ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΑΛΟΥΠΗΣ
Όσο η διεθνής επιρροή της Γερμανίας αυξάνεται τόσο συρρικνώνεται το απόλυτο ταμπού της γερμανικής κοινωνίας. Η χώρα εμφανίζεται πια όλο και πιο πρόθυμη να στέλνει στρατιωτικές δυνάμεις στο εξωτερικό, κάτι σχεδόν απαγορευτικό τις πρώτες δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στις 4.12.15 η Βουλή αποφάσισε με συντριπτική πλειοψηφία 75% να στείλει 1.200 στρατιώτες στις δυνάμεις που μάχονται το ISIS. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη στρατιωτική γερμανική αποστολή εκτός συνόρων αυτή τη στιγμή. Θα προσφέρει υποστήριξη, θα πραγματοποιεί αναγνωρίσεις, αλλά δεν θα εμπλέκεται σε μάχες.
Αυτό που δεν περνά απαρατήρητο είναι η ευκολία με την οποία η
γερμανική Βουλή ενέκρινε τη στρατιωτική αποστολή. Πριν από λίγα χρόνια
μια τέτοια κίνηση θα ξεσήκωνε την πλειονότητα των πολιτών. Αυτή τη φορά,
όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στη γερμανική κοινή γνώμη κυριάρχησε
το ενοχικό σύνδρομο. Οι πολίτες ήταν εξαιρετικά δύσπιστοι σε ό,τι είχε
να κάνει με τον στρατό, ο οποίος ήταν μάλλον «αόρατος». Υπήρχε, αλλά
κανείς δεν μιλούσε γι’ αυτόν. Οποιαδήποτε υπόνοια εμπλοκής σε
επιχειρήσεις εκτός συνόρων προκαλούσε αμηχανία και νευρικότητα. Κάθε
φορά που προέκυπτε τέτοιο θέμα υπήρχαν έντονες και μακρές διαφωνίες στο
Κοινοβούλιο.
Στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, η Γερμανία αποφάσισε τελικά να μην
συμμετάσχει στη διεθνή συμμαχία ενάντια στον Σαντάμ Χουσεΐν. Τα χρόνια
πέρασαν, όμως, και η χώρα εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη
της Ευρώπης, πολιτικά και οικονομικά, κάνοντας πολύπλευρη επίδειξη
ισχύος πλέον, ειδικά μετά το κραχ της Lehman Brothers το 2008. Η άτυπη
αρχική μοιρασιά, η Γερμανία να αναλάβει τον ηγετικό ρόλο στην οικονομία
της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Γαλλία το στρατιωτικό σκέλος, μπορεί να
τεθεί υπό αμφισβήτηση σύντομα.
Πρόθυμη
Η Γερμανία είναι όλο και πιο ανοιχτή στο να συμμετέχει με
στρατεύματα σε επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Η Linke διοργάνωσε τον
Δεκέμβριο διαμαρτυρία στην Πύλη του Βραδεμβούργου και συγκέντρωσε
περίπου 2.000 άτομα, αλλά, όπως δήλωσε ο Στέφαν Λίμπιχ, υπεύθυνος
εξωτερικής πολιτικής του κόμματος, «φοβάμαι πως η Γερμανία είναι όλο και
λιγότερο πρόθυμη να πει “όχι”».
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το γερμανικό Σύνταγμα περιόρισε
αυστηρά τις στρατιωτικές δραστηριότητες μόνο στον τομέα της άμυνας. Επί
χρόνια η δράση της Γερμανίας εξαντλούνταν στη διπλωματία και στην
οικονομική συνεισφορά στις πολεμικές επιχειρήσεις των συμμάχων της.
- Η πρώτη φορά, μεταπολεμικά, που έστειλε στρατιωτική δύναμη στο εξωτερικό, ήταν το 1992, στην Καμπότζη, με ομάδα στρατιωτικών γιατρών.
- Το 1995 η Γερμανία διχάστηκε για πρώτη φορά για το αν θα έπρεπε να εμπλακεί ή όχι στον εν εξελίξει πόλεμο στη Βοσνία. Η κοινή γνώμη ήταν στην πλειονότητά της αρνητική. Οι συζητήσεις είχαν ως κεντρικό σύνθημα «όχι άλλος πόλεμος, όχι άλλο Άουσβιτς». Τελικά η Γερμανία συνεισέφερε στο ΝΑΤΟ με στρατεύματα που προσέφεραν υλικοτεχνικές και ιατρικές υπηρεσίες, ονομάζοντας την επιχείρηση «ανθρωπιστική αποστολή».
- Το 1999 η Γερμανία έπρεπε να αποφασίσει αν θα έστελνε στρατό στο Κόσοβο, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Δικαιολόγησε πάλι την αποστολή ως «ανθρωπιστική», όμως αρκετοί Γερμανοί θεώρησαν ότι η παροχή χερσαίων στρατευμάτων και αεροσκαφών υπερέβαινε τα όρια. Ιδιαίτερο σημειολογικό ρόλο έπαιξε τότε και ο συνειρμός ότι επρόκειτο για μια περιοχή όπου δρούσε κάποτε η Βέρμαχτ.
Έκτοτε ήταν όλο και πιο δύσκολο για τη Γερμανία να αρνείται
στο ΝΑΤΟ τη συμμετοχή της σε κοινές επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Πρέπει,
βέβαια, πάντα να πείθει τους πολίτες της προηγουμένως, όμως αυτό μοιάζει
πια να γίνεται ευκολότερα, λόγω και των συγκυριών.
Το 2001 το Βερολίνο έστειλε 1.200 στρατιώτες στο Αφγανιστάν. Στο
εσωτερικό η συγκεκριμένη στρατιωτική αποστολή παρουσιάστηκε ως
επιχείρηση που σκοπό θα είχε τη σταθεροποίηση της χώρας και όχι την
εμπλοκή σε μάχες. Υπήρξαν διαμαρτυρίες, όμως, σύμφωνα με τον ιστορικό
Στρατιωτικής Ιστορίας Κλάους Νάουμαν του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών
του Αμβούργου, «οι περισσότεροι Γερμανοί θεωρούσαν ότι τα στρατεύματά
τους θα έχτιζαν σχολεία και θα εκπαίδευαν ντόπιους».
Όταν στρατιώτες τους άρχισαν να επιστρέφουν σε σακούλες
νεκροτομείου, η γερμανική κοινή γνώμη δεν μπορούσε πια να αρνείται ότι
υπήρχε κανονική εμπλοκή στον πόλεμο. Συνολικά 56 Γερμανοί σκοτώθηκαν στο
Αφγανιστάν.
Από το 1992 έως σήμερα η Γερμανία συμμετείχε ενεργά σε πάνω από 60
επιχειρήσεις εκτός συνόρων, συνεισφέροντας με στρατό και στρατιωτικό
εξοπλισμό σε αποστολές του ΝΑΤΟ και των Ηνωμένων Εθνών σε Αφρική, Ασία
και Ευρώπη.
Μεγαλύτερο ρόλο
Σε δημοσκόπηση του γερμανικού Ιδρύματος Κέρμπερ, τον Οκτώβριο, το 40% των Γερμανών θεωρεί ότι η χώρα τους πρέπει να αναλαμβάνει μεγαλύτερο ρόλο σε διεθνείς διαμάχες. Η κοινή γνώμη αλλάζει και πλέον πιέζει τους πολιτικούς σε άλλες κατευθύνσεις. Τον Ιανουάριο 2015 αυτό το ποσοστό ήταν 34%, ενώ λίγα χρόνια πριν πολύ μικρότερο. Την ίδια στιγμή αυξάνονται οι φωνές από βουλευτές των Χριστιανοδημοκρατών για πιο ενεργό εμπλοκή σε υπερπόντιες στρατιωτικές επιχειρήσεις, ειδικά μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, οι οποίοι ζητούν αύξηση των στρατιωτικών δαπανών.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών των
Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, το 51% των πολιτών τάσσονται πλέον υπέρ της
αύξησης των στρατιωτικών δαπανών, από το 32% το 2014.
Η μαύρη «κληρονομιά» του ναζισμού και των φρικιαστικών εγκλημάτων
πολέμου έκαναν επί χρόνια τους Γερμανούς να διστάζουν να δηλώνουν
δημοσίως ότι είναι υπερήφανοι για τη χώρα τους, ακόμη και να κυματίζουν
τη σημαία τους σε αθλητικά γεγονότα.
Η πλειονότητα των Γερμανών παραμένει πεπεισμένη ότι η αποστολή
στρατευμάτων θα πρέπει να σχετίζεται με τη βοήθεια προς άλλους λαούς,
όχι με την κατάκτησή τους. Ωστόσο, η τάση αυτή δείχνει να αλλάζει με
γοργούς ρυθμούς και στον απλό κόσμο και στο Κοινοβούλιο αυξάνοντας την
ανησυχία διεθνώς για το τι μπορεί να σημαίνει η επέκταση της ισχύος της
Γερμανίας, πέρα από την οικονομία και την πολιτική, και στο στρατιωτικό
επίπεδο...