Η μνήμη σ' ένα λαό δεν μπορεί να είναι η καταγραφή των απολιθωμένων γεγονότων, αλλά η κριτική πορεία μέσα απ' αυτά. Ο,τι δεν αναλύεται, πεθαίνει. Ούτε πάλι η μνήμη μπορεί να είναι μνησικακία, που συντηρεί την εκδίκηση. Ούτε καταλογογράφηση που αχρηστεύει τον νουν. Ούτε "λαβωματιά", που θυριεύει τα ψυχικά συμπλέγματα. Ούτε φυσιολογική αναφορά, που συντηρεί λείψανα. Ούτε εθνική λογόρροια, που οδηγεί στην αυτάρεσκη απραγία.
Κι αν η μνήμη, κατά τις περιστάσεις, περνάει απ' αυτά, κανένα δεν διεκδικεί. Ούτε το εύρος της, ούτε τη χρησιμότητά της. Ενας λαός έχει μνήμη κι όταν μπορεί να ξεχνάει.Και είναι αμνήμονας κι όταν θυμάται. Χρειάζεται κριτικός νους και ταυτόχρονα μια έγερση πάνω από την ιστορία, που θα επιτρέψει το διύλισμα, την αξιολόγηση και την κατάταξη γεγονότων, ιδεών και καταστάσεων.
Χωρίς κριτική μνήμη, χωρίς αξιολογική κρίση των γεγονότων και των περιστάσεων, θα παρατηρούμε τραγελαφικές και ευτράπελες καταστάσεις σ' όλο το εύρος της κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας.
Ετσι, ο θάνατος ενός τραγουδοποιού, έστω και κάτω από συγκεκριμένες τραγικές συνθήκες και συμπτώσεις, θα μετατρέπεται σε "συγκίνηση εθνικής διέγερσης", τροφοδοτώντας τις εθνικές μας παραισθήσεις γενικότερα. Και η κάθε απαίδευτη "τηλεπερσόνα" και ο κάθε εκπρόσωπος της δημοσιογραφικής ρηχότητας, θα καταλαμβάνουν το ενδιαφέρον μας.
Κι έτσι θα "συντηρείται" η Ελλάδα των δακρύβρεχτων καταστάσεων, της Μενεγάκη, του κάθε ενός που πιθηκίζει και δημιουργεί ρεύμα κοινωνικού εθισμού, του κάθε "τσαρλατάνου" πολιτικού, που αντί να διεκδικεί μια θέση σε τσίρκο τρίτης κατηγορίας, αναλαμβάνει τον οίακα της εξουσίας και χωρίς πυξίδα οδηγεί μια χώρα στην ατραπό του ολέθρου...
Δεν γεννήθηκαν στον αιώνα που διέρρευσε ούτε άγιοι της πολιτικής, ούτε άγιοι των επαναστάσεων. Ενσαρκωτές υπήρξαν, στο πρώτο στάδιο της θεωρίας, απωθημένων παθών ή συλλήπτορες των μηνυμάτων των καιρών, που στη συνέχεια τα μορφοποίησαν όλα σε εξουσία. Και η εξουσία αποκτά τόση σκληρότητα, όσο περισσότερο της αφήνεται με εμπιστοσύνη και ακρισία ο λαός.
Η τέτοια εμπιστοσύνη και ακρισία, ενίοτε συνδυασμένη με την αδιαφορία που προκύπτει από την αδυσώπητη καθημερινότητα, καταστρέφει τη μνήμη ή τη σηματοδοτεί αποπροσανατολιστικά, οπότε πάλι την αχρηστεύει. Τότε η πολιτική εμπειρία στους λαούς παύει να λειτουργεί.
Σαν να είναι πρωτάνθρωποι, χωρίς δηλαδή παρελθόν. Ακριβώς η παντεποπτική μνήμη είναι η πολιτική εμπειρία. Και εμπειρία δεν έχει ένας άνθρωπος ή ένας λαός που έζησε απαραίτητα πολλά, αλλά όποιος έδωσε κίνηση και δυναμισμό στην πείρα του. Εμπειρία είναι η μετάπλαση της πείρας σε βίωμα, σε διανόημα, σε πράξη!..
Τίποτα δεν μπορεί να έχει σημασία από τον παρελθόντα, αν το εκλάβουμε δεδομένο. Αν όμως το δούμε μέσα στις συναρτήσεις που το γέννησαν, τότε προσλαμβάνει τη σημασία του και δηλώνει τη χρησιμότητά του, την αποδοκιμασία του, την καταδίκη του, την αποφυγή του.
Χρειάζεται η κριτική μνήμη και η αξιολογική κρίση στο λαό. Μόνο ο λαός που φροντίζει να διατηρεί τις μνήμες του και είναι ώριμος, μόνο ο λαός που δεν μένει στην επιφάνεια των ευτράπελων καταστάσεων, μόνο ο λαός που δεν περιμένει να ωριμάσουν οι γύψοι των καθεστώτων, μπορεί να κοιτάζει μπροστά!..
Γι' αυτό στεκόμαστε σε άνευ σημασίας λεπτομέρειες, την ίδια ώρα που τεκταίνονται τα χείριστα. Και τα χείριστα διογκώνονται. και γίνονται αποδεκτές αναγκαιότητες. Τα "εξαγιάζει" το πέρασμα του χρόνου. Περνούν αμετάκλητα κάποια στιγμή στο αμάρτημα, όταν επιμένουν να μένουν, μετά τα πρώτα σημάδια του ξεπεσμού τους.
Και ό,τι επιμένει να μένει, όταν φαίνεται πως ξεπερνιέται, γίνεται αναγκαία σάπιο και καταναγκαστικό, για να επιβιώσει ως...βαλσαμωμένο λείψανο ή πολιτικό σκιάχτρο.
Γι' αυτό δεχόμαστε και καταδεχόμαστε τις χείριστες μεθοδεύσεις για τη ζωή μας, χειροκροτώντας και επικροτώντας. Γι' αυτό και η επικράτηση των τσαρλατάνων στο πολιτικό προσκήνιο, αντί της σκηνής του τσίρκου. Και, δυστυχώς, δεν πρόκειται για "τσαρλατάνους" με ευστροφία και χιούμορ, αλλά για ψευδολόγους σε επίπεδο πολιτικής διαστροφής και ψυχονευρωτικής απόληξης.
Πρόκειται εν ολίγοις για απολιθώματα της παρηκμασμένης και εμβρυώδους αντίληψης. Πρόκειται για τσαρλατάνους και αρλεκίνους της εξουσίας,που επιμένουν να μας "διασκεδάζουν" στο ρόλο του "εθνοσωτήρα".