Για δεύτερη φορά σε έναν χρόνο η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας μεγάλης σύγκρουσης στο εσωτερικό της Ε.Ε., με αφορμή τώρα το προσφυγικό, το οποίο περισσότερο ακόμη και από την ελληνική οικονομική κρίση απασχολεί κυβερνήσεις και την κοινή γνώμη των ευρωπαϊκών χωρών.
Μετά από αποτυχημένες απόπειρες άσκησης μεταναστευτικής πολιτικής, που ξεκίνησαν με την πολιτική των ανοικτών συνόρων της κ. Τασίας Χριστοδουλοπουλου και άλλων κορυφαίων στελεχών της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, και με επικίνδυνες ιδεοληψίες ότι με την απειλή των εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών θα εξασφάλιζε καλύτερη συμφωνία με τους δανειστές -και με δεδομένη πλέον την αδυναμία της Ε.Ε. να διαχειρισθεί ενιαία μεγάλες κρίσεις, όπως αυτή του μεταναστευτικού- η Ελλάδα βρίσκεται πάλι υπό καθεστώς απειλών και τελεσιγράφων που οδηγούν έως την αναστολή συμμετοχής της στην Σένγκεν.
Οι εταίροι ζητούν το αδύνατο από την Ελλάδα, γνωρίζοντας ότι κανένας σοβαρός έλεγχος δεν μπορεί να ασκηθεί για την φύλαξη θαλασσίων συνόρων τέτοιας έκτασης, όπως των ελληνικών συνόρων στο Αιγαίο. Φυσικά στερούνται σοβαρότητας ιδέες που ακουστήκαν για ώθηση των σκάφων με τους πρόσφυγες εκτός ελληνικών χωρικών υδάτων, καθώς κάτι τέτοιο απαγορεύεται από το Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Συμβάσεις για τους πρόσφυγες και, ουσιαστικά, θα ισοδυναμούσε με «εκτέλεση» δια πνιγμού των προσφύγων.
Ο μοναδικός τρόπος για να υπάρξει αποτελεσματικός έλεγχος του μεταναστευτικού κύματος στο Αιγαίο είναι στα τουρκικά παράλια και σε μικρή ακτίνα από τις ακτές, ώστε πλέον να αποθαρρυνθούν οι διακινητές και να σταματήσουν να πνίγονται καθημερινά δεκάδες άνθρωποι στο Αιγαίο, αλλά και να συνωστίζονται στην χώρα μας χιλιάδες μετανάστες που αυτή την στιγμή δεν τους δέχεται κανείς. Η Τουρκία όμως δεν συζητά καν μια τέτοια επιλογή.
Η κυβέρνηση μέχρι και πριν λίγες εβδομάδες έδειχνε να μην αντιλαμβάνεται την κατάσταση και μάλιστα πανηγύριζε τον Νοέμβριο, μετά την συμφωνία που είχε επιτευχτεί στην Ε.Ε. για το προσφυγικό, καθώς δεν είχε καν υποψιαστεί την παγίδα στην οποία είχε ρίξει την χώρα. Όταν η Ελλάδα αποδέχονταν την παραμονή στο έδαφος της απροσδιορίστου αριθμού μεταναστών, με την… υπόσχεση, ότι θα λειτουργήσει το σύστημα μετεγκατάστασης 160.000 μεταναστών σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και την… δέσμευση της τουρκικής κυβέρνησης ότι θα ανακόψει τις ροές και θα εφαρμόσει την συμφωνία επανεισδοχης. Η συμφωνία λειτουργεί μόνο προς το πρώτο σκέλος της και μάλιστα η Ελλάδα τώρα αντιμετωπίζει και την αναστολή της συμμετοχής της στην Σένγκεν επειδή ακριβώς η Τουρκία δεν εφαρμόζει την συμφωνία και συνεπώς δεν υπάρχει δυνατότητα φύλαξης των συνόρων, ενώ και η μη εφαρμογή της συμφωνίας από τους Ευρωπαίους, καθιστά προβληματική την λειτουργία των δομών υποδοχής και καταγραφής στην Ελλάδα.
Πολύ αργά ο κ.Τσίπρας και η κυβέρνηση συνειδητοποιούν ότι η Ελλάδα παγιδεύτηκε, έτσι ώστε τώρα εάν δεν εφαρμόσει τις δεσμεύσεις της, κινδυνεύει με έξοδο από την Σένγκεν, ενώ εάν τις υλοποιήσει κινδυνεύει να μετατραπεί μόνιμα -και για όσα χρόνια ή δεκαετίες συνεχισθεί η μεταναστευτική κρίση- στο «καθαρτήριο» της Ευρώπης.
Ακόμη και τώρα όμως η κυβέρνηση δεν ξεφεύγει από τον κακό εαυτό της και από το «πνεύμα Βαρουφάκη» που διαπνέει την διαπραγματευτική τακτική της σε όλα τα επίπεδα, καθώς διατυπώνονται σκέψεις και επικίνδυνες ιδέες σύμφωνα με τις οποίες εάν συνεχίσουν να εγκλωβίζονται στην Ελλάδα χιλιάδες μετανάστες, χωρίς ελπίδα να περάσουν τα σύνορα και μέσω της Βαλκανικής διαδρομής να φθάσουν στην Ευρώπη, τότε αυτό θα λειτουργήσει... αποτρεπτικά και θα ανακόψει το μεταναστευτικό ρεύμα προς την Ελλάδα, καθώς οι διακινητές θα αναζητήσουν άλλους διαδρόμους…
Πάντως η δρομολόγηση της αναστολής της συμμετοχής της Ελλάδας στην Σένγκεν ελάχιστα θα βοηθήσει τους εταίρους στην ανακοπή των προσφυγικών ροών, καθώς η Ελλάδα δεν έχει χερσαία σύνορα με τις χώρες της Σένγκεν. Και για τον λόγο αυτό εξάλλου επιχειρούν να βοηθήσουν τα Σκόπια να σφραγίσουν τα σύνορα με την Ελλάδα.
Τα νέο τελεσίγραφο λειτουργεί κυρίως τιμωρητικά για την χώρα, καθώς είναι οι Έλληνες πολίτες κυρίως που θα υποχρεώνονται και πάλι στα ταξίδια τους στην Ευρώπη να υποβάλλονται σε ελέγχους, αλλά και για μια ακόμη φορά δίνεται η Ελλάδα βορά στην όλο και πιο επιθετική ευρωπαϊκή κοινή γνώμη που βλέπει εκτός των άλλων και το κοινωνικό κράτος στις χώρες του Βορρά να απειλείται από την ανεξέλεγκτη «εισβολή» μεταναστών.
Το πλήγμα βεβαίως στο διεθνές κυρός της χώρας, θα είναι καταστροφικό…
Επίσης το τελεσίγραφο εναντίον της Ελλάδας, οδηγεί και στο αντάλλαγμα που έχει ζητήσει η Τουρκία για επιχειρησιακή συνδιαχείριση του Αιγαίου με πρόσχημα την αποτελεσματική φύλαξη των «συνόρων».
Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι η Σουηδία, η Δανία, η Γερμανία, η Αυστρία και η Σλοβενία έχουν κάνει επίκληση των προβλέψεων της Συνθήκης Σένγκεν για επαναφορά ελέγχων στα σύνορα τους, αλλά για να παραταθούν οι έλεγχοι αυτοί πέραν του Μαΐου, απαιτείται ενεργοποίηση του Άρθρου 26 της Συνθήκης. Και το «εύκολο θύμα» για την ενεργοποίηση του, είναι η Ελλάδα…
Τι ακριβώς σημαίνει η απειλή που εκτόξευσε χθες η Κομισιόν:
Με την Έκθεση Αξιολόγησης, εφόσον διαπιστωθεί σοβαρή αμέλεια του κράτους-μέλους στην τήρηση των υποχρεώσεων του από την Συνθήκη Σένγκεν ή εάν υπάρχει σοβαρό έλλειμμα στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων», η Κομισιόν απευθύνει συγκεκριμένες συστάσεις στο κράτος με την έγκριση του Συμβούλιου(ειδική πλειοψηφία).
Με στόχο την διασφάλιση της συμμόρφωσης του κράτους με τις Συστάσεις, η Κομισιόν έχει την δυνατότητα με το Άρθρο 19α της Σένγκεν να ζητήσει συγκεκριμένα μέτρα που μπορεί να περιλαμβάνουν την ανάπτυξη Ευρωπαϊκών ομάδων Συνοριοφυλακής, με ένα στρατηγικό σχέδιο για το πώς τα κράτη μέλη θα αναπτύξουν τις δικές τους δυνάμεις και εξοπλισμό για να αντιμετωπιστεί η απειλή. Εντός τριών μηνών το κράτος-μέλος οφείλει να έχει εφαρμόσει όλες τις Συστάσεις και τα μέτρα που έχει εισηγηθεί η Κομισιόν.
Εάν δεν συμβεί αυτό τότε η Κομισιόν καταφεύγει στο Άρθρο 26 της Συνθήκης το οποίο επιτρέπει την επανεισαγωγή ελέγχων στα σύνορα από ένα η περισσότερα κράτη-μέλη σε όλο το μήκος η σε τμήματα των συνόρων τους, σαν εσχάτη λύση για την προστασία των κοινών συμφερόντων της Συνθήκης Σενγκεν. Και αυτή η απόφαση του Συμβουλίου λαμβάνεται με ειδική πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία.
Οι έλεγχοι αυτοί μπορούν να επεκταθούν μέχρι και δυο χρόνια.
Η Ολλανδία με πρωτοβουλία του αρχηγού των Σοσιαλδημοκρατών Ντιντερικ Σάμσον, που συμμετέχει στην Κυβέρνηση του μεγάλου συνασπισμού του Κεντροδεξιού Μαρκ Ρουτ, προωθεί ένα σχέδιο το οποίο εάν γίνει αποδεκτό θα μπορούσε να μετριάσει την προσφυγική ροή στο Αιγαίο. Σύμφωνα με το Σχέδιο αυτό, μερικές εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες θα μπορούσαν να μετεγκαθίστανται σε ευρωπαϊκές χώρες απευθείας από την Τουρκία, με αντάλλαγμα την συναίνεση της Τουρκίας για επαναπροωθήσεις στο έδαφός της όσων παρανομών μεταναστών φθάνουν στην Ελλάδα. Ο κ. Σάμσον αποκάλυψε το Σχέδιο αυτό στην ολλανδική εφημερίδα De VolksKrant.
Το Ολλανδικό Σχέδιο έχει συζητηθεί, σύμφωνα με την Ολλανδική εφημερίδα, στη συνάντηση που είχαν τον Δεκέμβριο ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μ. Ρουτ, η Γερμανίδα Καγκελάριος Α. Μέρκελ και ο Σουηδός πρωθυπουργός Στεφεν Λόφβεν και προβλέπει την μετεγκατάσταση έως 250.000 προσφύγων μεταξύ Ευρωπαϊκών χωρών που θα συμμετέχουν σε αυτή την πρωτοβουλία.
Το σχέδιο αυτό πάντως αναμένεται να απορριφθεί από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, καθιστώντας έτσι αρκετά ασαφή την αποτελεσματικότητα του, καθώς θα εφαρμοσθεί μόνο σε εθελοντική βάση, με τα κράτη-μέλη που δεν θα δεχθουν πρόσφυγες στο έδαφος τους να δεσμεύονται ότι θα συμβάλλουν οικονομικά στην μετεγκατάσταση τους στις υπόλοιπες χώρες.
Βεβαίως για να λειτουργήσουν τα «φέρυ της επιστροφής» προς την Τουρκία, θα πρέπει να αποκατασταθεί με βάση τα κριτήρια του ΟΗΕ η ιδιότητα του «ασφαλούς κράτους», αλλά με τις τελευταίες πρωτοβουλίες της Τουρκίας να επιτρέψει υπό όρους την εργασία των προσφύγων και να οργανώσει σχολεία για τα παιδιά των προσφύγων έχει βελτιωθεί η κατάσταση και προσεγγίζει τα standards του ΟΗΕ.