Στο τσεκούρωμα των συντάξεων, επικουρικών και κύριων, επιμένουν οι δανειστές, με αποτέλεσμα τα τζιμάνια του υπουργείου Εργασίας να εργάζονται πυρετωδώς, μπας και βρουν εναλλακτικές που θα μπορέσει να παρουσιάσει η Αθήνα σε κάθε «όχι» τους, αφού ακούγεται ότι θα ζητήσουν πρόσθετα μέτρα αρκετών δισ. ευρώ, τα οποία ήδη προαναγγέλλονται από την πλευρά τους εν είδει διαρροών, σε ό,τι αφορά την ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
Ειδικότερα απαιτούν το σύνολο της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης με τις ενοποιήσεις των ασφαλιστικών ταμείων, αλλά και την επιβολή των μέτρων που υπολείπονται για να περιοριστεί η συνταξιοδοτική δαπάνη κατά 1% του ΑΕΠ, ήτοι κατά 1,8 δισ. ευρώ περίπου. Την ίδια ώρα, ζητούν να επιβληθούν εισοδηματικά κριτήρια στην εθνική σύνταξη. Αυτή είναι η βασική απαίτηση των θεσμών προς την ελληνική πλευρά, για να περιορίσουν έτσι την κρατική δαπάνη για χορήγηση συντάξεων.
Παράλληλα, όμως, φαίνεται ότι επεκτείνουν την κριτική τους και σε άλλα, «δομικά» σημεία της μεταρρύθμισης. Οι θεσμοί εγείρουν ενστάσεις και αναφορικά με το σκέλος του ποσοστού αναπλήρωσης, επιθυμώντας ουσιαστικά περαιτέρω μείωσή του. Την ίδια στιγμή, εμφανίζονται ιδιαίτερα επιφυλακτικοί για το μέτρο της προσωπικής διαφοράς, που θεωρητικά προστατεύει τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις και για το οποίο ο υπουργός Εργασίας τόνισε ότι μπορεί να μείνει σε ισχύ πάνω από 10 έτη.
Πιέσεις για μειώσεις
Εάν τελικά οι πιέσεις των θεσμών γίνουν πράξη και το ποσοστό αναπλήρωσης περιοριστεί ακόμα περισσότερο από ό,τι επιθυμεί η κυβέρνηση (περίπου 45% για νέες συντάξεις με 15ετία και έως 60% για συντάξεις με 40 έτη ασφάλισης), τότε θα υπάρξει επί της ουσίας άμεση μείωση κύριων συντάξεων.
Οι δανειστές επιμένουν να ζητούν να μην υπάρξει αύξηση ασφαλιστικών εισφορών, ένα μέτρο που έχει επιλεχθεί από την ελληνική πλευρά, ακριβώς για να αποφευχθούν μειώσεις στις κύριες συντάξεις. Ειδικά για το σκέλος του αγγελιοσήμου, που αφορά το ταμείο των δημοσιογράφων (ΕΤΑΠ - ΜΜΕ), ο Γ. Κατρούγκαλος φαίνεται να δήλωσε ότι είναι δύσκολο να παραμείνει, αλλά θα αποτελέσει και αυτό αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς.
Οι νέες εντάσεις θυμίζουμε ότι ακολούθησαν μετά τη διάψευση Κατρούγκαλου από την Κομισιόν ότι βλέπει θετικά τις προτάσεις για το ασφαλιστικό, με το κουατρέτο αμέσως μετά να βάζει μια σειρά «μπλόκων» στις συντάξεις όλων των επιπέδων.
Ουσιαστικά, οι δανειστές ζητούν αλλαγές στα ποσά αναπλήρωσης ή αλλαγή στο ποσό της εθνικής σύνταξης, καθώς βλέπουν ότι υπάρχουν αδικίες σε βάρος όσων έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης και έτσι ευνοείται η μαύρη εργασία, ενώ φαίνεται ότι απαιτούν και άμεσες μειώσεις στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις χωρίς την προσωπική διαφορά, να έρθουν οι μειώσεις δηλαδή τώρα και όχι το 2018.
Παρόν και το ΔΝΤ
Μάλιστα, ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος σε σχέση με το θέμα αυτό ανέφερε σε συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα «Wall Street Journal» ότι ορισμένοι Ευρωπαίοι πιστωτές, υπό τη Γερμανία, πιέζουν συνεχώς για το ασφαλιστικό, για να επιβληθεί δημοσιονομική πειθαρχία στην Ελλάδα με αντάλλαγμα τα δάνεια διάσωσης, γι’ αυτό και θεωρούν τη συμμετοχή του ΔΝΤ στη συζήτηση απαραίτητη.
Έτσι πλέον είναι λογικό, όπως επισημαίνει και ο υπουργός Εργασίας, αυτήν την ώρα η κυβέρνηση να αντιμετωπίζει το δύσκολο έργο τού να ισορροπήσει μεταξύ των πιστωτών και των βουλευτών καθώς και ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ.
Σε αυτήν τη φάση τα εμπόδια που βάζουν οι δανειστές έχουν να κάνουν με: Την εθνική σύνταξη, όπου οι δανειστές διαφωνούν με το ύψος του ποσού. Θεωρούν ότι τα 15 έτη ασφάλισης ως μίνιμουμ για την εθνική σύνταξη είναι λίγα. Παράλληλα, ζητούν μεγαλύτερη του 6% μείωση για όσους αποχωρούν νωρίτερα από τα 67 έτη.
Το πρόβλημα εστιάζεται κυρίως στα ποσοστά αναπλήρωσης, καθώς ένας ασφαλισμένος με 15 έτη και μισθό 800 ευρώ με το νέο ασφαλιστικό θα δικαιούται σύνταξη 480 ευρώ, ποσοστό ελάχιστα μικρότερο από εκείνο που λαμβάνει κάποιος με πολλαπλάσια έτη ασφάλισης και ανάλογο μισθό.
Το ίδιο και με τα ποσοστά αναπλήρωσης. Για παράδειγμα ένας εργαζόμενος με μισθό 1.500 ευρώ και ασφάλιση 35 ετών με το νέο σύστημα θα λάβει σύνταξη 946 ενώ ένας εργαζόμενος με μισθό 600 ευρώ και ασφάλιση 15 ετών θα πάρει σύνταξη 456 ευρώ. Δηλαδή ο πρώτος που θα δουλέψει υπερδιπλάσια χρόνια θα έχει ποσοστό αναπλήρωσης 63% ενώ ο δεύτερος με τα βασικά 15 έτη ασφάλισης θα έχει ποσοστό αναπλήρωσης 75%.
Ουσιαστικά οι δανειστές ζητούν από την κυβέρνηση να... σβήσει και να ξαναγράψει απ’ την αρχή όλα τα ποσοστά αναπλήρωσης στο νέο ασφαλιστικό.
Κάπως έτσι, πέφτει στο τραπέζι ξανά το ενδεχόμενο αύξησης του μίνιμουμ των ετών ασφάλισης από τα 15 στα 20 έτη, καθώς σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει κίνδυνος σύνδεσης της εθνικής σύνταξης με εισοδηματικά κριτήρια, κάτι που θα σημαίνει σύνταξη μόλις 384 ευρώ για χιλιάδες συνταξιούχους.
Δοκιμή αντοχής
Την ίδια ώρα, όμως, οι απαιτήσεις αυτές των δανειστών φέρνουν αντιδράσεις σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.
Το διακύβευμα, όπως παραδέχονται τα κυβερνητικά στελέχη, είναι μεγάλο, καθώς το ασφαλιστικό δεν θα «δοκιμάσει» μόνο τις... αντοχές του πολιτικού συστήματος και του κυβερνώντος κόμματος, αλλά θα επηρεάσει και την ομαλή ολοκλήρωση της αξιολόγησης του προγράμματος που έχει συμφωνηθεί με τους δανειστές.
Τα «αγκάθια» του σχεδίου – που παραμένουν «ανοιχτά» στη διαπραγμάτευση – είναι μεγάλα:
1 Οι υπέρογκες αυξήσεις των εισφορών (έως και πενταπλάσιες για κατηγορίες ασφαλισμένων που είχαν χαμηλές εισφορές, όπως οι δικηγόροι) που θα προκύψουν από την 1.1.2017, μετά τη σύνδεση των ασφαλίστρων με το φορολογητέο εισόδημα. Έως διπλάσια θα είναι τα ασφάλιστρα, κατά μέσο όρο, για όσους ελεύθερους επαγγελματίες και επιστήμονες θα δηλώνουν ετήσιο εισόδημα πάνω από 25.000 - 30.000 ευρώ, δημιουργώντας ισχυρό κίνητρο φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, αφού δεν προβλέπονται αντίστοιχα αυξημένες παροχές.
2 Οι αυξήσεις των εισφορών κατά 1 ποσοστιαία μονάδα για τον εργοδότη και κατά 0,5% για τον εργαζόμενο στα επικουρικά. Οι εργοδοτικές οργανώσεις, με ενημερωτικά σημειώματα που έστειλαν χθες στα μέλη τους οι πρόεδροι του ΣΕΒ Θ. Φέσσας και της ΕΣΕΕ Β. Κορκίδης, εξήγησαν ότι αποδέχθηκαν την προσωρινή αυτήν αύξηση για να αποφευχθούν τα χειρότερα. «Να γίνει θετική αξιολόγηση και να παραμείνει η χώρα στην ευρωπαϊκή πορεία» σημείωσε ο πρόεδρος του ΣΕΒ. «Να μη μειωθούν περαιτέρω οι συντάξεις και αυξηθεί η ύφεση» τόνισε ο Β. Κορκίδης. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι αν θα δεχτούν οι θεσμοί την αύξηση αυτή. «Σε διαφορετική περίπτωση, θα έχουμε μειώσεις στις επικουρικές» παραδέχθηκε χθες ο υφυπουργός Τ. Πετρόπουλος.
3 Τα αντιστρόφως ανάλογα, σε σχέση με το ύψος του ασφαλιζόμενου μισθού ή εισοδήματος, ποσοστά αναπλήρωσης που προκύπτουν για την κύρια σύνταξη μετά την προσθήκη της εθνικής σύνταξης.
4 Οι προϋποθέσεις καταβολής της εθνικής σύνταξης. Το κυβερνητικό σχέδιο δίνει στην εθνική σύνταξη προνοιακό χαρακτήρα (αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού) δημιουργώντας τις προϋποθέσεις σύγκρουσης με τους δανειστές, οι οποίοι ζητούν να τεθούν εισοδηματικά κριτήρια ή και να αυξηθεί ο ελάχιστος χρόνος ασφάλισης στα 20 χρόνια, από τα 15, για την καταβολή της.
5 Το ύψος των εξοικονομήσεων σε συνάρτηση με τις δεσμεύσεις του προγράμματος και τις υποχρεώσεις των Ταμείων (απλήρωτες συντάξεις) και τη συγκράτηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως ποσοστού του ΑΕΠ σε βάθος χρόνου. Η ηγεσία του υπουργείου θα παρουσιάσει στους θεσμούς εναλλακτικά σενάρια, τα οποία ωστόσο δεν έχει παρουσιάσει στα κόμματα (ο πρώην υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης ζήτησε χθες να κατατεθούν στη Βουλή τα σχετικά στοιχεία όπως και το ύψος συντάξεων για βασικές κατηγορίες ασφαλισμένων με τον Ν. 3863/10 και το νέο σχέδιο).
Πλαφόν στις εισφορές ελευθέρων επιχειρηματιών και ασφαλισμένων στο ΕΤΑΑ
Θέσπιση πλαφόν στις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών και των ασφαλισμένων στο ΕΤΑΑ (γιατρών, μηχανικών και δικηγόρων), καθώς και άλλες βελτιώσεις του σχετικού άρθρου προανήγγειλε η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, προκειμένου να ελαφρυνθούν οι εξοντωτικές αυξήσεις έως 223% στις εισφορές που προκαλούν έντονες αντιδράσεις.
Για τον λόγο αυτόν ο υφυπουργός κοινωνικών ασφαλίσεων Τάσος Πετρόπουλος ανακοίνωσε ότι συστήνεται επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να μελετήσει το σύστημα των εισφορών και να προτείνει μέτρα που θα αμβλύνουν τις στρεβλώσεις και τις τυχόν αδικίες.
Τονίζει επίσης ότι στο διάστημα του ενός έτους που μεσολαβεί έως την εφαρμογή του νέου συστήματος καταβολής εισφορών βάσει του πραγματικού εισοδήματος (την 1.1.2017) το υπουργείο θα αναζητήσει μηχανισμούς που θα διασταυρώνουν αν το δηλωθέν εισόδημα ανταποκρίνεται στην αλήθεια.
Σήμερα, όπως τόνισε ο Τ. Πετρόπουλος, η πλειονότητα των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει εισόδημα κάτω από 3.500 ευρώ ετησίως, κάτι που θεωρείται αδιανόητο.
Ο υφυπουργός επανέλαβε ότι κόκκινη γραμμή για την κυβέρνηση είναι η προστασία των κύριων συντάξεων καθώς το 51,8% των νοικοκυριών δηλώνει ότι συντηρείται από τη σύνταξη ενός μέλους της. Επισήμανε ότι η ελληνική ομάδα θα δώσει μάχη για να μη θεσπιστούν εισοδηματικά κριτήρια στη χορήγηση της εθνικής σύνταξης, καθώς σε αντίθετη περίπτωση οι «έχοντες» θα αμφισβητήσουν δικαίως την υποχρεωτικότητα της δημόσιας ασφάλισης και θα στραφούν στην ιδιωτική.
Παράλληλα, απαντώντας στην έλλειψη λεπτομερούς ποσοτικοποίησης της μεταρρύθμισης που αποτελεί κομβικό σημείο για τους δανειστές, τόνισε ότι είναι χαρτί της διαπραγμάτευσης, η οποία αναμένεται σκληρή, αλλά πρέπει να κερδηθεί για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση.
Για τον επαναϋπολογισμό των καταβαλλόμενων συντάξεων, που, σύμφωνα με την πρόταση της κυβέρνησης, θα ξεκινήσει το 2018, τόνισε ότι υπάρχει χρόνος να αποτυπωθούν οι δυνατότητες του συστήματος και να βρεθούν λύσεις ακόμα και στις περιπτώσεις που έχουν χαθεί τα αποδεικτικά ασφαλιστικά στοιχεία για τον επαναϋπολογισμό.