του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Πασίδηλο είναι το γεγονός της ανακεφαλαιοποίησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και κοινός τόπος είναι η διαδικασία που έλαβε χώρα. Ωστόσο αξίζει να επισημειωθούν τα εξής:
Την πολιτική της ανακεφαλαιοποίησης είχαν «εισάγει» οι ΗΠΑ λόγω της κατάρρευσης της Lehman Brothers το 2008, με το πρόγραμμα TΑRP (Troubled Assets Relief Program) και το bail out της AIG.
Την πολιτική αυτή ακολούθησε και η Ελλάδα όχι μέσω του TARP αλλά μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Για την παρούσα φάση άξιο παρατήρησης είναι ότι το 2013 η Ελλάδα υποχρεώθηκε για την τότε ανακεφαλαιοποίηση να δανειστεί 25 δις ευρώ.
- η νέα κεφαλαιακή «ενίσχυση»
Ωστόσο, υπό το κράτος των δανειακών συμβάσεων και των εξ αυτών μνημονιακών πολιτικών υπήρξε κατάρρευση των αξιών και εξαΰλωση του κεφαλαίου που είχε επενδύσει το Ελληνικό Δημόσιο, στις προηγούμενες δύο ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών. Βεβαίως τα 40 δις του ΤΧΣ είχαν ήδη υποστεί μεγάλες ζημίες στην πορεία του χρόνου, καθώς οι τιμές των τραπεζικών μετοχών είχαν υποχωρήσει λόγω της μνημονιακής κρίσης. Η πρόσφατη όμως ανακεφαλαιοποίηση έχει εξαϋλώσει πλήρως τις αξίες αυτές.
- το καθεστώς «τεχνικής χρεοκοπίας»
Η νέα κεφαλαιακή «ενίσχυση» (η τρίτη –ή κατ’ άλλους η τέταρτη- τα τελευταία τρία χρόνια) κρίθηκε απαραίτητη λόγω του εκτροχιασμού της οικονομίας και της αστοχίας των μνημονιακών πολιτικών.
Ειδικότερο «πλήγμα» δέχτηκε το τραπεζικό σύστημα, το οποίο λόγω επιβολής των κεφαλαιουχικών περιορισμών τέθηκε σε καθεστώς «τεχνικής χρεοκοπίας». Αιτίες: α) η μακροχρόνια ύφεση κυρίως από το 2009, β) η παρατεταμένη διαπραγμάτευση που οδήγησε τη χώρα η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και γ) οι ακραίες δηλώσεις στελεχών της Νέας Δημοκρατίας που αφορούσαν στον «κίνδυνο των καταθέσεων». Η «κατάσταση» αυτή οδήγησε σε πρόδηλη ανασφάλεια τους πολίτες οι οποίοι προέβησαν σε σειρά αναλήψεων, με συνέπεια οι καταθέσεις να μειωθούν κατά 45 δις ευρώ. Έτσι το τραπεζικό σύστημα στερήθηκε από σημαντικότατη ρευστότητα.
Η έλλειψη αυτής της ρευστότητας, με την παράταση του φαινομένου των αναλήψεων καθώς και η εκτίναξη των «κόκκινων δανείων» σε δυσδιόρατα ύψη, υπερέβαιναν τις αντοχές του συστήματος. Έτσι εξ αντικειμένου προέκυψε και λόγω του εξαγγελθέντος (τότε) Δημοψηφίσματος η πολιτική των «capital controls».
- το σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης
Ενώπιον της κατάστασης αυτής, δηλαδή της «τραπεζικής κρίσης» το σχέδιο ήταν να εξασφαλισθούν στις τράπεζες ιδιωτικά κεφάλαια ύψους τουλάχιστον 4,4 δις. ευρώ και το υπόλοιπο, που κρίθηκε αναγκαίο, θα αφορούσε μέχρι και 10 δις ευρώ, μέσω του ΤΧΣ.
Οι τράπεζες «δήλωσαν» ότι θα μπορούσαν να εντοπίσουν προσφορές ιδιωτικών κεφαλαίων κυρίως με ανταλλαγή ομολογιακών τίτλων και έκδοση νέων μετοχών. Παραλλήλως η Εθνική ανακοίνωσε την πώληση της τουρκικής θυγατρικής της, της Finansbank. Υπ’ όψιν ότι η Finansbank είναι εξόχως κερδοφόρο τμήμα της Εθνικής.
Με το σχέδιο αυτό των 4,4 + 10 δις ευρώ, θα εξασφαλιζόταν ο «ιδιωτικός» χαρακτήρας των τραπεζών και θα περιοριζόταν ο νέος δανεισμός από το κράτος. Η ανακεφαλαιοποίηση αυτή βασίστηκε σε μελέτη της ΕΚΤ η οποία εκτίμησε ότι οι τράπεζες χρειάζονταν επιπλέον 14,4 δις ευρώ για να αντιμετωπίσουν το υποθετικό «κακό σενάριο» των οικονομικών εξελίξεων για τα έτη 2015 έως 2017. Με βάση τη μελέτη αυτή, η Πειραιώς χρειαζόταν 4,9 δις, η Εθνική 4,6 δις, η Alpha 2,7 δις και η Eurobank 2,1 δις.
- οι ζημίες
Με βάση την κατάσταση αυτή και με αναφορά στο έτος 2013 όπου αφορά τη συμμετοχή του κράτους στο «συστημικό τραπεζικό σύστημα» οι μετοχές είχαν ως εξής: Εθνική= 4,29 ευρώ –Πειραιώς= 1,7 ευρώ –Alpha= 0,44 ευρώ και Eurobank= 1,54 ευρώ.
Ωστόσο, η σημερινή πώληση αφορά αντιστοίχως ζημίες που αποτυπώνονται ως εξής: η μετοχή της Εθνικής= 0,02 ευρώ - της Πειραιώς= 0,003 ευρώ – της Alpha= 0,04 ευρώ και της Eurobank= 0,01 ευρώ.
Συνεπώς από τα 25 δις ευρώ που αφορούσαν «επένδυση» του κράτους, το Ελληνικό Δημόσιο λαμβάνει μόλις 500 εκ. έναντι των 25 δις. Δηλαδή υφίσταται απώλεια της τάξης περίπου του 98%, ή άλλως η ανακεφαλαιοποίηση έλαβε χώρα με ζημίες 50 φορές κάτω από την αρχική επένδυση! Έτσι σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία το ποσοστό του ΤΧΣ στη Eurobank υποχωρεί μόλις στο 2,4% από το 35,41%, στην Alpha στο 11% από το 66,36%, στην Εθνική στο 33% από το 57,24% και στην Πειραιώς στο 22% από το 66,93% που ίσχυαν ως ποσοστά ιδιοκτησίας αμέσως πριν την έναρξη της διαδικασίας της παρούσας ανακεφαλαιοποίησης.
- η είσοδος των funds
Τα προαναφερόμενα συνιστούν αντί ανακεφαλαιοποίησης κατά το μάλλον και μάλλον εκποίηση των ελληνικών τραπεζών στα χέρια ξένων ιδιωτών «επενδυτών». Ταυτοχρόνως όμως υφίσταται και μέγιστο πρόβλημα για την είσοδο ιδιωτικών συμφερόντων που αφορούν στο διεθνές ληστρικό σύστημα των κερδοσκόπων.
Η είσοδος αυτή των κερδοσκόπων αφορά κυρίως στα λεγόμενα «κόκκινα δάνεια». Τα εξόχως κερδοσκοπικά funds στοχοποιούν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, και μέσω αυτού την ελληνική οικονομία και το χειρότερο την ελληνική κοινωνία. Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει για παράδειγμα ότι τα funds αυτά στην Ιρλανδία προκάλεσαν κυβερνητική κρίση πριν από μερικούς μόλις μήνες.
Ως προς τα ενυπόθηκα δάνεια υπ όψιν ότι η κρίση κορυφώθηκε ιδιαιτέρως στην Ισπανία όπου σε αρπαχτικά funds μεταβιβάστηκαν 4.860 εργατικές κατοικίες από το Δήμο και την τοπική κυβέρνηση της Μαδρίτης.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές τα φερόμενα αυτά ως «επενδυτικά κεφάλαια» διαπραγματεύονται την εξαγορά ελληνικών δανείων σε τιμές που εκκινούν στην καλύτερη περίπτωση από το 50% της ονομαστικής αξίας του δανείου για τα ενήμερα ενυπόθηκα δάνεια(!) και μπορεί οι…προσφορές να καταβυθιστούν ακόμη και στο 5% της ονομαστικής αξίας για τα μη ενυπόθηκα καταναλωτικά δάνεια, που τελούν σε καθυστέρηση πληρωμής πέραν των έξι μηνών.
Υπ’ όψιν ότι από την έναρξη της κρίσης, δηλαδή από το έτος 2009, όταν τα προβληματικά δάνεια ανέρχονταν μόλις στο 7%, δηλαδή περίπου στα 18 δισ ευρώ, ο φαύλος κύκλος της ύφεσης λόγω των μνημονιακών πολιτικών επιδείνωσε τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, με αποτέλεσμα τα «κόκκινα δάνεια» να υπολογίζονται σήμερα τουλάχιστον στα 100 δις ευρώ!
Τα προαναφερόμενα καταγράφουν τις δραματικές συνθήκες υπό τις οποίες τελεί το σύνολο της οικονομικής πολιτικής της Ελλάδας με απροσδιόριστες κοινωνικές προεκτάσεις.
Συνεπώς εάν δεν αντιμετωπισθεί ο φαύλος κύκλος της ύφεσης και δεν τεθεί σε άμεση εφαρμογή πρόγραμμα παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, όχι μόνο το Grexit θα είναι ενεστώς ως διαρκής απειλή, αλλά και η κοινωνία και η οικονομία προδήλως θα βρίσκονται σε απόκρημνη κατάσταση!..
--------------------------------------------
*Ο Πέτρος Ι. Μηλιαράκης, δικηγορεί στα Ανώτατα Δικαστήρια και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια Στρασβούργου και Λουξεμβούργου (ECHR & GC-EU).
Δημοσιεύθηκε στα Επίκαιρα