Γράφει ο Βασίλης Παπαγεωργίου,
Δόκιμος Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Ο Ισλαμιστικός εξτρεμισμός έχει εξελιχθεί πλέον σε μείζον ζήτημα άμυνας και ασφάλειας για την πλειονότητα των κρατών σήμερα. Θα μπορούσε κάποιος να πει πως τα λόγια περί «σύγκρουσης των πολιτισμών» στη μεταψυχροπολεμική περίοδο παίρνουν πλέον σάρκα και οστά.[1] Η περίπτωση του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους (Ι.Κ) φαίνεται να έχει αποκτήσει διαστάσεις πανδημίας σε παραλληλισμό με τη ταχύτητα και το εύρος της εξάπλωση της.
Από το Σεπτέμβριο του 2014 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2016, πραγματοποιήθηκαν επιθέσεις που σχετίζονταν άμεσα ή έμμεσα με το Ι.Κ, σε τουλάχιστον 17 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Πηγή : The New York Times, 14 Ιανουαρίου 2016.
Ένα από τα τελευταία θύματα είναι η Ινδονησία και η πρωτεύουσά της, Τζακάρτα. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις που έλαβαν χώρα προσομοίαζαν στις πολύνεκρες επιθέσεις που έγιναν στο Παρίσι τον περασμένο Νοέμβριο με τη διαφορά ότι ο αριθμός των θυμάτων ήταν κατά πολύ μικρότερος. Αν και συγκεχυμένες, οι πρώτες πληροφορίες από την αστυνομία της Ινδονησίας έκαναν λόγο για 7 περίπου νεκρούς και 20 τραυματίες μολονότι τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ανεβάζουν το συνολικό αριθμό των θυμάτων ακόμα και στους 17.[2] Το ίδιο το Ι.Κ, αφού ανέλαβε την ευθύνη της επίθεσης, ανέφερε πως ο συνολικός αριθμός των θυμάτων έφθασε τα 15 άτομα.[3] Και οι 2 επιθέσεις (Παρίσι-Τζακάρτα) έγιναν με παρόμοιο τρόπο καθώς πραγματοποιήθηκαν από κοινού βομβιστικές επιθέσεις καθώς και πυροβολισμοί προς το άμαχο πλήθος. Η έγκαιρη επέμβαση της αστυνομίας, η οποία ήταν σε επιφυλακή καθώς είχε δεχθεί απειλές από το Ι.Κ, απέτρεψε την εξάπλωση της επίθεσης καθώς συνολικά 15 τρομοκράτες σκότωσαν –επιβεβαιωμένα προς ώρας- 7 άτομα, ενώ υπενθυμίζουμε πως στο Παρίσι οι τρομοκράτες ήταν 8 και ο αριθμός των θυμάτων άγγιξε τους 130.[4]
Σύμφωνα με δηλώσεις του υπαρχηγού της αστυνομίας Budi Gunawan «Εντοπίσαμε επικοινωνία μεταξύ μιας ομάδας (σ.σ. Τζιχαντιστών) στη Συρία και της τοπικής ομάδας στη περιοχή Σόλο»[5]
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ινδονησία βιώνει τρομοκρατικές επιθέσεις με ανθρώπινες απώλειες. Από το 2000 έχει δεχθεί αρκετές επιθέσεις με κορυφαίο μελανό σημείο τον Οκτώβριο του 2002 όπου έχασαν τη ζωή τους 202 άτομα σε βομβιστικές επιθέσεις στο Μπαλί.[6] Παρ’όλα αυτά τα τελευταία χρόνια υπήρχε μια σχετική ηρεμία στην Ινδονησία, την πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο όσον αφορά το μουσουλμανικό πληθυσμό.
Πηγή : Pew Research Center, 2 Απριλίου 2015.
Η χωρά από τα τέλη του 1990 έχει κάνει στροφή προς ένα πιο κοσμικό καθεστώς, τουλάχιστον μέχρι την εκλογή του Joko Widodo τον Ιούλιο του 2014.[7]
Καπού εδώ θα πρέπει να κάνουμε μια μικρή αναδρομή, πηγαίνοντας ακριβώς ένα μήνα πίσω. Στις 15 Δεκεμβρίου η Σαουδική Αραβία πήρε την πρωτοβουλία να δημιουργήσει ένα αντι-τρομοκρατικό συνασπισμό με 34 χώρες, μια κίνηση την οποία κάποιοι υποδέχθηκαν θετικά, αλλά κατά γενική ομολογία αντιμετωπίστηκε με αρκετό σκεπτικισμό δεδομένου του ρόλου που έχει διαδραματίσει η Σαουδική Αραβία όσον αφορά τη χρηματοδότηση και την εξάπλωση της Ισλαμιστικής τρομοκρατίας παγκοσμίως.[8] Μέσα στις 34 αυτές χώρες δεν συμπεριλήφθηκαν το Ιράν και το Ιράκ, λόγω ίσως της Σιιτικής υπεροχής σε αυτές τις χώρες η οποία έρχεται σε αντιδιαστολή με τη Σουνιτική-Σαλαφιστική Σαουδική Αραβία. Εκτός της συμμαχίας έμειναν επίσης η Αλγερία και η Ινδονησία, πλήττοντας ακόμα περισσότερο την αξιοπιστία και το κύρος του όλου εγχειρήματος.[9] Μάλιστα το Πακιστάν και ο Λίβανος, δύο από τις 34 χώρες που βρίσκονταν στη λίστα που εξέδωσε η Σαουδική Αραβία, ενημερώθηκαν για πρώτη φορά για το όλο εγχείρημα και για τη συμμετοχή τους στη συγκεκριμένη λίστα, μέσω των διεθνών ειδήσεων.[10]
Η πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας, η οποία βάσει των παραπάνω φαίνεται να αποτελεί περισσότερο αντικείμενο δημοσίων σχέσεων παρά πράξη ουσίας, και η άρνηση της Ινδονησίας να συμμετάσχει σε αυτήν, έχουν εντείνει τις φωνές που θέλουν τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στη Τζακάρτα να σχετίζονται με κάποιο τρόπο με το πλούσιο κράτος του Περσικού Κόλπου, ειδικότερα με τις φήμες που θέλουν τη Σαουδική Αραβία να αποτελεί τον κύριο χρηματοδότη των εξτρεμιστικών Ισλαμιστικών ομάδων μεταξύ άλλων και στο εσωτερικό της Ινδονησίας, στο παρελθόν.[11]
Την παραπάνω σκέψη έρχεται να ενισχύσει το αποτέλεσμα της τρομοκρατικής επίθεσης στη Τζακάρτα, η οποία είναι πιθανό να αποτελούσε απόρροια μιας βιαστικά οργανωμένης επιχείρησης, ο σχεδιασμός της οποίας πραγματοποιήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα, όπως λ.χ αυτό του ενός μήνα.[12] Προς ώρας πάντως και παρά τις όποιες ενδείξεις, δεν έχει επιβεβαιωθεί κανένα τέτοιο σενάριο επίσημα.
Παρά το γεγονός πως από τη σκοπιά του I.K το όλο εγχείρημα δεν στέφθηκε με επιτυχία, είναι αναμφισβήτητο το γεγονός πως το Ι.Κ έχει επεκταθεί σε όλα σχεδόν τα μήκη και τα πλάτη της γης. Εάν εντάξουμε το φαινόμενο στην ευρύτερη σφαίρα του Ισλαμιστικού εξτρεμισμού, τότε θα δούμε πως ο αριθμός και το εύρος των επιθέσεων φαίνεται να μεγαλώνει ακόμα περισσότερο με την πάροδο του χρόνου.
Πηγή : The New York Times, 14 Ιανουαρίου 2016.
Χαρακτηριστικό και πιο πρόσφατο παράδειγμα η πλέον πρόσφατη πολύνεκρη επίθεση στις 16 Ιανουαρίου 2016 στη Μπουργκίνα Φάσο από παρακλάδι της Αλ Κάιντα.[13]
Τα αίτια της αναζωπύρωσης της Ισλαμιστικής τρομοκρατίας είναι αρκετά. Μεταξύ άλλων σημαντικό ρόλο έχει διαδραματίσει το αποικιοκρατικό παρελθόν αυτών των χωρών, το οποίο οι ίδιοι οι πολίτες προσπαθούν να διαγράψουν, και η κατά συνέπεια αέναη προσπάθεια για αναζήτηση της ταυτότητας τους, γεγονός που τους οδηγεί στην υιοθέτηση ακραίων και ριζοσπαστικών ιδεολογιών-πρακτικών.[14] Τέλος, πρέπει να σημειωθεί πως η σημερινή κατάσταση, η οποία φαίνεται δύσκολη ως προς τη διαχείρισή της, είναι εκτός των άλλων και το αποτέλεσμα της σύγκρουσης των μεγάλων, περιφερειακών ή ηπειρωτικών δυνάμεων οι οποίες με την πολιτική τους οδήγησαν στη γιγάντωση του προβλήματος.[15] Συνεπώς, ακόμα και εάν παραβλέψουμε εντελώς τα σενάρια που συνδέουν τη Σαουδική Αραβία με τις παραπάνω επιθέσεις, ένα πράγμα είναι σίγουρο. Χώρες όπως οι Η.Π.Α, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Τουρκία, το Κατάρ και πρωτίστως η Σαουδική Αραβία, με την εξωτερική πολιτική που ακολουθούν, έχουν τουλάχιστον ένα βαθμό ηθικής ευθύνης για τέτοιου είδους τρομοκρατικές επιθέσεις όπως οι πρόσφατες στην Ινδονησία.
[1] HUNTINGTON Samuel P., The clash of civilizations and the remaking of world order, Penguin Books, Νέο Δελχί, 1997.
[2] The Huffington Post, ‘Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για το μπαράζ των αιματηρών βομβιστικών επιθέσεων στη Τζακάρτα’, 14 Ιανουαρίου 2016. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο:http://www.huffingtonpost.gr/2016/01/14/diethnes-indonesia-tzakarta-tromokratia_n_8975826.html, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016]
[3] SAFI Michael και WEAVER Matthew, ‘Jakarta attacks: Islamic State militants claim responsibility – as it happened’, the Guardian, 14 Ιανουαρίου 2016. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο:http://www.theguardian.com/world/live/2016/jan/14/multiple-explosions-gunshots-reported-in-jakarta-rolling-report#block-5697b3b3e4b04134557ad1fd, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016]
[4] CUNNINGHAM Finian, ‘Indonesia snubs Saudi ‘anti-terror’ coalition… then its capital gets hit’, Russia Today, 15 Ιανουαρίου 2016. [Διαθέσιμο στο: https://www.rt.com/op-edge/329034-indonesia-snubs-saudi-terror/, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016]
[6] BBC News, ‘Jakarta attacks: Bombs and gunfire rock Indonesian capital’, 14 Ιανουαρίου 2016. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.bbc.com/news/world-asia-35309195, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016]
[7] BBC News, ‘Profile: Joko Widodo’, 28 Σεπτεμβρίου 2015. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο:http://www.bbc.com/news/world-asia-28422179, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016]
[8] ΤAYLOR Guy, ‘Saudi Arabia announces Muslim alliance to fight Islamic terrorism.’, The Washington Times, 15 Δεκεμβρίου 2015. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.washingtontimes.com/news/2015/dec/15/saudi-arabia-muslim-alliance-fight-islamic-terror/, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016] Βλ. επίσης: PAYNE Ed and ABDELAZIZ Salma, ‘34 Islamic nations form coalition to fight terrorism’, CNN, 14 Δεκεμβρίου 2015. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://edition.cnn.com/2015/12/14/middleeast/islamic-coalition-isis-saudi-arabia/, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016] Βλ. επίσης ΜΠΟΣΗ Μαίρη, Ζητήματα ασφάλειας στη νέα τάξη πραγμάτων, Παπαζήσης, Αθήνα, 1999, σ. 112.
[10] FLOOD Rebecca, ‘The two countries that didn’t know they were part of the Saudis” anti-terror coalition.’, The Independent, 18 Δεκεμβρίου 2015. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/saudi-arabia-announces-34-strong-coalition-of-muslim-nations-to-fight-terrorism-but-two-countries-a6779186.html, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016]
[11] ΜALLET Victor, ‘Islamist extremists pose a threat to Asian statehood’, Financial Times, 14 Ιανουαρίου 2016. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.ft.com/intl/cms/s/2/100d78e4-b949-11e5-b151-8e15c9a029fb.html%23axzz3x83buslk, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016]
[13] CNN Greece, ‘Τρομοκρατική επίθεση με δεκάδες νεκρούς στην Μπουρκίνα Φάσο’, 16 Ιανουαρίου 2016. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/18639/tromokratiki-epithesi-me-dekades-nekroys-sti-mpoyrkina-faso, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 16 Ιανουαρίου 2016]
[15] Για περαιτέρω εμβάθυνση σχετικά με τις ευθύνες και τις συνέπειες της πολιτικής των δυνάμεων με ηγεμονικές αξιώσεις βλ. MEARSHEIMER John, Η τραγωδία της Πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων, εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα, 2007.