Οι μουσουλμάνοι τσάμηδες κατέφυγαν στην Αλβανία με τη λήξη του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Εγκαθίστανται ως επι το πλείστο στον Β/Ηπειρωτικό χώρο, ιδιαιτέρως στα παράλια, σε εκκλησιαστικά και άλλα περισσότερο προσοδοφόρα μέρη, νοθεύοντας τη πληθυσμιακή αναλογία, και εποφθαλμιούντες τα εγκαταλελειμμένα από τους βορειοηπειρώτες κτήματα.
Αμέσως μετά την πτώση του Κομμουνιστικού καθεστώτος ιδρύουν το 1991 την Οργάνωση «Τσαμερία», με παραρτήματα νοτιότερα στη Β. Ήπειρο, όπως Κονίσπολη και Αγ. Σαράντα. Προκαλούν συχνά προβλήματα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, όπως στα Τίρανα από τη δεκαετία του 90, στην Κονίσπολη τον Ιούνιο κάθε έτους, συχνά στους Αγ. Σαράντα (το 2005 κατά του Προέδρου κ. Παπούλια).
Εκλέγουν δύο μουσουλμάνους τσάμηδες στο Αλβανικό κοινοβούλο, τελευταία τονShpetim Idrizi και τον Dashamir Tahiri. Οργανωμένοι αλλά και υποκινούμενοι, ενεργούν έκτοτε προς πάσαν κατεύθυνση, ακόμη και προς δυτικούς οργανισμούς, με παράλογα και ατεκμηρίωτα «αιτήματα-στόχους» τους, όπως αποζημιώσεις για«διαφυγόντα κέρδη» από τα πρώην κτήματά τους στη Θεσπρωτία, επιστροφή στον τόπο των εγκλημάτων τους κ.λ.π.
Στα Τίρανα, με την ευκαιρία της εγκρίσεως από την Αλβανική Βουλή της Συμφωνίας για επίσημη οργάνωση Νεκροταφείου των πεσόντων ελλήνων στρατιωτών το 1940-41, οι δύο μουσουλμάνοι τσάμηδες βουλευτές αντέδρασαν. Όπως αναγράφει η εφημερίδα «ALBANIA» : Κατά τον Shpetin Idrizi «Ο Ελληνικός Στρατός ήρθε σαν στρατός κατοχής και όχι ως απελευθερωτής. Κατέστρεψε κάθε μουσουλμανικό ιερό στη χώρα». Κατά τον έτερον συνάδελφό του Dashamir Tahiri «Η Ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει τη γενοκτονία σε βάρος των Αλβανοτσάμηδων».Με αφορμή τα ανωτέρω επακολούθησε διαδήλωση του Κόμματος των (Αλβανο)τσάμηδων«PDU», έξω από την ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα, όπου φωνασκούντες με ανθελληνικά συνθήματα έκαψαν την Ελληνική Σημαία.
Ανάλογες ανθελληνικές βαρβαρότητες συνέβησαν κατά καιρούς και σ’ άλλες πόλεις της Αλβανικής επικρατείας! Όταν είναι πασίγνωστα, τα ανοσιουργήματα που επετέλεσαν οι πρόγονοί τους κατά την τριπλή κατοχή στη Θεσπρωτία, συνεπεία των οποίων και κατέφυγαν τελικά στην Αλβανία. Ήταν εκείνοι, οι Μουσουλμάνοι Τσάμηδες και Αλβανοί που συμπολεμούσαν με τον ιταλικό στρατό κατά του αμυνομένου Ελληνικού Στρατού, που τελικά βρέθηκε για δεύτερη φορά στην Ελληνικότατη Β. Ήπειρο ως απελευθερωτής.
Κατά τον Σέλμαν Σενέ, Καθηγητή του Πανεπιστημίου των Τιράνων και πρώην Πρόεδρο της Οργάνωσης «Τσαμουριά», «η Τσαμουριά είναι εθνικά καθαρά αλβανική επαρχία» και «οι προσπάθειες εξελληνισμού της έγιναν πιο έντονες μετά το 1913, όταν η περιοχή βρέθηκε υπό ελληνική κατοχή». Η αλήθεια βέβαια είναι τελείως διαφορετική.
Η ονομασία «Τσαμουριά» προέρχεται από την παραφθορά του ονόματος του ποταμού Θύαμις… Θυαμουριά. Στο ελληνικό τμήμα της – σήμερα ταυτίζεται με τα όρια του Νομού Θεσπρωτίας- ζούσαν το 1923 σύμφωνα με απογραφή της ΚτΕ (Κοινωνία των Εθνών)20.319 μουσουλμάνοι που είχαν σαν γλώσσα την αλβανική. Η καταγωγή τους ανάγεται κατά πάσα πιθανότητα στην πληθυσμιακή εκείνη ομάδα η οποία, λόγω της αποτυχίας της Επανάστασης του 1611 εναντίον των Οθωμανών υπό τον μητροπολίτη Διονύσιο τον επονομαζόμενο και «Σκυλόσοφο», ασπάσθηκαν το Ισλάμ προκειμένου να διασώσουν τη ζωή τους και την περιουσία τους. Μετά την εξέγερση του Διονύσιου Φιλόσοφου, μεγάλες εκτάσεις γης πέρασαν στην κατοχή των τσάμηδων που άλλαξαν την πίστη τους, χωρίς εκείνοι να έχουν εφοδιασθεί και με τους ανάλογους τίτλους ιδιοκτησίας.
Μετά την ίδρυση του αλβανικού κράτους, και κυρίως στη δεκαετία του 1920, η Αλβανία κατέβαλλε συνεχή προσπάθεια για να δημιουργήσει μειονοτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Κατέθετε συνεχείς αναφορές στην Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) για την «αλβανική μειονότητα των Τσάμηδων», ωστόσο η Συνέλευση της ΚτΕ συμφωνούσε με την ελληνική θέση και ποτέ δεν δέχθηκε να αποδώσει στην Αλβανία το ρόλο της προστάτιδας δύναμής. Όσον αφορά τις κτηματικές τους περιουσίες στη Θεσπρωτία, ένα τμήμα των εκτάσεων αυτών κατασχέθηκε με βάση τη Συνθήκη της Λοζάννης και ύστερα από συμφωνία με τους ιδιοκτήτες για να καλυφθούν οι ανάγκες των Ελλήνων προσφύγων του 1922. Αξίωση των μουσουλμάνων τσάμηδων να αποζημιωθούν με ρυθμίσεις διαφορετικές από αυτές του καθεστώτος των ελλήνων πολιτών απορρίφθηκε και από την ΚτΕ.
Μετά την εισβολή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα το 1940 οι μουσουλμάνοι τσάμηδες συνέστησαν «κυβέρνηση», τo «Εθνικό Αλβανικό Συμβούλιο». Τον Ιούλιο του 1942 συγκρότησαν την οργάνωση «Αλβανικό Σύστημα Πολιτικής Διοικήσεως»με 14 Τάγματα, και έθεσαν σαν κύριο στόχο τους την εξολόθρευση του ελληνικού πληθυσμού στην περιοχή της Θεσπρωτίας. Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών το 1943,πέρασαν στο στρατόπεδο των Γερμανών, και στα Ιωάννινα οργανώθηκε στρατιωτικό τμήμα των Τσάμηδων με γερμανικές στολές. Στη γερμανόφιλη εφημερίδα των Τιράνων«Bashkimi i Kombit» το 1944 δημοσιεύθηκαν οι κοινές ενέργειές τους με τους Ναζί. Ενέργειες που είχαν σαν αποτέλεσμα την εκτέλεση των 49 Προκρίτων της Παραμυθιάς, το θάνατο πολλών άλλων Ελλήνων, την πυρπόληση 25.000 σπιτιών,την ερήμωση 243 χωριών, τη δημιουργία 100.000 προσφύγων.
Μετά τη συνθηκολόγηση και των Γερμανών, οι μουσουλμάνοι τσάμηδες, συναισθανόμενοι τις συνέπειες από τη συμπεριφορά τους στη διάρκεια της Κατοχής, αναζήτησαν προστασία στην Αλβανία, εγκαταλείποντας την Ελλάδα. Στη συνέχεια κατηγορήθηκαν για αξιόποινες πράξεις και για συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις. Το Δικαστήριο Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην 1930 Τσάμηδες για συνεργασία με το στρατό κατοχής και μάλιστα πολλούς εξ αυτών με την ποινή του θανάτου. Το 1952 και το 1953 με νομοθετικά διατάγματα οι περιουσίες τους δόθηκαν σε γεωργούς και κτηνοτρόφους. Σ΄ ό,τι αφορά την υπηκοότητα το 1947 από το υπουργείο Εξωτερικών τους έχει αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια.
Τελευταία η στάση των μουσουλμάνων τσάμηδων συμβαδίζει με την εθνικιστική έξαρση των Αλβανών. Το αλβανικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό, που κυκλοφόρησε πρόσφατα η ακαδημία επιστημών των Τιράνων, με κρατική μάλιστα επιχορήγηση, γράφει: «Τα Ιωάννινα μαζί με ένα μεγάλο κομμάτι της τσαμουριάς και άλλα αλβανικά εδάφη εδόθησαν στην Ελλάδα από τις Μεγάλες Δυνάμεις, η οποία τα κατέλαβε στρατιωτικά.».
Και συνεχίζει: «Η Τσαμουριά είναι μεγάλη γεωγραφική και εθνολογική περιοχή στο νοτιότερο τμήμα των εδαφών που κατοικούνται από Αλβανούς». Και κάνει λόγο για δήθεν γενοκτονία που υπέστησαν οι μουσουλμάνοι τσάμηδες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τις ελληνικές αρχές. Το δε επίσημο αλβανικό κράτος όπως και η σύζυγος του Μπερίσα συμπαρίσταται σε διάφορα συνέδρια και φεστιβάλ των μουσουλμάνων τσάμηδων της Αλβανίας, και ο ίδιος ο σύζυγος της φαίνεται να υποθάλπει σιωπηρά τέτοιες κινήσεις.
Πέραν αυτών, δεν είναι τυχαία η ανακήρυξη, μετά από ομόφωνη απόφαση της αλβανικής Βουλής, της 27ης Ιουνίου ως «ημέρα Γενοκτονίας των Τσάμηδων». Ούτε η ίδρυση του «Συνδέσμου της Τσαμουριάς», μιας 100μελούς άτυπης Βουλής, που έγινε μέλος της «οργάνωσης υπο-αντιπροσωπευμένων λαών» του ΟΗΕ το 1995. Οι μουσουλμάνοι τσάμηδες, μάλιστα, διατείνονται ότι διαθέτουν τον απελευθερωτικό στρατό της Τσαμουριάς (UCC – Ushtria Nacionalclirimtare e Chameria) «με σκοπό την απελευθέρωση των εδαφών που τους ανήκουν». Ο δε Μπερίσα, όπως ισχυρίζονται διπλωμάτες που παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στην Αλβανία, δεν αποτρέπει τέτοιες κινήσεις για λόγους εσωτερικών ισορροπιών και προσωπικής στρατηγικής, καθώς επιδιώκει να συνδέσει την πρωθυπουργία του με την ευρωατλαντική ενσωμάτωση της Αλβανίας, χωρίς να βλάψει την προώθηση της «εθνικής ολοκλήρωσης» των Αλβανών.
Και όλα αυτά συμβαίνουν καθ’ όν χρόνο οι Αλβανοί διακαώς επιθυμούν να ενταχθούν στην «οικογένεια» της Ενωμένης Ευρώπης, ζητώντας μάλιστα και την στήριξη της Ελλάδας!
Αμέσως μετά την πτώση του Κομμουνιστικού καθεστώτος ιδρύουν το 1991 την Οργάνωση «Τσαμερία», με παραρτήματα νοτιότερα στη Β. Ήπειρο, όπως Κονίσπολη και Αγ. Σαράντα. Προκαλούν συχνά προβλήματα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, όπως στα Τίρανα από τη δεκαετία του 90, στην Κονίσπολη τον Ιούνιο κάθε έτους, συχνά στους Αγ. Σαράντα (το 2005 κατά του Προέδρου κ. Παπούλια).
Εκλέγουν δύο μουσουλμάνους τσάμηδες στο Αλβανικό κοινοβούλο, τελευταία τονShpetim Idrizi και τον Dashamir Tahiri. Οργανωμένοι αλλά και υποκινούμενοι, ενεργούν έκτοτε προς πάσαν κατεύθυνση, ακόμη και προς δυτικούς οργανισμούς, με παράλογα και ατεκμηρίωτα «αιτήματα-στόχους» τους, όπως αποζημιώσεις για«διαφυγόντα κέρδη» από τα πρώην κτήματά τους στη Θεσπρωτία, επιστροφή στον τόπο των εγκλημάτων τους κ.λ.π.
Στα Τίρανα, με την ευκαιρία της εγκρίσεως από την Αλβανική Βουλή της Συμφωνίας για επίσημη οργάνωση Νεκροταφείου των πεσόντων ελλήνων στρατιωτών το 1940-41, οι δύο μουσουλμάνοι τσάμηδες βουλευτές αντέδρασαν. Όπως αναγράφει η εφημερίδα «ALBANIA» : Κατά τον Shpetin Idrizi «Ο Ελληνικός Στρατός ήρθε σαν στρατός κατοχής και όχι ως απελευθερωτής. Κατέστρεψε κάθε μουσουλμανικό ιερό στη χώρα». Κατά τον έτερον συνάδελφό του Dashamir Tahiri «Η Ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει τη γενοκτονία σε βάρος των Αλβανοτσάμηδων».Με αφορμή τα ανωτέρω επακολούθησε διαδήλωση του Κόμματος των (Αλβανο)τσάμηδων«PDU», έξω από την ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα, όπου φωνασκούντες με ανθελληνικά συνθήματα έκαψαν την Ελληνική Σημαία.
Ανάλογες ανθελληνικές βαρβαρότητες συνέβησαν κατά καιρούς και σ’ άλλες πόλεις της Αλβανικής επικρατείας! Όταν είναι πασίγνωστα, τα ανοσιουργήματα που επετέλεσαν οι πρόγονοί τους κατά την τριπλή κατοχή στη Θεσπρωτία, συνεπεία των οποίων και κατέφυγαν τελικά στην Αλβανία. Ήταν εκείνοι, οι Μουσουλμάνοι Τσάμηδες και Αλβανοί που συμπολεμούσαν με τον ιταλικό στρατό κατά του αμυνομένου Ελληνικού Στρατού, που τελικά βρέθηκε για δεύτερη φορά στην Ελληνικότατη Β. Ήπειρο ως απελευθερωτής.
Κατά τον Σέλμαν Σενέ, Καθηγητή του Πανεπιστημίου των Τιράνων και πρώην Πρόεδρο της Οργάνωσης «Τσαμουριά», «η Τσαμουριά είναι εθνικά καθαρά αλβανική επαρχία» και «οι προσπάθειες εξελληνισμού της έγιναν πιο έντονες μετά το 1913, όταν η περιοχή βρέθηκε υπό ελληνική κατοχή». Η αλήθεια βέβαια είναι τελείως διαφορετική.
Η ονομασία «Τσαμουριά» προέρχεται από την παραφθορά του ονόματος του ποταμού Θύαμις… Θυαμουριά. Στο ελληνικό τμήμα της – σήμερα ταυτίζεται με τα όρια του Νομού Θεσπρωτίας- ζούσαν το 1923 σύμφωνα με απογραφή της ΚτΕ (Κοινωνία των Εθνών)20.319 μουσουλμάνοι που είχαν σαν γλώσσα την αλβανική. Η καταγωγή τους ανάγεται κατά πάσα πιθανότητα στην πληθυσμιακή εκείνη ομάδα η οποία, λόγω της αποτυχίας της Επανάστασης του 1611 εναντίον των Οθωμανών υπό τον μητροπολίτη Διονύσιο τον επονομαζόμενο και «Σκυλόσοφο», ασπάσθηκαν το Ισλάμ προκειμένου να διασώσουν τη ζωή τους και την περιουσία τους. Μετά την εξέγερση του Διονύσιου Φιλόσοφου, μεγάλες εκτάσεις γης πέρασαν στην κατοχή των τσάμηδων που άλλαξαν την πίστη τους, χωρίς εκείνοι να έχουν εφοδιασθεί και με τους ανάλογους τίτλους ιδιοκτησίας.
Μετά την ίδρυση του αλβανικού κράτους, και κυρίως στη δεκαετία του 1920, η Αλβανία κατέβαλλε συνεχή προσπάθεια για να δημιουργήσει μειονοτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Κατέθετε συνεχείς αναφορές στην Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) για την «αλβανική μειονότητα των Τσάμηδων», ωστόσο η Συνέλευση της ΚτΕ συμφωνούσε με την ελληνική θέση και ποτέ δεν δέχθηκε να αποδώσει στην Αλβανία το ρόλο της προστάτιδας δύναμής. Όσον αφορά τις κτηματικές τους περιουσίες στη Θεσπρωτία, ένα τμήμα των εκτάσεων αυτών κατασχέθηκε με βάση τη Συνθήκη της Λοζάννης και ύστερα από συμφωνία με τους ιδιοκτήτες για να καλυφθούν οι ανάγκες των Ελλήνων προσφύγων του 1922. Αξίωση των μουσουλμάνων τσάμηδων να αποζημιωθούν με ρυθμίσεις διαφορετικές από αυτές του καθεστώτος των ελλήνων πολιτών απορρίφθηκε και από την ΚτΕ.
Μετά την εισβολή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα το 1940 οι μουσουλμάνοι τσάμηδες συνέστησαν «κυβέρνηση», τo «Εθνικό Αλβανικό Συμβούλιο». Τον Ιούλιο του 1942 συγκρότησαν την οργάνωση «Αλβανικό Σύστημα Πολιτικής Διοικήσεως»με 14 Τάγματα, και έθεσαν σαν κύριο στόχο τους την εξολόθρευση του ελληνικού πληθυσμού στην περιοχή της Θεσπρωτίας. Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών το 1943,πέρασαν στο στρατόπεδο των Γερμανών, και στα Ιωάννινα οργανώθηκε στρατιωτικό τμήμα των Τσάμηδων με γερμανικές στολές. Στη γερμανόφιλη εφημερίδα των Τιράνων«Bashkimi i Kombit» το 1944 δημοσιεύθηκαν οι κοινές ενέργειές τους με τους Ναζί. Ενέργειες που είχαν σαν αποτέλεσμα την εκτέλεση των 49 Προκρίτων της Παραμυθιάς, το θάνατο πολλών άλλων Ελλήνων, την πυρπόληση 25.000 σπιτιών,την ερήμωση 243 χωριών, τη δημιουργία 100.000 προσφύγων.
Μετά τη συνθηκολόγηση και των Γερμανών, οι μουσουλμάνοι τσάμηδες, συναισθανόμενοι τις συνέπειες από τη συμπεριφορά τους στη διάρκεια της Κατοχής, αναζήτησαν προστασία στην Αλβανία, εγκαταλείποντας την Ελλάδα. Στη συνέχεια κατηγορήθηκαν για αξιόποινες πράξεις και για συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις. Το Δικαστήριο Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην 1930 Τσάμηδες για συνεργασία με το στρατό κατοχής και μάλιστα πολλούς εξ αυτών με την ποινή του θανάτου. Το 1952 και το 1953 με νομοθετικά διατάγματα οι περιουσίες τους δόθηκαν σε γεωργούς και κτηνοτρόφους. Σ΄ ό,τι αφορά την υπηκοότητα το 1947 από το υπουργείο Εξωτερικών τους έχει αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια.
Τελευταία η στάση των μουσουλμάνων τσάμηδων συμβαδίζει με την εθνικιστική έξαρση των Αλβανών. Το αλβανικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό, που κυκλοφόρησε πρόσφατα η ακαδημία επιστημών των Τιράνων, με κρατική μάλιστα επιχορήγηση, γράφει: «Τα Ιωάννινα μαζί με ένα μεγάλο κομμάτι της τσαμουριάς και άλλα αλβανικά εδάφη εδόθησαν στην Ελλάδα από τις Μεγάλες Δυνάμεις, η οποία τα κατέλαβε στρατιωτικά.».
Και συνεχίζει: «Η Τσαμουριά είναι μεγάλη γεωγραφική και εθνολογική περιοχή στο νοτιότερο τμήμα των εδαφών που κατοικούνται από Αλβανούς». Και κάνει λόγο για δήθεν γενοκτονία που υπέστησαν οι μουσουλμάνοι τσάμηδες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τις ελληνικές αρχές. Το δε επίσημο αλβανικό κράτος όπως και η σύζυγος του Μπερίσα συμπαρίσταται σε διάφορα συνέδρια και φεστιβάλ των μουσουλμάνων τσάμηδων της Αλβανίας, και ο ίδιος ο σύζυγος της φαίνεται να υποθάλπει σιωπηρά τέτοιες κινήσεις.
Πέραν αυτών, δεν είναι τυχαία η ανακήρυξη, μετά από ομόφωνη απόφαση της αλβανικής Βουλής, της 27ης Ιουνίου ως «ημέρα Γενοκτονίας των Τσάμηδων». Ούτε η ίδρυση του «Συνδέσμου της Τσαμουριάς», μιας 100μελούς άτυπης Βουλής, που έγινε μέλος της «οργάνωσης υπο-αντιπροσωπευμένων λαών» του ΟΗΕ το 1995. Οι μουσουλμάνοι τσάμηδες, μάλιστα, διατείνονται ότι διαθέτουν τον απελευθερωτικό στρατό της Τσαμουριάς (UCC – Ushtria Nacionalclirimtare e Chameria) «με σκοπό την απελευθέρωση των εδαφών που τους ανήκουν». Ο δε Μπερίσα, όπως ισχυρίζονται διπλωμάτες που παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στην Αλβανία, δεν αποτρέπει τέτοιες κινήσεις για λόγους εσωτερικών ισορροπιών και προσωπικής στρατηγικής, καθώς επιδιώκει να συνδέσει την πρωθυπουργία του με την ευρωατλαντική ενσωμάτωση της Αλβανίας, χωρίς να βλάψει την προώθηση της «εθνικής ολοκλήρωσης» των Αλβανών.
Και όλα αυτά συμβαίνουν καθ’ όν χρόνο οι Αλβανοί διακαώς επιθυμούν να ενταχθούν στην «οικογένεια» της Ενωμένης Ευρώπης, ζητώντας μάλιστα και την στήριξη της Ελλάδας!
*O Γεώργιος Γκορέζης, ειναι Υποστράτηγος ε.α., συγγραφέας, ερευνητής μέλος της Εταιρίας Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου και της Διεθνούς Επιτροπής Στρατιωτικής Ιστορίας.