Των Ευθύμη Μαραμή και Μανόλη Καλλέργη*
Όταν χρεοκοπεί μία εταιρεία τότε αυτοί που πλήττονται περισσότερο είναι κατά πρώτο λόγο οι ιδιοκτήτες, οι υπάλληλοι και οι πιστωτές και κατά δεύτερο οι προμηθευτές με τους πελάτες της. Η χρεοκοπία δεν έχει καμία άλλη επίπτωση στην εθνική οικονομία: Αγαθά και χρήμα δεν υφίστανται ουδεμία ποσοτική διαφοροποίηση. Απλά, οι εμπλεκόμενοι (με την χρεοκοπία) θα κατέχουν πλέον λιγότερα και αντίστοιχα κάποιοι άλλοι περισσότερα.
Το κράτος όμως δεν αποτελεί καμία τέτοια περίπτωση. Γιατί, σε αντίθεση με τις ιδιωτικές εταιρείες, έχει έσοδα μόνο από φόρους, από μονοπωλιακές υπηρεσίες σε προκαθορισμένες τιμές, καθώς και από τραπεζικές χρηματοδοτήσεις μέσω δανείων και τυπώματος φρέσκου χρήματος. Το τίμημα εδώ δεν το πληρώνουν οι πολιτικοί με τους κρατικούς υπαλλήλους, αλλά όλοι οι άλλοι που θα κληθούν να βάλουν πλάτη μέσω αύξησης φόρων και άλλων δεινών.
Μια χρεοκοπία το 2010 με κανόνες ελεύθερης αγοράς θα είχε αδιαμφισβήτητα άμεσο αντίκτυπο σε πολιτικούς, δανειστές, δημόσιους υπαλλήλους και συνταξιούχους. Ο εθνικός πλούτος δεν θα μειώνονταν, καθότι αγαθά και χρήμα θα παρέμεναν ποσοτικά στα ίδια επίπεδα. Μια επανεκκίνηση της οικονομίας με μετατόπιση πόρων και εργατικού δυναμικού από ανούσιες δραστηριότητες, πχ του δημοσίου, σε παραγωγικές, θα ήταν, αν και επίπονη, αναγκαία και απόλυτα εφικτή. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε: ένα ευρώ λιγότερο στο κράτος σημαίνει ακριβώς ένα ευρώ περισσότερο στην πραγματική οικονομία (όπως και αντίστροφα).
Αντ' αυτού, με το περίφημο bailout επιχειρήθηκε η σωτηρία των άμεσα εμπλεκόμενων (πολιτικοί, δανειστές, ΔΥ, συνταξιούχοι) μέσω νέων δανείων και απαλλοτριώσεων ιδιωτικών περιουσιών. Αυτό είχε σαν συνέπεια την μη αναστρέψιμη κατάρρευση σχεδόν κάθε υγιούς παραγωγικής δραστηριότητας. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος οι ελληνικές τράπεζες, πέραν των ζημιών από τα κρατικά ομόλογα που διακρατούσαν, βρέθηκαν αντιμέτωπες με πλήθος μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά και με αθρόα φυγή αποταμιεύσεων.
Είδαμε και στο προηγούμενο άρθρο εν συντομία τις συνέπειες που επισύρει για τον πραγματικό πλούτο η διάσωση μη κερδοφόρων, αποτελεσματικών η παραγωγικών συντελεστών. Αγαθά, έργα και υπηρεσίες τα οποία δεν είναι άμεσα ανταλλάξιμα και δεν κατορθώσουν να ανταλλαγούν με άλλα αγαθά και υπηρεσίες σε έναν ορισμένο χρόνο αποπληρώνονται από όσους μπορούν και είναι ικανοί να ανταλλάσσουν τα δικά τους αγαθά και υπηρεσίες (η εν λόγω αποπληρωμή συντελείται μέσω της φορολογίας, για την εξόφληση των bailouts των μη κερδοφόρων και αντιπαραγωγικών). Αυτό, σταδιακά, οδηγεί και τις παραγωγικές κερδοφόρες επιχειρήσεις, αλλά και τους ικανούς αποτελεσματικούς ανθρώπους, στην χρεοκοπία, καθώς δεν αντέχουν το βάρος των μη αποτελεσματικών οφειλετών.
Ας ανατρέξουμε σε ένα σημείο αναφοράς του Ludwig Von Mises από το βιβλίο Human action - chapter XX - Credit Expansion:
"Δεν υπάρχει περίπτωση να αποφευχθεί το σκάσιμο μιας οικονομικής φούσκας η οποία είναι προϊόν πιστωτικής η νομισματικής επέκτασης. Οι εναλλακτικές είναι είτε να εγκαταλειφθεί οικειοθελώς η πρακτική αυτή ώστε να επέλθει η κρίση νωρίτερα, είτε να συνεχιστούν οι πιστωτικές και νομισματικές επεκτάσεις, να συγκαλύπτουν το πρόβλημα μέχρι να καταρρεύσει ολόκληρο το εμπλεκόμενο νομισματικό σύστημα".
Ή απο το βιβλίο planning for freedom σελ. 66:
"Είναι μάταιο να περιμένει κάποιος με λογικά επιχειρήματα η με παραδείγματα να ταρακουνήσει το σχεδόν θρησκευτικό πάθος αυτών που προσδοκούν τον εξαγνισμό και την σωτηρία μέσω της σπατάλης και της πιστωτικής επέκτασης".
Δυστυχώς διαπιστώνουμε πως οι Ελληνικές κυβερνήσεις καθώς και οι οργανισμοί "διάσωσης" της ΟΝΕ, λίγα έχουν διδαχτεί από την σοφία του von Mises. Οι συνεχιζόμενες αναχρηματοδοτήσεις του αντιπαραγωγικού, κράτους καθώς και των μη αποτελεσματικών ιδιωτικών επιχειρήσεων, έχουν οδηγήσει την Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες σε μια ύφεση η οποία διαρκεί επτά χρόνια. Περισσότερα και από την διάρκεια ζωής της ίδιας της ΟΝΕ. Οι συμμορίες που αυτοαποκαλούνται "κοινωνικό κράτος" εξακολουθούν να λυμαίνονται τους φορολογούμενους υπό την ψευδαίσθηση της "δωρεάν" ασφάλειας, παιδείας και περίθαλψης. Οργανισμοί αναξιολόγητοι από τον κόσμο της αγοράς, εξακολουθούν να επιβάλουν μονοπωλιακά τα προϊόντα τους κρατώντας σε ομηρία την κοινωνία.
Υπάρχει όλη η διαφορά του κόσμου όταν εργάζεσαι αμειβόμενος με απαλλοτριωμένα χρήματα, ανεξαρτήτως επιδόσεων, βρέξει χιονίσει με τον μισθό να "πέφτει" υπό κάθε συνθήκη.
Και υπάρχει όλη η διαφορά του σύμπαντος όταν εργάζεσαι αμειβόμενος αποκλειστικά με εθελοντική επιλογή των επιδόσεων και των επιλογών σου και πληρωμή αυτών απο έναν καταναλωτή σε ελεύθερη συναλλαγή.
Θα διευκρινίσουμε εδώ, πως αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως οι "δημόσιοι" υπάλληλοι είναι δεδομένα "βολεμένοι". Κάθε άλλο, υπάρχουν πολλές "ιδιωτικές" επιχειρήσεις με ανάλογα φαινόμενα διότι είναι κρατικοδίαιτες. Επιπρόσθετα, ο ικανός "δημόσιος" υπάλληλος, είναι καταδικασμένος στην μετριότητα ανάμεσα σε κομματικούς στρατούς και σε προκαθορισμένα payrolls.
Το κράτος σε κάθε περίπτωση κρατά σε ομηρία τους ικανούς. Μια ελεύθερη αγορά θα ευνοούσε κάθε ικανό και ειδικά τους ικανούς δημοσίους υπαλλήλους που καταστρέφονται μέσα στην εξίσωση, παραμένουν αναξιολόγητοι από την αγορά και ίσως ποδοπατιούνται από διαπλεκόμενα κομματικά στελέχη που απλά και μόνο η ιδιότητα του "αφισοκολλητή", τους δίνει "ηθική υπεροχή".
Η ελεύθερη αγορά είναι πολιτισμός και αξιοκρατία. Απαλλαγή από μικρότητες και συμφέροντα χυδαίας βάσης. Μπορεί να είναι σκληρή. Είναι όμως δίκαιη και ευνοούνται όλοι δίπλα στους ικανούς. Είναι σαφώς μια δύσκολη συζήτηση για την Ελλάδα αυτή. Είναι πάρα πολλοί οι τομείς που αυτοαποκαλούνται "κοινωνικό κράτος" και δεν είναι τίποτα περισσότερο παρά συμμορίες που λυμαίνονται τους ικανούς και τους φορολογούμενους. Αυτοί οι τομείς πρέπει να αξιολογηθούν από την κοινωνία της αγοράς. Να ξεφύγουν από τα νύχια του κράτους, των κολλητών και των ομάδων ειδικών συμφερόντων.
Η μεγάλη ευκαιρία του 2010 χάθηκε. Ο εθνικός πλούτος υποθηκεύτηκε με τις μετέπειτα δανειακές συμβάσεις σε ξένο δίκαιο, οι δε τράπεζες, ελληνικές και βορειοευρωπαϊκές, "σώθηκαν" (μόνο) από τους Έλληνες φορολογουμένους. Και οι πολυσυζητημένες ξένες επενδύσεις που θα έφερναν την πολυπόθητη "ανάπτυξη" δεν ήρθαν ποτέ. Ποιος ξένος άλλωστε θα 'φερνε τα λεφτά του μέσα, όταν την ίδια ώρα οι ντόπιοι έβγαζαν τα δικά τους έξω και το δυσβάστακτο δημόσιο χρέος παρέμενε τεράστιο;
Τώρα κάποιοι ψάχνουν ύστατη σανίδα σωτηρίας στις "μεταρρυθμίσεις". Όμως η πραγματική μεταρρύθμιση θα ήταν να είχαν αφήσει τότε, το 2010, το κράτος να χρεοκοπήσει με κανόνες ελεύθερης αγοράς. Κι αυτό ήταν το μέγα λάθος. Γιατί στον πραγματικό καπιταλισμό, όπως το κέρδος αποτελεί ευλογία, έτσι και η χρεοκοπία μπορεί να αποδειχθεί το ίδιο.
*Ο κ. Μανόλης Καλλέργης είναι ελεύθερος επαγγελματίας - προγραμματιστής Η/Υ. Ο κ. Μαραμής Ευθύμης είναι επιχειρηματίας - επενδυτής. Και οι δύο είναι ανεξάρτητοι αναλυτές της Αυστριακής οικονομικής θεωρίας.