ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΤΟΣ
Η αλλαγή του χρόνου δημιουργεί πάντα μια αναθεωρητική διάθεση. Κάτι μας καλεί να κοιτάξουμε στον καθρέφτη και μας προτρέπει ν’ αλλάξουμε. Αλλά δεν είν’ εύκολο. Αρνήσεις, μεταθέσεις, αποσιωπήσεις κι όλα τα καλά των μηχανισμών αμύνης του «εγώ» περιφρουρούν το αλάθητο και την αυθεντία μας.
Μια και μιλάμε για άμυνες: Σ’ αυτούς που δηλώνουν απογοητευμένοι από τον τρόπο που εξελίσσονται τα πράγματα, η κυβέρνηση μπορεί ν’ αντιτείνει το γνωστό «όποιος είν’ έξω απ’ τον χορό, πολλά τραγούδια ξέρει». Πιο βόρεια λένε κάτι άλλο: «Αυτοί που δεν ακούνε τη μουσική παίρνουν τους άλλους που χορεύουνε για τρελούς». Θα πείτε, είναι αυτά σοβαρά επιχειρήματα; Εν μέρει είναι. Αλλά, πριν πάμε εκεί, ας δούμε λίγο τί συμβαίνει γενικότερα.
Στη Νέα Δημοκρατία διαμορφώνονται πλέον δύο οργανωμένες τάσεις. Η μία είναι πολιτικά αδιάλλακτη και κοιτάζει προς την άκρα δεξιά, ενώ η άλλη είναι πολιτικά συμφιλιωτική και βλέπει προς το κέντρο. Η ιδιομορφία είναι ωστόσο η εξής: Ενώ οι διαφορές στις ιστορικές τους αναφορές και στη ρητορική είναι πολύ ευδιάκριτες, και οι δύο εμφορούνται από σκληρά νεοφιλελεύθερες ιδέες και είναι εξίσου ενδοτικές απέναντι στις κυρίαρχες ευρωπαικές ελίτ. Μ’ άλλα λόγια, η (ακρο)δεξιά τάση της Νέας Δημοκρατίας δεν έχει τα χαρακτηριστικά της «λαικής», ευρωσκεπτικιστικής δεξιάς (όπως το κόμμα της Λεπέν), ενώ η κεντρώα τάση πολύ απέχει από το κλασσικό, ελευθεριακό προφίλ των κεντροευρωπαίων και των βρεττανών φιλελευθέρων. Είναι φανερό ότι μπροστά στην προοπτική ανατροπής της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ οι δύο τάσεις της Νέας Δημοκρατίας για ένα διάστημα θα συνεχίσουν να συνυπάρχουν. Δεν είναι όμως απίθανο να χωρίσουν κάποτε οι δρόμοι τους, αν γίνει πιεστική η ανάγκη πολιτικών συγκλίσεων ή κυβερνητικής συνεργασίας.
Αν και η ευρωπαική σοσιαλδημοκρατία εμφανίζεται τώρα πιο διαλλακτική και φαίνεται να καταλαβαίνει το αδιέξοδο των πολιτικών της λιτότητας στην Ευρώπη, το τοπικό παράρτημά της, το ΠΑΣΟΚ, δεν έχει την ευχέρεια αλλαγής της πορείας του. Μια ιστορική ειμαρμένη αναγκάζει τη σημερινή ηγεσία του ΠΑΣΟΚ να υπερασπίζεται τις προηγούμενες επιλογές του και τα πρόσωπα που τις υλοποίησαν. Το σημερινό ΠΑΣΟΚ δεν αντέχει άλλη διάσπαση.
Τέλος, η πέραν του ΣΥΡΙΖΑ Αριστερά έχει εντελώς απομυθοποιηθεί. Το ΚΚΕ έφτασε στο σημείο να καταψηφίσει το σύμφωνο συμβίωσης και εξακολουθεί να αρθρώνει έναν αντιπολιτευτικό λόγο που βρίσκεται στη σφαίρα του σουρεαλιστικού. Σύμφωνα με τον Περισσό, τίποτα, δεν αξίζει τον κόπο να συζητηθεί, αν δεν τεθεί πρώτα το ζήτημα της «λαικής εξουσίας» –για την οποία ο κόσμος είναι βέβαια εντελώς αδιάφορος ή εχθρικός.
Μιλάμε λοπόν για μια απαξίωση και μια πολυδιάσπαση των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, που γίνεται ακόμη πιο αισθητή αν συνυπολογίσει κανείς το κενό πολιτικής στο Ποτάμι, τις αναχρονιστικές ασυναρτησίες της Ένωσης Κεντρώων και τα άτοπα της Λαικής Ενότητας που μετατρέπεται γοργά σε μια παραλλαγή του ΚΚΕ. Αλλά και ο κυβερνητικός συνασπισμός έχει τα προβλήματά του. Κάθε μέρα που περνάει γίνεται σαφέστερο ότι οι ιδεολογικές διαφορές ανάμεσα στους ΑΝΕΛ και τον ΣΥΡΙΖΑ αρχίζουν να μετατρέπονται σε πολιτικές. Και το χειρότερο: Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει σημαντικές απώλειες στα κινήματα και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Το πολιτικό σκηνικό μοιάζει λοιπόν να είναι «κλειδωμένο» από πλευράς συσχετισμών, γιατί, με έναν περίεργο τρόπο, όλοι χάνουν από κάτι -που απ’ ό,τι φαίνεται δεν το κερδίζει κανείς.
Σ’ αυτή την ασταθή ισορροπία, το «τρίγωνο της διαπλοκής» θα επιχειρήσει να συγκροτήσει έναν νέο πολιτικό φορέα, συσπειρώνοντας δυνάμεις και ακολουθώντας τη μέθοδο με την οποία συγκροτήθηκε κάποτε η Ένωση Κέντρου. Θα αναζητηθεί λοιπόν πολιτική προσωπικότητα που μπορεί να οδηγήσει τις δυνάμεις του «ΝΑΙ» και της αποχής στην ίδια στέγη για να διεκδικήσουν την εξουσία. Αλλά αυτό δεν πρόκειται να επιλύσει το κατ’ ουσίαν πρόβλημα. Γιατί, ποια πολιτική, ποιο «αφήγημα» θα υιοθετήσει ο νέος πολιτικός σχηματισμός; Βραχυπρόθεσμα, όσο δεμένα είναι τα χέρια του ΣΥΡΙΖΑ, άλλο τόσο θα είναι και τα χέρια οποιουδήποτε άλλου.
Δεν είναι λοιπόν βραχυπρόθεσμος, αλλά μεσο-μακροπρόθεσμος ο σχεδιασμός. Όταν θα ολοκληρώσει η κυβέρνηση τον κύκλο των μνημονιακών μέτρων, αφού γίνει ό,τι γίνει με το χρέος, και αν επιτύχει το σχέδιο της συνένωσης των νεοφιλελεύθερων/κεντρογενών δυνάμεων σε έναν νέο πολιτικό πόλο, η αντιπολίτευση θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να ανατρέψει την κυβέρνηση. Σ’ αυτό το σημείο δεν είναι σαφές τί ρόλο θα παίξει το κάθε κόμμα και δεν αποκλείεται να δούμε εκπλήξεις. Πάντως, καθοριστικός παράγοντας για τις εξελίξεις θα είναι το πολιτικό κλίμα που θα υπάρχει την άνοιξη. Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ αποδείξει στον κόσμο ότι κέρδισε κάτι ουσιαστικό αντιπαλεύοντας τους Θεσμούς, η πλάστιγγα θα γείρει υπέρ του. Αν πάλι το μόνο που θα έχει να επιδείξει είναι η «συμμόρφωση προς τας υποδείξεις», η φθορά του θα είναι ραγδαία. Σημειώστε δε και το άλλο: Μέχρι το τέλος του 2016 το παιχνίδι δεν πρόκειται να παιχθεί στο επίπεδο της ανάπτυξης ή της οικονομικής ανάκαμψης, γιατί, ακόμα και αν όλα πάνε καλά με την αξιολόγηση και τις διαπραγματεύσεις για το χρέος, δεν υπάρχει χρόνος για να προκύψουν οφέλη που να είναι άμεσα αισθητά στην κοινωνία.
Ερχόμαστε λοιπόν πάλι εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε: στον χορό. Μου φαίνεται ότι χορεύουμε και μάλιστα στο ταψί. Ο χορός στο ταψί είναι ένα παλιό μυστικό των αρκουδιάρηδων, που εκπαίδευαν τις αρκούδες με μια βάρβαρη παραλλαγή της μεθόδου Παβλώφ. Όταν ήταν μικρά αρκουδάκια, τις έβαζαν σε ένα ταψί που είχε από κάτω αναμμένα κάρβουνα, ενώ ταυτόχρονα έπαιζαν με μια τσαμπούνα. Η μικρή αρκούδα, άρχιζε βέβαια να χοροπηδάει επειδή καιγόταν, σαν να χορεύει. Αυτό επαναλαμβάνονταν πολλές φορές, ώσπου μια μέρα οι «εκπαιδευτές» έβγαζαν τα κάρβουνα. Ωστόσο, η αρκούδα, ακούγοντας το όργανο να παίζει, συνέχιζε να χορεύει μέσα στο ταψί γιατί είχε συνδυάσει στο μυαλό της τη μουσική με το κάψιμο.
Με τους όρους μιας γραμμικής λογικής, η επιλογή της κυβέρνησης να τηρήσει τα συμφωνηθέντα με τους Θεσμούς είναι σοφή. Αλλά ακολουθώντας αυτή τη λογική είναι δύσκολο να προβλέψουμε πότε ο αρκουδιάρης θα ξεμείνει από κάρβουνα και ακόμα δυσκολότερο να σταματήσουμε τον χορό στο ταψί όταν δεν θα υπάρχει πια λόγος.
Έξις δευτέρα φύσις, λένε οι παλιοί…
tvxs.gr