Αν όλο το προηγούμενο διάστημα, η κοινωνία αντέδρασε με σφοδρότητα στις προτεινόμενες αλλαγές για το ασφαλιστικό, κανείς δεν θέλει να σκέπτεται τι θα συμβεί αν τελικά επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που αναφέρουν ότι οι δανειστές θα απαιτήσουν μια σκληρότερη λύση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έθεσε τον πήχυ με το σχέδιο που παρουσίασε. Με τον τρόπο που χειρίστηκε το θέμα, έκανε σαφές ότι η κοινωνία δεν θέλει καμία αλλαγή στο υφιστάμενο status. Αλλά αυτό ήδη το γνωρίζαμε. Πέρα από την αντίληψη της κοινωνίας υπάρχει ένα ακόμη δεδομένο. Το σύστημα δεν είναι βιώσιμο.
Αυτή η θέση όμως δεν είναι αποδεκτή απ’ όλους. Μεγάλο μέρος της κοινωνίας συνεχίζει να θεωρεί ότι η επιβεβλημένη (από ανθελληνικά κέντρα) λιτότητα δημιούργησε πρόβλημα (και) στο ασφαλιστικό. Υπάρχει και αφήγημα για τη συνέχεια: Η ανάπτυξη θα λύσει αυτόματα το ασφαλιστικό, όπως και το θέμα των εσόδων ή της ανεργίας.
Δεν έχει γίνει κατανοητό ότι οι στρεβλώσεις σε όλ’ αυτά τα επιμέρους θέματα κρατούν την ανάπτυξη σε ομηρία. Επιπρόσθετα των όποιων επιπτώσεων στη λειτουργία της αγοράς, το κράτος δαπανά σημαντικούς πόρους για να διατηρήσει τις στρεβλώσεις και τους περικόπτει με μεγάλη άνεση από αναπτυξιακές πολιτικές. Οι δεκαετίες άκρατου λαϊκισμού που βάλει τους πολίτες πανταχόθεν, είναι αρκετές για να εμποτίσουν τους πολίτες με λανθασμένες αντιλήψεις.
Έχουμε λοιπόν συλλογικό πρόβλημα στο να αναγνωρίσουμε το… πρόβλημα. Ακόμη και όταν πολιτικοί αποπειράθηκαν στο παρελθόν να διαγνώσουν το πρόβλημα και να προτείνουν λύσεις, λοιδορήθηκαν και απομονώθηκαν. Κακά τα ψέματα. Η κοινωνία υποστήριξε ανέκαθεν και ένθερμα τους αγράμματους λαϊκιστές.
Το δυστύχημα είναι ότι συνεχίζει να το κάνει. Το θέμα δεν είναι ιδεολογικό αλλά ωφελιμιστικό. Πολλοί ενδεχομένως κατανοούν ότι οι μέρες των παχέων αγελάδων τελείωσαν, αλλά αρνούνται να αποτελέσουν μέρος της λύσης του προβλήματος. Ο τρόπος με τον οποίο ασκείται η πολιτική στα μέρη μας, αφήνει ελπίδες ότι η κατανομή των βαρών δεν θα γίνει ισότιμα. Οι συντεχνίες παλεύουν για να κερδίσουν ότι περισσότερο μπορούν. Πρόκειται για μια διαδικασία ανάποδου “κοινωνικού αυτοματισμού”, η οποία μάλιστα είναι πλήρως απενοχοποιημένη.
Ακόμη όμως και εντός των συντεχνιών υπάρχουν ομάδες που επιχειρούν να κερδίσουν προνόμια έναντι συναδέλφων τους. Οι πολιτικοί επιλέγουν να μεταθέτουν το πρόβλημα χρονικά προκειμένου να κάμψουν τις εκάστοτε αντιδράσεις. Έτσι όμως δυσχεραίνουν τη θέση των σημερινών εργαζομένων. Τόσο μελλοντικά, αφού το σύστημα δεν θα αντέξει και οι απολαβές τους θα είναι σαφώς μικρότερες, όσο και σε πραγματικό χρόνο αφού τους καλούν να σηκώσουν αποκλειστικά το βάρος μέσω διαρκώς αυξανόμενων φόρων και εισφορών. Με άλλα λόγια, όσοι πλήρωσαν λίγα συνεχίζουν να εισπράττουν πολλά και αυτοί που πληρώνουν πολλά θα πάρουν στο μέλλον ψίχουλα. Κάποιοι δέχονται να το κάνουν αυτό ακόμη και στα ίδια τους τα παιδιά. Το επιχείρημα ότι “με τη σύνταξη ζω τα παιδιά μου” αναδεικνύει με σαφήνεια τη φαυλότητα του συστήματος.
Αν δεν λύσουμε το πρόβλημα τώρα, απλώς θα κληθούμε να το λύσουμε με σκληρότερο τρόπο αμέσως μετά. Αυτή η εξέλιξη μοιάζει αρκετά πιθανή δεδομένης της εμπειρίας. Η οποία και δείχνει ότι οι Ελληνικές Κυβερνήσεις και οι δανειστές, προτιμούν να αναβάλλουν τη λήψη αποφάσεων από το να σηκώσουν το βάρος μιας δραστικής λύσης. Μιας λύσης συνολικής που θα περιλαμβάνει πλήρη εξορθολογισμό του κράτους και των δομών του. Οι φορολογούμενοι θα πρέπει να σηκώσουν μεγάλο φορτίο. Θα είναι όμως μικρότερο από αυτό που ήδη κουβαλούν, δικαιότερα κατανεμημένο και σίγουρα με πιο ευοίωνες προοπτικές.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι πιθανόν να μπορεί να σηκώσει ένα τέτοιο βάρος μόνος του. Ούτε κοινωνικά, ούτε κοινοβουλευτικά. Η σκληρή λύση που προτείνει το ΔΝΤ, μπορεί να είναι ο παράγοντας που θα οδηγήσει τις εξελίξεις στο προσεχές διάστημα. Να είστε σίγουροι ότι οι ευνοημένοι του συστήματος αλλά και όσοι δεν θέλουν να συμμετάσχουν στη λύση, θα παλέψουν λυσσαλέα για να διατηρήσουν τα προνόμιά τους.
Οι δανειστές βέβαια ζητούν τώρα ένα σχέδιο που θα επιλύει το πρόβλημα αλλά στο παρελθόν δέχτηκαν να ανταλλάξουν τη λύση με ένα βραχυπρόθεσμο μπάλωμα. Με άγνωστες κάθε φορά παρενέργειες που διαπιστώσαμε λίγο αργότερα. Κινούνται περισσότερο με τον τρόπο ενός υπαλλήλου που βιάζεται να “κλείσει” την υπόθεση χωρίς περαιτέρω μπλεξίματα.
Ο Τάσος Γιαννίτσης πολεμήθηκε σφόδρα για τις πρώιμες επισημάνσεις του σε σχέση με το ασφαλιστικό. Στο νέο του βιβλίο με τον λακωνικό άλλα περιεκτικό τίτλο “Το ασφαλιστικό και η κρίση” περιγράφει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορεί να επιλυθεί το πρόβλημα: “Για να υπάρξει μια σταθερή λύση, χρειάζεται μια νέα κοινωνική Συμφωνία, που δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς συλλογική αναγνώριση λαθών, συλλογική αντίληψη για τις νέες επιλογές και, πάντως, με ορίζοντα όχι τα δύο ή τρία χρόνια, αλλά ένα σημαντικά μεγαλύτερο βάθος χρόνου”.
Δυστυχώς όλ’ αυτά μοιάζουν ακόμη με επιστημονική φαντασία για την Ελλάδα του 2016. Οι πολίτες εύκολα ξεστομίζουν τη λέξη προδότες ακόμη και για όσους υποστήριζαν προ μηνών, όσο τους χάιδευαν τ’ αυτιά. Το μόνο που δεν φαίνεται να υπάρχει είναι διάθεση για συνεννόηση, όπως και δεν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν.