Είκοσι χρόνια μετά τον πόλεμο Σερβίας-Κροατίας, απαρχή της διάλυσης της
αλήστου μνήμης Γιουγκοσλαβίας, οι δύο γειτονικές χώρες –άλλοτε μέλη της
ίδιας ομοσπονδίας–, βρίσκονται στη δίνη μεγάλου ανταγωνισμού των
εξοπλισμών. Το Ζάγκρεμπ έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του να αποκτήσει
αμερικανικά πυροβολικά συστήματα, ενώ το Βελιγράδι σχεδιάζει την αγορά
ρωσικού αμυντικού εξοπλισμού.
Οι κινήσεις της Σερβίας και της Κροατίας
στο πεδίο των εξοπλισμών μαρτυρούν ότι η παλιά αντιπαλότητα, που
κορυφώθηκε στην πολεμική αντιπαράθεση εντός της πρώην Γιουγκοσλαβίας,
δεν αποτελεί παρελθόν. Οι κινήσεις της Σερβίας και της Κροατίας στο
πεδίο των εξοπλισμών μαρτυρούν ότι η παλιά αντιπαλότητα, που κορυφώθηκε
στην πολεμική αντιπαράθεση εντός της πρώην Γιουγκοσλαβίας, δεν αποτελεί
παρελθόν. Στα μέσα του περασμένου Οκτωβρίου το κροατικό Υπουργείο
Άμυνας ανακοίνωσε τα σχέδια να αποκτήσει 16 κινητά πυροβολικά συστήματα
αμερικανικής προέλευσης, «στο πλαίσιο των συνηθισμένων χορηγιών του
Πενταγώνου σε νατοϊκούς συμμάχους των ΗΠΑ».
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η Κροατία δεν αρκείται σε αυτά, αλλά
σκοπεύει να παραγγείλει ακόμη βαλλιστικούς πυραύλους και εκτοξευτήρες
πυραύλων με εμβέλεια 300 χλμ.
Η Σερβία δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. «Οι Κροάτες σίγουρα δεν
αγόρασαν τα όπλα για να τα εκθέσουν σε μουσείο», σχολίασε ο σέρβος
πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Τα νέα κροατικά όπλα μπορούν θεωρητικά
να πλήξουν οποιονδήποτε στόχο εντός της Σερβίας.
«Όμως δεν θα είμαστε εύκολος στόχος», είπε ο Αλ. Βούτσιτς στην αρχή της
περασμένης εβδομάδας, ύστερα από συνάντησή του με τον Ρώσο αντιπρόεδρο
της ρωσικής κυβέρνησης Ντμίτρι Ρογκόσιν στο Βελιγράδι. Ο κορυφαίος
Ρώσος αξιωματούχος έθεσε υπόψη της σερβικής κυβέρνησης το διάσημο ρωσικό
σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας S-300.
«Ψυχολογικός βαλκανικός πόλεμος»
Ο εξοπλιστικός ανταγωνισμός ανάμεσα στις δύο χώρες έχει μάλλον συμβολικό
χαρακτήρα, εκτιμά ο Λιούμπογκραντ Στογιαντίνοβιτς, στρατιωτικός
αναλυτής της σερβικής εφημερίδας «Politika», που επισημαίνει ότι παρά
«την εκτόξευση ρητορικών βλημάτων», η πιθανότητα νέας ένοπλης σύγκρουσης
είναι «πραγματικά μικρή».
Όπως σχολίασε ο ίδιος στην DW, «πρόκειται απλά για ένα είδος ψυχολογικού
βαλκανικού πολέμου». Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινείται και η ανάλυση
του Κροάτη ειδικού στην κοινωνιολογία του πολέμου Όζρεν Ζούνετς. Όπως
λέει, «ούτε η Κροατία ούτε η Σερβία έχουν πολιτικούς, οικονομικούς,
ηθικούς ή άλλους λόγους να δυσχεράνουν τις διμερείς τους σχέσεις. Τα ΜΜΕ
διογκώνουν τεχνητά τις πιθανές αγορές εξοπλισμών. Επίσης ορισμένοι
πολιτικοί βλέπουν στο θέμα τη δυνατότητα άντλησης πολιτικού οφέλους».
Οι προκλητικές δηλώσεις μεταξύ των δύο
χωρών αποτελούν συνήθη πολιτική τακτική και από τα δύο μέρη, που
επιχειρούν να διασφαλίσουν τις ψήφους των εθνικόφρονων εκλογέωνΟι
προκλητικές δηλώσεις μεταξύ των δύο χωρών αποτελούν συνήθη πολιτική
τακτική και από τα δύο μέρη, που επιχειρούν να διασφαλίσουν τις ψήφους
των εθνικόφρονων εκλογέων. Ενδεικτική είναι μια πρόσφατη φράση του
Σέρβου υπουργού Εξωτερικών Ίβιτσα Ντάσιτς, ο οποίος είπε απευθυνόμενος
στη γείτονα χώρα ότι «σεβόμαστε εσάς τους Κροάτες ως γείτονες, αλλά δεν
σας αγαπάμε».
Η απάντηση από «το αντίπαλο δέος» δεν άργησε να έρθει. Ο Κροάτης
υπουργός Άμυνας Άντε Κοτρομάνοβιτς υποστήριξε πως τόσο ο Ίβιτσα Ντάσιτς
όσο και ο πρωθυπουργός Βούτσιτς τάσσονταν τη δεκαετία του 1990 υπέρ του
πολέμου.
«Νομίζει η Σερβία ότι μπορεί να εισέλθει στην ΕΕ και να συνεχίσει να
συνεργάζεται με τη Ρωσία; Μάλλον απίθανο», είπε ο Κροάτης υπουργός
Άμυνας.
Στο παρασκήνιο της αντιπαράθεσης ΗΠΑ και Ρωσία
Ορισμένοι παρατηρητές διακρίνουν στην αναζωπύρωση της αντιπαράθεσης
μεταξύ των δύο χωρών και κωμικοτραγικές πτυχές. Όπως παρατηρούν, δύο
ασθενείς οικονομικά χώρες κομπάζουν η μια απέναντι στην άλλη για
εξοπλισμούς με όπλα τελευταίας τεχνολογίας την ώρα που δεν ξέρουν καν αν
θα αποκτήσουν όντως αυτά τα όπλα.
Πάντως, ο Κροάτης πολιτικός επιστήμονας Τόμισλαβ Γιάκιτς σχολιάζει πως
δεν υπάρχει τίποτα κωμικό σε αυτήν την κατάσταση. Όπως επισημαίνει στη
DW, στο παρασκήνιο εξελίσσεται μια γεωστρατηγική διελκυστίνδα μεταξύ ΗΠΑ
και Ρωσίας. «Αυτό βλάπτει την Κροατία, τη Σερβία και την ευρύτερη
περιοχή. Σε όσους ξεκινούν τώρα στις δύο χώρες αυτόν τον ανταγωνισμό, θα
πρέπει να συνειδητοποιήσουν τις επιπτώσεις», υπογραμμίζει ο Kροάτης
αναλυτής.
Οι σχέσεις Κροατίας-Σερβίας
Η αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες έγινε στις 9
Σεπτεμβρίου 1996, μετά το τέλος του πολέμου για την ανεξαρτησία της
Κροατίας. Από το 1918 ως το 1991, οι δύο χώρες αποτελούσαν τμήμα της
Ομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας. Σήμερα μοιράζονται κοινά σύνορα μήκους
241 χιλιομέτρων. Η απογραφή στην Κροατία το 2011 έδειξε πως κατοικούσαν
εκεί 186.633 σερβικής καταγωγής πολίτες. Παράλληλα, 57.900 κροατικής
καταγωγής ζουν στην Σερβία.
Υπάρχουν ακόμη μεθοριακές διαφορές αναφορικά με τα νησιά Βούτκοβαρ και Σάρενγκραντ.
Μνήμες που θα πρέπει να ξεχάσουν
Αν ρωτήσετε οποιονδήποτε ποιο είναι το μεγαλύτερο έγκλημα στην
Γιουγκοσλαβική τραγωδία, θα σας απαντήσει «της Σρεμπρένιτσα». Ουδείς
θυμάται την εθνοκάθαρση στην Κράινα της Κροατίας. Κι όμως, πριν από 20
χρόνια ξεκίνησε η κροατική πολεμική επιχείρηση «Καταιγίδα» με την οποία
εκδιώχθηκαν από κροατικά εδάφη οι Σέρβοι της περιοχής της Κράινα. Μέχρι
σήμερα Σερβία και Κροατία ερίζουν για τα αίτια και τις συνέπειές της.
Πάντως, το Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ απέρριψε τις εκατέρωθεν κατηγορίες
για γενοκτονία κατά τη διάρκεια του πολέμου για την ανεξαρτησία της
Κροατίας, όταν είχαν σκοτωθεί περί τους 20.000 ανθρώπους.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο με διπλή απόφασή του τον περασμένο
Φεβρουάριο απέρριψε τις προσφυγές τόσο της Σερβίας όσο και της Κροατίας,
όπου η μια κατηγορούσε την άλλη για εγκλήματα πολέμου.
Μέχρι σήμερα το θέμα τις απόδοσης ιστορικών, πολιτικών και ποινικών
ευθυνών σε συγκεκριμένα πρόσωπα εκκρεμεί και διχάζει την κοινή γνώμη σε
Κροατία και Σερβία. Δύο δεκαετίες μετά οι εκατέρωθεν αιτιάσεις περί
εθνοκάθαρσης και εγκλημάτων πολέμου δεν έχουν σταματήσει. Πολλά ζητήματα
παραμένουν ακόμη ανοικτά τόσο για τους Σέρβους όσο και για τους
Κροάτες. Ζητήματα τα οποία εάν δεν επιλυθούν άμεσα θα συνεχίσουν να
ρίχνουν τη σκιά του πολέμου και στις επόμενες γενιές.
Πρόωρες εκλογές ανακήρυξε ο Σέρβος πρωθυπουργός Βούτσιτς
Ο Σέρβος πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Βούτσιτς δήλωσε σήμερα ότι αποφάσισε να
προκηρύξει πρόωρες εκλογές και κάλεσε την ηγεσία του Σερβικού
Προοδευτικού Κόμματός του να υποστηρίξει την κίνηση αυτή. «Αυτή είναι η
απόφασή μου (...) να πάμε σε εκλογές, για το μέλλον της Σερβίας», δήλωσε
ο Βούτσιτς σε συνάντηση της ηγεσίας του κόμματος αυτού στο Βελιγράδι.
Το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα κατήγαγε μια εντυπωσιακή νίκη στις
τελευταίες εκλογές του Μαρτίου του 2014 και εξακολουθεί να έχει υψηλά
ποσοστά στις δημοσκοπήσεις παρά τις περικοπές στις οποίες έχει
προχωρήσει στους μισθούς στον δημόσιο τομέα και στις συντάξεις, στο
πλαίσιο των προσπαθειών του για τη σταθεροποίηση των δημοσιονομικών της
Σερβίας και την προετοιμασία της για μια ένταξη στην ΕΕ.
Πληροφορίες από Deutsche Welle | styx.gr
Σύνταξη Κ. Μπετινάκης
zougla.gr