«Η Γερμανία, η οποία προσπαθεί να μας προβάλλει ως ενόχους για τη χρεοκοπία της χώρας μας, ενώ μας αρνείται μία διαγραφή που προσφέρθηκε στην ίδια το 1953, παρά το ότι είχε «αιματοκυλίσει» ολόκληρη την Ευρώπη, ξεχνάει πως χρεοκόπησε τέσσερις φορές στην πρόσφατη ιστορία της – παραμένοντας σε κατάσταση αδυναμίας εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων της, χρεοκοπημένη δηλαδή, από το 1800 μέχρι σήμερα, πάνω από 26 χρόνια.Περαιτέρω, με δεδομένη την κατακόρυφη αύξηση των συνολικών χρεών στον πλανήτη (άρθρο), το πρόβλημα της Ευρώπης δεν είναι φυσικά η Ελλάδα – όπως επίσης ισχυρίζεται η Γερμανία, εκμεταλλευόμενη τις αδυναμίες της πολιτικής μας ηγεσίας, τα τελευταία χρόνια. Το πρόβλημα είναι κατά πολύ μεγαλύτερο, ενώ απλά κρύβεται πίσω από την Ελλάδα – η οποία τοποθετείται κάθε φορά σκόπιμα στο μάτι του κυκλώνα.Αργά ή γρήγορα όμως, το γεγονός της τεράστιας υπερχρέωσης του πλανήτη θα βγει στην επιφάνεια, σε όλο το τρομακτικό μέγεθος του – οδηγώντας πολλές χώρες στη χρεοκοπία, καθώς επίσης το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα στα όρια του. Το ενδεχόμενο αυτό είναι ένας ακόμη λόγος, για να παραμείνει σταθερή η κυβέρνηση στη διαγραφή χρέους – χωρίς την οποία είναι αδύνατη η έξοδος της Ελλάδας από την κρίση, πόσο μάλλον η αντιμετώπιση του κραχ που φαίνεται ήδη «δια γυμνού οφθαλμού» στον ορίζοντα.Είναι υποχρεωμένη λοιπόν να ρισκάρει τη χρεοκοπία, παραμένοντας εντός του ευρώ, αφού η μοναδική εναλλακτική λύση που προσφέρεται στην Ελλάδα είναι ο αργός θάνατος – μία κατάσταση που ασφαλώς θα ήταν εξαιρετικά επώδυνη για την πατρίδα μας, καθώς επίσης για όλους εμάς, αλλά η μοναδική δυνατότητα για να αποφευχθεί η οριστική καταδίκη μας σε ένα άβουλο, λεηλατημένο και εξαθλιωμένο προτεκτοράτο της Γερμανίας ή/και του ΔΝΤ.Ολοκληρώνοντας, η Ελλάδα έχει επί πλέον το ηθικό έρεισμα να απαιτήσει τη διαγραφή του χρέους της, αφού έχει υποβληθεί σε μία αιματηρή εγχείρηση που διήρκεσε πέντε ολόκληρα χρόνια, χωρίς να διαμαρτυρηθεί κανένας – επειδή οι Έλληνες γνώριζαν τις δικές τους ευθύνες.Η εγχείρηση όμως απέτυχε με ευθύνη των χειρουργών, ο ασθενής βρίσκεται σε κώμα, ενώ ακόμη και ο «δόκτορας του σοκ» αναγνωρίζει το δικαίωμα της Ελλάδας στη διαγραφή του χρέους – γεγονός που σημαίνει πως είναι υποχρεωμένοι οι δανειστές της να το καταλάβουν, ιδίως δε οι Πολίτες των χωρών τους».
.
Ανάλυση
Η τρίτη κατά σειρά χρεοκοπία της Ελλάδας φαίνεται αναπόφευκτη – η πρώτη ήταν το 2010, όταν οδηγήθηκε σκόπιμα
στο ΔΝΤ, μετά την αδυναμία της να εξυπηρετήσει τις εξωτερικές της
υποχρεώσεις, ενώ η δεύτερη το 2011, με τον εξαναγκασμό της στο PSI. Η αιτία είναι η μη δυνατότητα της να πληρώσει τα χρέη της του επομένου χρονικού διαστήματος – ενώ είναι οριστικά εκτός αγορών, μετά τον Οκτώβρη του 2014, με ευθύνη της ΕΚΤ.
Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από το
ότι, εάν η κεντρική τράπεζα ήθελε πράγματι να διευκολύνει την Ελλάδα,
όσον αφορά την πρόσβαση της στις χρηματαγορές, θα μπορούσε τότε να ανακοινώσει πως θα αγοράζει όλα της τα ομόλογα, από τη δευτερογενή αγορά – οπότε τα επιτόκια δανεισμού της χώρας μας θα ήταν αντίστοιχα των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.
Περαιτέρω, ακόμη και να καταφέρει η
Ελλάδα να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις της έως τον Ιούνιο του 2015,
λεηλατώντας τα ασφαλιστικά της ταμεία, καθώς επίσης τους δημοσίους
οργανισμούς, παράλληλα με την λήψη μέρους των τελευταίων δόσεων του
δανείου της από την Τρόικα, το πρόβλημα θα συνεχίσει να υπάρχει – με δεδομένες τις υποχρεώσεις της για το χρονικό διάστημα 2015 έως 2018, οι οποίες υπολογίζονται στα 61 δις €,
χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τυχόν ελλείμματα ή τα δάνεια των τραπεζών
της από την ΕΚΤ (ELA, ομόλογα), τα οποία ξεπερνούν τα 100 δις €.
Φυσικά θα μπορούσε να υπάρξει μία νέα
δανειακή σύμβαση και ένα νέο μνημόνιο, το οποίο να καλύπτει αυτά τα 61
δις € – εναλλακτικά να διευκολυνθεί η πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές,
από την ΕΚΤ. Εν τούτοις, κατά τον οικονομικό κανόνα, σύμφωνα με τον
οποίο μία χώρα, όπως και μία επιχείρηση, δεν πρέπει να δανείζεται εάν είναι ήδη υπερχρεωμένη, προτού διακανονίσει τα παλαιά χρέη της (διαγραφή, αναδιάρθρωση κλπ), έχουμε την άποψη πως είναι μεγάλο λάθος να καθυστερείται η χρεοκοπία.
Επίσης, πως ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος της Ελλάδας, από πολλές διαφορετικές πλευρές
– εκροές καταθέσεων, μείωση της ρευστότητας στο εσωτερικό, εξάντληση
των χρηματικών αποθεμάτων της χώρας, προετοιμασία της Ευρωζώνης,
φορολογικές επιδρομές που θα αποδυναμώσουν εντελώς τον ιδιωτικό τομέα,
συνέχεια της κατάρρευσης των τιμών των παγίων περιουσιακών στοιχείων
κοκ.
Αν και έχουμε λοιπόν αναφερθεί ξανά στο θέμα (άρθρο), θεωρούμε σκόπιμη την περαιτέρω εξέταση του – ειδικά επειδή διαπιστώσαμε πως ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων πιστεύει λανθασμένα ότι, η χρεοκοπία είναι συνώνυμη με την έξοδο από το ευρώ (ανάλυση).
Η αριστερά δε, με μία απίστευτη ηττοπάθεια, θεωρεί ως αναπόφευκτη την άνευ όρων υποταγή της κυβέρνησης στη Γερμανία,
επειδή θέλει να διατηρήσει η Ελλάδα ως νόμισμα της το ευρώ – χωρίς όμως
να εξετάζει τις εναλλακτικές δυνατότητες παραμονής στην Ευρωζώνη. Στα
πλαίσια αυτά τα εξής:
Ελεγχόμενη κρατική χρεοκοπία
Μία τέτοια διαδικασία, με αποφασισμένους νομικούς κανόνες, δεν υπάρχει – ενώ εντός της Ευρωζώνης λείπουν τόσο οι προϋποθέσεις, το νομικό πλαίσιο δηλαδή, όσο και η εμπειρία.
Μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κάτι ανάλογο, ενώ δεν προβλέπεται από τις
ευρωπαϊκές συμβάσεις – οπότε θα έπρεπε να συμφωνήσουν οι κυβερνήσεις των
κρατών μελών, όσον αφορά τους κανόνες που θα διέπουν μία τέτοια
διαδικασία (κάτι που μάλλον έχει ήδη προετοιμάσει η Γερμανία και ίσως
πρέπει να το αποφύγουμε).
Σε γενικές γραμμές τώρα, μία πτώχευση
λειτουργεί με το ίδιο πάντοτε σχήμα: Ο οφειλέτης, αυτός που χρωστάει
χρήματα δηλαδή, από μία ορισμένη χρονική στιγμή και μετά δεν μπορεί να
εκπληρώσει τις χρηματοπιστωτικές του υποχρεώσεις – θεωρούμενος ως εκ τούτου αφερέγγυος.
Στη συνέχεια οι πιστωτές του, αυτοί που του έχουν δανείσει χρήματα,
προσπαθούν να εισπράξουν τις απαιτήσεις τους με κάθε τρόπο – ή δυνατόν
εξ ολοκλήρου.
Στον ιδιωτικό τομέα, σε μία τέτοια περίπτωση, υπεισέρχεται στη διαδικασία ο σύνδικος πτώχευσης – σκοπός
του οποίου είναι είτε να επαναφέρει τη φερεγγυότητα του οφειλέτη,
«εξυγιαίνοντας» τον, είτε να διακανονίσει τις απαιτήσεις των δανειστών.
Ελεγχόμενα όμως, με τάξη δηλαδή, εκποιώντας τα περιουσιακά στοιχεία του
οφειλέτη – μοιράζοντας τα έσοδα δίκαια στους δανειστές του και
κλείνοντας την επιχείρηση.
Επειδή όμως μία χώρα δεν είναι
επιχείρηση, οπότε δεν μπορεί να υποχρεωθεί στην εκποίηση των
περιουσιακών της στοιχείων, ούτε να κλείσει, ο στόχος της ελεγχόμενης χρεοκοπίας της δεν είναι άλλος, από την επαναφορά της φερεγγυότητας της – με τη βοήθεια της εξυγίανσης της οικονομίας της.
Μεταξύ άλλων με την ονομαστική διαγραφή του δημοσίου χρέους της, όπου οι δανειστές της οφείλουν να χάσουν (αποσβέσουν) εκείνο το μέρος των απαιτήσεων τους, το οποίο είναι αδύνατον να αποπληρωθεί
– έτσι ώστε το εναπομένον χρέος να είναι βιώσιμο, χωρίς να κινδυνεύει η
χώρα να χρεοκοπήσει ξανά (κάτι που προφανώς δεν συνέβη με την Ελλάδα το
2011, αφού την οδήγησε στο γκρεμό).
.
Η χρεοκοπία της Ελλάδας
Με τον ίδιο τρόπο, όπως δηλαδή συνηθίζεται όταν πτωχεύει μία επιχείρηση, η Ελλάδα θα έπρεπε να καθίσει μαζί με τους δανειστές της σήμερα, έτσι ώστε να βρεθεί ένας τρόπος ανάκτησης της φερεγγυότητας της.
Επομένως με τα κράτη της Ευρωζώνης, με το EFSF, με την ΕΚΤ, με το ΔΝΤ,
καθώς επίσης με τους ιδιώτες επενδυτές – οι οποίοι φαίνονται στο γράφημα
που ακολουθεί, με πηγή την ΕΛΣΤΑΤ, το ΔΝΤ, την Κομισιόν και το
Υπουργείο Οικονομικών.
.
.
Περαιτέρω, επειδή στην περίπτωση της
χρεοκοπίας ενός κράτους δεν υπάρχει ο θεσμός του συνδίκου πτώχευσης, ο
συνομιλητής των δανειστών είναι υποχρεωτικά ο ίδιος ο «διευθυντής της
επιχείρησης» – η κυβέρνηση δηλαδή. Στόχος της είναι προφανώς να μειώσει όσο περισσότερο μπορεί τις απαιτήσεις των δανειστών –
ενώ η θέση της είναι πολύ πιο ισχυρή, σε σχέση με μία επιχείρηση του
ιδιωτικού τομέα, αφού ένα κυρίαρχο κράτος πληρώνει μόνο αυτά που
πιστεύει το ίδιο ότι μπορεί και πρέπει να πληρώσει.
Οι κατασχέσεις, όπως στην περίπτωση των ιδιωτών, αποκλείονται σε μεγάλη έκταση – ενώ η βασική φροντίδα της κυβέρνησης της χώρας πρέπει να είναι η εξασφάλιση της μελλοντικής της χρηματοδότησης από τις αγορές.
Στα πλαίσια αυτά, θα πρέπει να επιτύχει
αφενός μεν τη μείωση του δημοσίου χρέους της χώρας της σε επίπεδα που θα
εξασφαλίζουν την εμπιστοσύνη των αγορών, όσον αφορά τη μελλοντική
φερεγγυότητα της (80-90% του ΑΕΠ), αφετέρου την έγκαιρη εξυπηρέτηση των υφισταμένων δανειστών της, μετά τη διαγραφή και το διακανονισμό – έτσι ώστε να οικοδομηθούν στο μέλλον σωστές σχέσεις μαζί τους.
.
Τα αποτελέσματα της χρεοκοπίας για την Ελλάδα
Όταν ένα κράτος χρεοκοπεί (ανάλυση), ενδεχομένως χωρίς τη συμφωνία των δανειστών του, όταν προβαίνει
σε μονομερή στάση πληρωμών καλύτερα, για να μπορέσει να διαπραγματευθεί
τη διαγραφή και το διακανονισμό των υπολοίπων χρεών με τους πιστωτές
του, τότε ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας του ακινητοποιείται –
ενώ αποκόπτεται από τις διεθνείς χρηματαγορές, με αποτέλεσμα να μην
μπορεί πλέον να δανείζεται (κάτι που ήδη συμβαίνει στην Ελλάδα).
Είναι υποχρεωμένο λοιπόν να καλύπτει τις υποχρεώσεις του (μισθούς, συντάξεις κλπ.) με δικά του μέσα – από τα δημόσια έσοδα του, τα οποία συνήθως μειώνονται, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.
Για τις ελληνικές τράπεζες όμως τα
αποτελέσματα θα ήταν καταστροφικά – αφού έχουν δανείσει την κυβέρνηση,
αγοράζοντας ομόλογα ή έντοκα γραμμάτια, τα οποία χάνουν πλέον εντελώς
την αξία τους. Επομένως, οι τράπεζες θα κατέρρεαν, επειδή αφενός
μεν θα έχαναν τα χρήματα τους, αφετέρου δεν θα μπορούσαν να
αναχρηματοδοτηθούν ούτε από το εσωτερικό, ούτε από το εξωτερικό – ενώ η Τράπεζα της Ελλάδας θα έχανε τα χρήματα της από τον ELA, τα οποία της οφείλουν οι τράπεζες (περί τα 70 δις €).
Εδώ τα πράγματα είναι αρκετά περίπλοκα, επειδή η κεντρική τράπεζα ανήκει μόνο κατά 6% στο κράτος, το οποίο οφείλει να αναλάβει την κάλυψη των ζημιών της, ενώ (η ΤτΕ) συμμετέχει στο ευρωπαϊκό σύστημα – τον επόμενο υπεύθυνο δηλαδή για την αύξηση των κεφαλαίων της.
Ανεξάρτητα όμως από αυτά, εάν πράγματι κατέρρεαν οι τράπεζες, τα αποτελέσματα για την πραγματική οικονομία (επιχειρήσεις, νοικοκυριά), θα ήταν δραματικά – αφού, μεταξύ άλλων, χωρίς πιστώσεις δεν θα μπορούσαν να διενεργηθούν επενδύσεις, η ανεργία θα εκτινασσόταν στα ύψη κοκ.
Εάν όμως η Ελλάδα χρεοκοπούσε εντός της
Ευρωζώνης, κάτι που όπως αναφέραμε δεν μπορεί να της το απαγορεύσει
κανείς, ενώ δεν επιτρέπεται από τις συμφωνίες να υποχρεωθεί στην έξοδο
από το ευρώ, το κράτος θα έπρεπε να παγώσει τις καταθέσεις στις τράπεζες
(με την επιβολή ορίων στις αναλήψεις) – να απαγορεύσει την
ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων, καθώς επίσης να προστατεύσει τα
περιουσιακά τους στοιχεία από τους πιστωτές τους, συμπεριλαμβανομένης της ΕΚΤ.
Ενδεχομένως δε να μεταφέρει τη
συνολική διασυνοριακή διαδικασία πληρωμών σε άλλες τράπεζες, έτσι ώστε
τα χρήματα να μην κινδυνεύουν από κατασχέσεις – όπως, για
παράδειγμα, σε ρωσικές ή κινεζικές. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιζόταν
οι εισαγωγές ενέργειας, φαρμάκων κλπ., χωρίς ιδιαίτερα μεγάλα προβλήματα
– αφού το ευρώ, σε αντίθεση με τυχόν υιοθέτηση της δραχμής, δεν θα
υποτιμάται, ενώ είναι αποδεκτό στις διεθνείς συναλλαγές.
Εντός των ελληνικών συνόρων τότε η συναλλαγές με ευρώ θα συνέχιζαν, χωρίς κανένα πρόβλημα – αφού η
ποσότητα χρημάτων σε ευρώ θα υπήρχε, οι τράπεζες δεν θα χρειάζονταν
έκτακτη ρευστότητα από την ΕΚΤ, επειδή δεν θα υπέφεραν από εκροές
χρημάτων όπως σήμερα (αυτός είναι ουσιαστικά ο λόγος που
χρειάζονται οι τράπεζες την ΕΚΤ – για να αναπληρώνει δηλαδή τις εκροές
τους) και το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν θα χρεοκοπούσε.
Εάν χρειαζόταν μεγαλύτερη ρευστότητα από τη σημερινή, λόγω ίσως της κατάρρευσης της τους δύο προηγούμενους μήνες (γράφημα), τότε θα μπορούσε να υιοθετηθεί ένα παράλληλο νόμισμα, για ποσά της τάξης των 15-20 δις €, συνδεδεμένο με το ευρώ.
.
.
Εάν όμως οι ευρωπαϊκές συμβάσεις
πράγματι δεν επιτρέπουν το παράλληλο νόμισμα, χωρίς προηγούμενη συμφωνία
με την ΕΚΤ ή εάν θεωρηθεί πολύπλοκο, τότε το κράτος θα μπορούσε να πληρώνει πολύ απλά ένα μέρος των υποχρεώσεων του με μεταχρονολογημένες επιταγές.
Με τον τρόπο αυτό θα δημιουργούταν μία «δευτερογενής αγορά», για τις υφιστάμενες μεταχρονολογημένες επιταγές του κράτους σε ευρώ
– κάτι που είναι γνωστό στην Ελλάδα, στην οποία οι μεταχρονολογημένες
επιταγές έχουν κατά καιρούς ξεπεράσει τα 300 δις €. Ας μην ξεχνάμε πως
οι επιταγές αυτές ήταν και είναι τύπωμα χρημάτων, το οποίο δεν μπορεί να
απαγορευθεί από κανέναν.
.
Η προστασία των τραπεζών και του κράτους
Σε κάθε περίπτωση, το ελληνικό
χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν θα κατέρρεε, εάν οι υποχρεώσεις των
τραπεζών (παθητικό) προστατευόταν επαρκώς από την κυβέρνηση.
Όσον αφορά τις καταθέσεις, θα προστατεύονταν από το διασυνοριακό έλεγχο
των κεφαλαίων, οπότε δεν θα ήταν αναγκαία η χρηματοδότηση τους από την
ΕΚΤ.
Με απλά λόγια, τόσο η ΕΚΤ, όσο
και η Τρόικα, μπορούν να κλείσουν την παροχή ρευστότητας προς την
Ελλάδα, μπορούν να απαιτήσουν τα χρήματα τους, αλλά δεν έχουν τη
δυνατότητα να πετύχουν τίποτα – εάν απαγορευθούν οι εκροές κεφαλαίων και αυτού του είδους τα εμβάσματα (πληρωμές δανειστών).
Μπορούν βέβαια να επιχειρήσουν να
κατασχέσουν τα περιουσιακά στοιχεία του κράτους και των τραπεζών στο
εξωτερικό – όχι όμως εάν τοποθετηθούν σε ξένες τράπεζες, οι οποίες δεν
είναι υποχρεωμένες να υποκύπτουν στις πιέσεις της Ευρωζώνης. Εδώ δεν
πρέπει να ξεχνάει κανείς πως ακόμη και η ναζιστική Γερμανία είχε καταφέρει να διατηρεί τη διεθνή κυκλοφορία των χρημάτων της – παρά το ότι σχεδόν όλος ο πλανήτης ήταν εναντίον της.
Εκτός αυτού η «πρακτική» στη Λατινική Αμερική (στάση πληρωμών της Αργεντινής), όπου οι
εξωτερικές υποχρεώσεις ολόκληρης της οικονομίας (κράτος, τράπεζες,
επιχειρήσεις, ιδιώτες) πάγωσαν, έως ότου γίνει η διαπραγμάτευση με τους
πιστωτές της χώρας, έχει αποδείξει πως στο ενδιάμεσο χρονικό
διάστημα το ξένο κεφάλαιο είναι στη διάθεση της εσωτερικής οικονομίας – η
οποία συνεχίζει να λειτουργεί, χωρίς μεγάλα προβλήματα.
.
Επίλογος
Η κυβέρνηση οφείλει να διατηρήσει την
ηρεμία της, χωρίς να χάσει την αποφασιστικότητα της – επειδή είναι σε
θέση να τηρήσει τις προεκλογικές της δεσμεύσεις, σε μεγάλο βαθμό, διαγράφοντας ένα μεγάλο μέρος του δημοσίου χρέους χωρίς να διακινδυνεύσει την παραμονή της στην Ευρωζώνη, όπως απαιτεί η πλειοψηφία των Ελλήνων.
Πρέπει βέβαια να είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλα τα νόμιμα και έξυπνα όπλα που έχει στη διάθεση της, τα οποία είναι κάτι περισσότερο από αρκετά για να πετύχει τον παραπάνω διπλό στόχο της –
χωρίς να αναγκαστεί να υποταχθεί στις εντολές της πρωσικής Γερμανίας,
στην οποία έχει τη δυνατότητα και πρέπει να δώσει ένα μεγάλο μάθημα:
να την κάνει να καταλάβει πως είναι ένας από τους πολλούς, ισότιμους εταίρους της Ευρωζώνης και όχι ο κυρίαρχος της. Πως πρόκειται δηλαδή για ανεξάρτητα κράτη που έχουν επιλέξει τη συνεργασία μεταξύ τους και όχι για την αυτοκρατορία της.
Φυσικά η κυβέρνηση πρέπει να καταπολεμήσει την ηττοπάθεια της, καθώς επίσης να διευρύνει τον ορίζοντα της – επειδή υπάρχουν πολύ περισσότερες λύσεις των προβλημάτων της οικονομίας μας, εκτός από αυτές που αναφέραμε παραπάνω.
Όσον αφορά το ευρώ,
είναι ένα νόμισμα που μας ανήκει, που το πληρώσαμε πολύ ακριβά, που δεν
πρέπει και που δεν μπορεί να μας το πάρει κανένας – αφού η
συμμετοχή μας στην Ευρωζώνη είναι τελεσίδικη και ανέκκλητη, δεν είμαστε
εκβιάσιμοι, ενώ φυσικά κανείς δεν μπορεί να απαγορεύσει τη χρεοκοπία μίας χώρας της, η οποία προφανώς δεν αποτελεί επιλογή αλλά αναγκαιότητα.