Κορυφαίος οικονομικός παράγοντας, ερωτηθείς από την «Η» για τις εκτιμήσεις του σχετικά με την πορεία της οικονομίας εν μέσω πολιτικής αβεβαιότητας, πίεσης των δανειστών και των κινδύνων που κρύβει το προσφυγικό απάντησε: «Η Ελλάδα διακατέχεται από το σύνδρομο της... καρδάρας». Και δεν εννοούσε φυσικά τους κτηνοτρόφους που βρίσκονται μαζί με τους αγρότες σε αναβρασμό. Ο ίδιος παράγοντας θύμισε τη λαϊκή φράση: «Mόλις γεμίσει η καρδάρα με γάλα, ρίχνει κλωτσιά η αγελάδα και το χύνει», λέγοντας επίσης: «Ξέρετε ότι και οι Γερμανοί χρησιμοποιούν μια παρόμοια φράση λέγοντας: Was hilft’s, dass die Kuh viel Milch gibt,wenn sie den Kubel umsto?t; Δηλαδή ‘’τι αξία έχει να δίνει πολύ γάλα η αγελάδα, αν αναποδογυρίζει την καρδάρα;’’»
Αυτή την εικόνα έδωσε θέλοντας να περιγράψει τα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα τις τελευταίες εβδομάδες, κρούωντας τον κώδωνα του κινδύνου για σοβαρό εκτροχιασμό με απρόβλεπτες διαστάσεις, αν δεν κλείσουν σύντομα όλα τα μέτωπα.
Πέρασαν αρκετοί μήνες, επώδυνες αποφάσεις και σφοδρές πολιτικές συγκρούσεις προκειμένου να απομακρύνει η Ελλάδα τα σενάρια του Grexit. Και παρά το γεγονός ότι τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης είχαν αρχίσει να φαίνονται, κυρίως στο μέτωπο των εσόδων, από τις αρχές της χρονιάς η χώρα κινδυνεύει να χύσει πάλι την καρδάρα με το γάλα.
Η πρώτη ρωγμή
Οι προτάσεις για το Ασφαλιστικό, όπως παρουσιάστηκαν από τον Γ. Κατρούγκαλο, η αναδιανομή που γίνεται με... ταξικό χαρακτήρα όπως είπε, οι αδικίες που προκαλεί αλλά και η μετάθεση των βαρών στις σημερινές γενιές εργαζόμενων οι οποίοι όμως θα πάρουν μικρότερες συντάξεις από τις εισφορές που θα δώσουν, ήταν η πρώτη ρωγμή στο καλό κλίμα που πήγαινε να δημιουργηθεί.
Η δραματική καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις, η αδυναμία να κλείσει η αξιολόγηση - που έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί από το Νοέμβριο- οι κοινωνικές αντιδράσεις που οξύνονται αλλά και τα σενάρια για ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις που συνεχώς διαψεύδονται, έχουν προκαλέσει νέο «έμφραγμα» στην οικονομία και την αγορά.
Παρά το γεγονός ότι στο τέλος του 2015 όλοι έκαναν λόγο για επιστροφή στην ανάπτυξη φέτος και για ένα πλεόνασμα που θα ήταν ικανό να ανοίξει την πόρτα εξόδου από την κρίση, οι πρώτες 40 ημέρες του 2016 έχουν προκαλέσει έντονους προβληματισμούς και φόβους για νέα δημοσιονομική «εκτροπή».
Χαρακτηριστικές είναι οι προειδοποιήσεις του ΣΕΒ, ο οποίος στα εβδομαδιαία δελτία του κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για σοβαρές επιπτώσεις από τα πολλά ανοικτά μέτωπα. Αλλά και του Γ. Στουρνάρα ο οποίος από το βήμα της Βουλής προειδοποίησε για οπισθοδρόμηση.
«Για να αποτραπεί το όποιο αρνητικό ενδεχόμενο και να βαδίσει η οικονομία προς την ανάπτυξη, πρέπει να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δυνατότητες που υπάρχουν και να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος, που οδήγησαν σε αδιέξοδα... Η εμπειρία δείχνει ότι κάθε φορά που αποτυγχάνουμε να περατώσουμε την αξιολόγηση του προγράμματος, το κλίμα εμπιστοσύνης επιβαρύνεται και η επόμενη αξιολόγηση γίνεται πιο δύσκολη, οδηγούμαστε δηλαδή σε φαύλο κύκλο», τόνισε ο διοικητής της ΤτΕ. Μια άποψη που συμμερίζονται και οι φορείς της αγοράς, βιομήχανοι, έμποροι, βιοτέχνες οι οποίοι βλέπουν «πάγωμα» της οικονομικής δραστηριότητας εξαιτίας των πολλών ανοικτών μετώπων.
Ο επιχειρηματικός κόσμος ανησυχεί για τη ραγδαία επιδείνωση του οικονομικού κλίματος και ζητά:
Να κλείσει η αξιολόγηση με τους δανειστές το ταχύτερο.
Να αποτραπούν πάση θυσία οι εκλογές ή άλλες πολιτικές αναταράξεις που θα προκαλέσουν ζημιά στην οικονομία.
Να ενισχυθεί το σύστημα με ρευστότητα από τις τράπεζες οι οποίες πρέπει να ξεφύγουν από τον φαύλο κύκλο της αβεβαιότητας που απομακρύνει εκ νέου τις καταθέσεις και οδηγεί σε κατάρρευση των μετοχών τους.
Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί είναι η ανακοίνωση της ύφεσης 1,9% το τέταρτο τρίμηνο 2015, ως αποτέλεσμα προφανώς των capital controls. Αλλά και το γεγονός ότι το ΔΝΤ, μέσω του Π. Τόμσεν, ζητά μέτρα πάνω από 9 δισ. ευρώ, δείχνει ότι «βλέπουν» μεγάλο δημοσιονομικό κενό. Από την πλευρά της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι με το κλείσιμο της αξιολόγησης θα αρθεί η αβεβαιότητα, η οικονομία θα αναπτυχθεί και δεν θα χρειαστούν επιπλέον μέτρα.
Σε κάθε περίπτωση η αγωνία που επικρατεί από πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες αφορά στο πόσο θα κοστίσει στην οικονομία η αυτή παρατεταμένη αβεβαιότητα, ειδικά αν η ολοκλήρωση της αξιολόγησης πάει για το Πάσχα. Θα έχει χαθεί δηλαδή το 1/3 από το 2016, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανάπτυξη.
Και βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει το μέγεθος της ζημιάς που προκαλεί το προσφυγικό (1 δισ. το κόστος διαχείρισης) στον τουρισμό κι όχι μόνο.