Ακμαία η παγκόσμια βιομηχανία φοροαποφυγής, με κέντρο την Ελβετία και πλοκάμια σε... όλο τον κόσμο. Τα χαμένα τρισεκατομμύρια και οι προσπάθειες του ΟΟΣΑ που δεν φτάνουν.
Ο πλούτος που συγκεντρώνεται σε φορολογικούς παραδείσους έχει διογκωθεί σε δυσθεώρητα επίπεδα, στερώντας πολύτιμους πόρους από τις κυβερνήσεις και διευρύνοντας τις ανισότητες.
Αυτό είναι το μήνυμα του βιβλίου του Gabriel Zucman με τίτλο «Ο Κρυμμένος πλούτος των Εθνών», το οποίο παρουσιάζει τους μηχανισμούς που διατηρούν ακμαία μια παγκόσμια βιομηχανία φοροαποφυγής με κέντρο την Ελβετία.
Ο 29χρονος Γάλλος, συνεργάτης του Thomas Pikkety, είναι ο πρώτος οικονομολόγος που παρουσιάζει συγκεκριμένα στοιχεία για τα περιουσιακά στοιχεία που είναι καταχωρισμένα σε φορολογικούς παραδείσους.
Για να υπολογίσει το συνολικό ποσό που έχουν «παρκάρει» άτομα και επιχειρήσεις σε χώρες όπως η Ελβετία και οι Παρθένες Νήσοι, ο κ. Zucman ξεκινά με ένα απλό τρικ. Υπολογίζει την «τρύπα» που προκύπτει στον παγκόσμιο ισολογισμό από τη διαφορά ανάμεσα στα χρεόγραφα που έχουν καταχωρισθεί ως υποχρεώσεις και αυτά που έχουν καταχωρισθεί ως περιουσιακά στοιχεία. Η ανισορροπία ανάμεσα στα περιουσιακά στοιχεία και στις υποχρεώσεις δείχνει ότι περίπου $6,1 τρισ. είναι επενδυμένα σε χαρτοφυλάκια τραπεζών και mutual funds φορολογικών παραδείσων.
Εν τω μεταξύ, με βάση στοιχεία της BIS και άλλων κεντρικών τραπεζών, το ποσό που είναι κατατεθειμένο σε κρυφούς υπεράκτιους τραπεζικούς λογαριασμούς ανέρχεται σε $1,5 τρισ.
Με βάση τους υπολογισμούς του κ. Zucman, συνολικά $7,6 τρισ. ή 8% του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού πλούτου βρίσκονται σε υπεράκτια κέντρα.
Το κόστος των φορολογικών παραδείσων
To κόστος της απόκρυψης ατομικών εισοδημάτων μέσω τέτοιων μηχανισμών ανέρχεται για τις κυβερνήσεις στα 200 δισ. δολάρια. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σύμφωνα με τον κ. Zucman στο 1% των συνολικών εσόδων που αντλούν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις στερήθηκαν έσοδα περίπου 78 δισ. δολάρια από τη φοροδιαφυγή.
Όσον αφορά στη φοροαποφυγή από επιχειρήσεις, ο κ. Zucman εκτιμά ότι οι αμερικανικές πολυεθνικές έχουν καταφέρει να μειώσουν τον φορολογικό τους λογαριασμό κατά 130 δισ. δολάρια ετησίως, «παρκάροντας» τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους.
H απώλεια εσόδων από τις κυβερνήσεις επιβαρύνει κυρίως τα μεσαία και χαμηλότερα εισοδήματα, αφού είναι οι πιο πλούσιοι πολίτες εκείνοι που έχουν κατά κύριο λόγο τη δυνατότητα να αποκρύπτουν εισοδήματα μέσω φορολογικών παραδείσων.
Ένα νέο σχέδιο δράσης: Κυρώσεις και παγκόσμιο μητρώο χρηματοοικονομικού πλούτου
Oι δράσεις που έχουν λάβει οι χώρες του ΟΟΣΑ και οι ΗΠΑ κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν επαρκούν για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, υποστηρίζει ο κ. Zucman.
To πρόβλημα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πως τα μέτρα που έχουν ληφθεί δεν διασφαλίζουν ότι οι φορολογικοί παράδεισοι θα σεβαστούν όντως τις συμφωνίες για αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών.
Για να αντιμετωπιστεί η φοροδιαφυγή αποτελεσματικά είναι αναγκαία μια δέσμη συνεκτικών και εξειδικευμένων μέτρων: κυρώσεις που θα είναι ανάλογες με το κόστος που προκαλούν οι μη συνεργάσιμοι φορολογικοί παράδεισοι και ένα παγκόσμιο μητρώο χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων.
Οι κυρώσεις μπορούν να πάρουν τη μορφή φόρων στα εισοδήματα που φεύγουν από μια χώρα με κατεύθυνση φορολογικούς παραδείσους που αρνούνται την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών. Επίσης μπορούν να μπουν φόροι στα κέρδη από τους τόκους στους λογαριασμούς ξένων πολιτών σε υπεράκτια κέντρα ή δασμοί σε εισαγόμενα προϊόντα.
Το παγκόσμιο μητρώο χρηματοοικονομικών θα καταγράφει σε ποιον ανήκουν όλα τα χρεόγραφα που βρίσκονται σε κυκλοφορία, τις μετοχές, τα ομόλογα και τις μετοχές των mutual funds σε όλο τον κόσμο. Ένα τέτοιο μητρώο θα είναι σημαντικό, γιατί θα επιτρέπει στις φορολογικές αρχές να ελέγχουν ότι όλες οι τράπεζες, υπεράκτιες και μη, ανταλλάσσουν όλα τα δεδομένα που έχουν διαθέσιμα. Χωρίς ένα τέτοιο μητρώο, oι Ελβετοί τραπεζίτες θα έχουν πάντοτε τη δυνατότητα να ισχυρίζονται πως δεν έχουν Αμερικανούς ή Βρετανούς πελάτες και να μη στέλνουν στοιχεία στις αντίστοιχες φορολογικές αρχές.