Του Σάκη Μουμτζή
Το χειρότερο και απεχθέστερο συναίσθημα του ανθρώπου είναι ο φθόνος. Το μίσος για τον γείτονα, τον γνωστό, τον «επώνυμο», που πέτυχε στη ζωή του με τα κοινώς αποδεκτά κριτήρια της επιτυχίας. Κριτήρια βέβαια που κάποιοι –οι λιγότεροι– τα αμφισβητούν εν όλω ή εν μέρει. Αυτοί, οι λίγοι, δεν είναι το πρόβλημα, καθώς σε αξιακό επίπεδο έχουν απορρίψει αυτό το πρότυπο της επιτυχίας και δεν ασχολούνται με όσους το έχουν κατακτήσει. Αδιαφορούν.
Το πρόβλημα βρίσκεται στους πολλούς, στους πάρα πολλούς, που αποδέχονται το κοινωνικό μοντέλο του «επιτυχημένου» και τους όρους που το συγκροτούν, αλλά για διάφορους λόγους βρίσκονται πίσω από τον φακό. Δεν πέτυχαν, ενώ το ήθελαν πολύ. Αντί να αναρωτηθούν για τους λόγους της δικής τους αποτυχίας, να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να επανεκκινήσουν, προσπαθούν να μειώσουν, να «κοντύνουν» το επίτευγμα όλων αυτών που βρίσκονται μπροστά από τον φακό. Την έκφραση «δεν μπορεί, θα έκλεψε...» την έχουμε ακούσει όλοι και μπορεί ασυναίσθητα να πέρασε κι από το δικό μας το μυαλό.
Δεν σκεφτόμαστε –βάζω και τον εαυτό μου μέσα– πως αυτοί που πέτυχαν μπορεί να δούλεψαν σκληρά, να προ-νόησαν για πράγματα, πρόσωπα και καταστάσεις, να είχαν ικανότητες και αρετές που εμείς δεν τις είχαμε και όλο αυτό το ιδιαίτερα θετικό πλαίσιο να μεταφράστηκε σε χρήμα, αναγνώριση, διάκριση, δημοσιότητα.
Θα μου πει κάποιος πως μπορεί να είχαν και την τύχη με το μέρος τους. Η απάντηση είναι πως η τύχη παίζει με τους παίκτες. Με αυτούς που τολμούν, που επιχειρούν, που είναι μέσα στο παιχνίδι και που αναγνωρίζουν την ύπαρξη της και την λαμβάνουν υπ΄ όψη. Δηλαδή, προσπαθούν να περιορίσουν στο ελάχιστο τη δράση της και την παρουσία της με έναν άρτιο σχεδιασμό των κινήσεων τους.
Η πιο χαμερπής μορφή φθόνου είναι ο ταξικός φθόνος, γιατί έχει το ιδεολογικό επίχρισμα. Γιατί από ένα ζωώδες ανθρώπινο ένστικτο μετατρέπεται σε πολιτικό όπλο εναντίον αυτών που πετυχαίνουν, που ξεχωρίζουν, που διακρίνονται. Και με τον ταξικό φθόνο εξοπλίζονται οι κοινωνικά αδύναμοι για να κατασπαράξουν τους «από πάνω», καθώς αυτή είναι σε τελική ανάλυση η λειτουργία του. Η κοινωνική σύγκρουση.
Αφορμή γι΄ αυτές τις σκέψεις μου έδωσε η είδηση πως θα γίνει έλεγχος για να διαπιστωθεί αν οι σκιέρ της Κουρσεβέλ και του Λεχ διέπραξαν το αδίκημα της φοροδιαφυγής. Δεν ενοχλούμαι τόσο με τη βλακεία αυτού που το σκέφτηκε, όσο με τον κοινωνικό φθόνο που κρύβει αυτή η εξαγγελία και με τις συνέπειες της*. Βλάκες πάντοτε θα υπάρχουν. Αλλά όταν η πολιτική εξουσία και για ιδεολογικούς λόγους υιοθετεί τέτοιες συμπεριφορές που αναπαράγουν αυτά τα ποταπά ανθρώπινα συναισθήματα, τότε να μην εκπλαγούμε αν μετά τους σκιέρ της Ελβετίας, πάρουν σειρά και αυτοί της Αράχωβας και του Καϊμάκ- Τσαλάν.
Ελλάς, Ελλήνων, Φθονερών.
*Το επιχείρημα πως πέρσι «έπιασαν λαγούς» από μία παρόμοια εξόρμηση του ΣΔΟΕ μόνον θυμηδία προκαλεί. Στοιχεία σύντροφοι, στοιχεία!