φιλολόγου Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Ο παρακάτω μύθος του Αισώπου είναι στα αρχαία ελληνικά, στη γλώσσα των Ελλήνων και των Ευρωπαίων. Ακολουθεί απόδοση και όχι μετάφραση στη ν. ε. εφ’ όσον η αρχαία ελληνική είναι η μητρική μας γλώσσα.
Ἴππος καὶ βοῦς καὶ κύων καὶ ἄνθρωπος
Ζεὺς ἄνθρωπον ποιήσας ὀλιγοχρόνιον αὐτὸν ἐποίησεν. Ὁ δὲ τῇ ἑαυτοῦ συνέσει χρώμενος, ὅτε ἐνίστατο ὁ χειμών, οἶκον ἑαυτῷ κατεσκεύαζε καὶ ἐνταῦθα διέτριβε. Καὶ δή ποτε σφοδροῦ κρύους γενομένου, καὶ τοῦ Διὸς ὕοντος, ἵππος ἀντέχειν μὴ δυνάμενος ἧκε δρομαῖος πρὸς τὸν ἄνθρωπον, καὶ τούτου ἐδεήθη ὅπως σκέπῃ αὐτόν. Ὁ δ᾿ οὐκ ἄλλως ἔφη τοῦτο ποιήσειν, ἐὰν μὴ τῶν οἰκείων ἐτῶν μέρος αὐτῷ δῷ. Τοῦ δὲ ἀσμένως παραχωρήσαντος, παρεγένετο μετ᾿ οὐ πολὺ καὶ βοῦς, οὐδ᾿ αὐτὸς δυνάμενος ὑπομένειν τὸν χειμῶνα. Ὁμοίως δὲ τοῦ ἀνθρώπου μὴ πρότερον ὑποδέξεσθαι φάσκοντος, ἐὰν μὴ τῶν ἰδίων ἐτῶν ἀριθμόν τινα παράσχῃ, καὶ αὐτὸς μέρος δοὺς ὑπεδέχθη. Τὸ δὲ τελευταῖον κύων ψύχει διαφθειρόμενος ἧκε, καὶ τοῦ ἰδίου χρόνου μέρος ἀπονείμας σκέπης ἔτυχε.
Οὕτω τε συνέβη τοὺς ἀνθρώπους, ὅταν μὲν ἐν τῷ τοῦ Διὸς χρόνῳ γένωνται, ἀκεραίους τε καὶ ἀγαθοὺς εἶναι· ὅταν δὲ εἰς τὰ τοῦ ἵππου ἔτη γένωνται, ἀλάζονάς τε καὶ ὑψαύχενας εἶναι· ἀφικνουμένους δὲ εἰς τὰ τοῦ βοὸς ἔτη, ἀρχικοὺς ὑπάρχειν· τοὺς δὲ τὸν τοῦ κυνὸς χρόνον ἀνύοντας ὀργίλους καὶ ὑλακτικοὺς γίνεσθαι. Τούτῳ τῷ λόγῳ χρήσαιτο ἄν τις πρὸς πρεσβύτην θυμώδη καὶ δύστροπον.
Απόδοση στα νεοελληνικά:
«Ο Ζεύς έπλασε τον άνθρωπο ολιγοχρόνιο, να ζει δηλαδή λίγα χρόνια. Ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας τη σύνεση, όταν ερχόταν ο χειμώνας, κατασκεύαζε οίκους και έμενε εκεί. Με το σφοδρό κρύο και τη βροχή του Θεού, ο ίππος δεν μπορούσε να αντέξει και ήρθε δρομαίος στον άνθρωπο παρακαλώντας τον να του προσφέρει σκεπή. Ο άνθρωπος του είπε πως δεν θα μπορούσε να το κάνει παρά μόνο αν το άλογο του παραχωρούσε ένα μέρος από χρόνια του. Εκείνο με ευχαρίστηση τα παρεχώρησε και σε λίγο καιρό νά σου και το βόδι, που δεν μπορούσε κι αυτό να υπομείνει τον χειμώνα. Παρόμοια, ο άνθρωπος του είπε πως θα το υποδεχθεί μόνο εφ’ όσον του δώσει ένα μέρος από τα χρόνια του και αυτό του έδωσε. Στο τέλος ήρθε ο κύων (σκύλος) που αφανιζόταν από το ψύχος και δίνοντας μερίδιο από το χρόνια του βρήκε κι αυτός καταφυγή.
Έτσι, λοιπόν, οι άνθρωποι όταν βρίσκονται στα χρόνια που εξαρχής τους έδωσε ο Δίας είναι ακέραιοι και αγαθοί. Όταν έρθουν στην ηλικία του αλόγου γίνονται αλαζόνες και υψαύχενες (υπερφίαλοι). Φτάνοντας στα έτη του βοός μοχθούν για να κυριαρχούν. Και διανύοντας τα χρόνια του σκύλου γίνονται οργίλοι και υλακτικοί (γαβγίζουν συνεχώς). Αυτό το τελευταίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς για να χαρακτηρίσει έναν δύστροπο και θυμώδη γέροντα».
Το αρχαίο ελληνικό λεξιλόγιο με την ακριβολογία του και τη λόγια γοητεία του θα έπρεπε να διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία μέσα από τους μύθους του Αισώπου. Το πρωτότυπο κείμενο εξοικειώνει με την αρχαία ελληνική γλώσσα τους μαθητές, συμβάλλει στην καλλιέργεια εκλεπτυσμένης αισθητικής και φυσικά διδάσκει ήθος και σοφία. Η αλληγορία με τα ζώα δίνει μια άλλη διάσταση στον ανθρώπινο βίο. Τα χαρακτηριστικά των ζώων που παίρνει ο άνθρωπος από τον ίππο, τον βουν τον κύνα μας προβληματίζουν και μας κάνουν να αναρωτηθούμε για την ανθρώπινη φύση. Η σύγκριση με τα πολιτικά ήθη είναι χρήσιμη γιατί η αλαζονεία, η κυριαρχία και η πάχυνση, καθώς και η οργίλη διάθεση είναι κοινή πορεία πολλών πολιτικών «ζώων» (κατά τον Αριστοτέλη, ουχί τον …Λεβέντη).