Ο Γιάννης Στουρνάρας προειδοποίησε εκ νέου με άρθρο του στην χθεσινή Καθημερινή για τους κινδύνους που υφέρπουν ενόψει την νέας χρονιάς. Ο Κεντρικός Τραπεζίτης φωνάζει ξανά “λύκος-λύκος”, πλην όμως οι συχωριανοί του αλλά και τα πρόβατα βαρέθηκαν τις συνεχείς νουθεσίες. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη χρονιά που ξεκίνησε.
Βεβαίως δεν είναι ο μόνος κίνδυνος. Ο κος Στουρνάρας αναφέρει επιγραμματικά τα προβλήματα που οδήγησαν πέρυσι στην παρ’ ολίγον καταστροφή, στα capital controls και βεβαίως στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Αναφέρει τις συνεχείς διαπραγματεύσεις, την εκροή καταθέσεων, το κλίμα αβεβαιότητας και το συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Αν εξαιρέσει κανείς την εκροή καταθέσεων που ανεκόπη με τα την επιβολή των περιορισμών στις κινήσεις κεφαλαίου, όλα τα υπόλοιπα συνεχίζουν να ισχύουν. Η Κυβέρνηση προχωρά ασθμαίνοντας με μόνο όπλο μια συνεχή διαπραγμάτευση που δεν είναι βέβαιο ποιόν εξυπηρετεί. Το κλίμα αβεβαιότητας αποτυπώνεται στη σχετική έρευνα του ΙΟΒΕ. Βεβαίως υπήρξε μια μικρή (πολύ μικρή) βελτίωση σε σχέση με το καλοκαίρι, όταν όλοι θεωρούσαμε την παραμονή της χώρας στο ευρώ, χαμένη υπόθεση. Απέχει όμως παρασάγγας από οποιαδήποτε μέτρηση της προπέρσινης χρονιάς. Ακόμη και από τους πρώτους μήνες του 2015. Ας μη συζητήσουμε για τις μετρήσεις της περιόδου 2004-2007.
Σε σχέση με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η όποια πρόβλεψη είναι μάλλον δυσοίωνη. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς τραπεζίτης για να καταλάβει ότι μειώνοντας διαρκώς μισθούς και συντάξεις, κάνεις δυσκολότερη την εξυπηρέτηση δανείων για το σύνολο της οικονομίας. Οι συντάξεις αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω ενώ η -με κάθε τρόπο- αφαίρεση πόρων από την οικονομία, μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών. Έμμεσα ή άμεσα. Όσο αυτό συνεχίζεται, τόσο οι πολίτες θα δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα δάνειά τους.
Όσο για την επιστροφή κεφαλαίων που θα μπορούσε να ισορροπήσει κάπως την κατάσταση, συναρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αξιοπιστία του τραπεζικού συστήματος. Όσο φιλόπατρις και αν είναι κανείς, είναι αδύνατον να υποστηρίξει ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος. Δεδομένων μάλιστα όσων προαναφέρθηκαν. Με την υφιστάμενη κατάσταση, αν αρθούν άμεσα οι περιορισμοί, τα τελευταία ευρώ που υπάρχουν στις τράπεζες θα “πετάξουν” για ασφαλή καταφύγια και στρώματα.
Ο Κεντρικός Τραπεζίτης οφείλει προφανώς να προειδοποιεί για την κατάσταση της οικονομίας και το κάνει με έναν τρόπο μάλλον “κομψό”. Η απαξίωση όμως που επιφύλαξαν κατά τα προηγούμενα χρόνια οι ίδιοι οι πολιτικοί στο θεσμό έχουν κάνει τους πολίτες δύσπιστους. Θεωρούν τον εκάστοτε κεντρικό τραπεζίτη “Κασσάνδρα” ή ακόμη χειρότερα “όργανο του διεθνούς κεφαλαίου” και μηδενίζουν την αξία των λεγομένων του. Να θυμίσουμε απλώς ότι δεν πρόκειται απλώς για την έκφραση προσωπικών απόψεων. Πρόκειται για συμπεράσματα εκτενούς έρευνας των στοιχείων που συνθέτουν την ελληνική οικονομία. Η ΤτΕ πραγματοποιεί συστηματική μέτρηση και μελέτη αυτών των δεδομένων εδώ και δεκαετίες.
Έχοντας γλιτώσει πολλάκις στο παρά πέντε από την πλήρη καταστροφή, όλοι αρνούμαστε να πιστέψουμε ότι μπορεί κάποτε να συμβεί. Πιστεύουμε πλέον ακράδαντα ότι δεν υπάρχει “λύκος”. Θεωρούμε ότι οι “ευρωπαίοι” φοβούνται να μας αφήσουν να φύγουμε από το δίχτυ ασφαλείας που μας έχουν στρώσει γιατί δεν θέλουν να χάσουν τα λεφτά τους. Πολλοί άλλοι συνεχίζουν να πιστεύουν ότι ο μοναχικός δρόμος της δραχμής θα είναι μια χαρά και θα φροντίσει γι’ αυτό “ο θεός της Ελλάδας”.
Ένα μέρος της κοινωνίας, ζει ακόμη την πλάνη του “δεν έχουμε τίποτε να χάσουμε”. Πρόκειται για τους ίδιους επικίνδυνους τύπους που είναι έτοιμοι να πάρουν το νόμο στα χέρια τους επειδή τελικά έχασαν αυτά που νόμιζαν ότι δεν μπορούν να χάσουν. Όσα λέει ό Στουρνάρας είναι πέρα για πέρα αληθινά. Οι εταίροι δίνουν διαρκώς πίστωση χρόνου για να μετατρέψουμε τη “μαϊμού” σε Ελληνική οικονομία. Δεν χαρίζουν λεφτά. Μας εξασφαλίζουν απλώς χρόνο για να βρούμε μόνοι μας το δρόμο προς την εξέλιξη. Την εξέλιξη που περιγράφει άλλωστε ξανά ο Γ. Στουρνάρας. Το μόνο που δεν μπορεί κανείς με ασφάλεια να πει, είναι αν πρόκειται για την τελευταία πίστωση χρόνου. Μπορούμε όμως να συμφωνήσουμε όλοι ότι ακόμη και η Ιώβειος υπομονή κάποια στιγμή εξαντλείται…