του
Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Όταν ο Βρετανός
Πρωθυπουργός David
Cameron
σε μια λιτή, αλλά σκηνοθετημένη εμφάνιση
έξω από την «10 Downing
Street»,
επεσήμανε ότι «θα
κληθούν οι Βρετανοί να λάβουν μια από
τις πιο σημαντικές αποφάσεις για τη
χώρα και το μέλλον», τονίζοντας
όμως ότι
«είναι προς το συμφέρον της Βρετανίας
να παραμείνει μέλος της Ευρωπαϊκής
Ένωσης»,
οι πολιτικοί παρατηρητές είχαν ήδη
αντιληφθεί ότι τούτο συνεπαγόταν
λιγότερη
Ευρώπη(!)
και πολυνομισματική
εσωτερική αγορά,
ακόμη και εάν από το εξαγγελθέν δημοψήφισμα
δεν ήθελε προκύψει Brexit.
O
Βρετανός Πρωθυπουργός στο διάγγελμά
του αυτό δεν άφηνε περιθώρια αισθημάτων,
δηλώνοντας ότι:
«δεν
αγαπώ τις Βρυξέλες, αγαπώ τη Βρετανία.
Είμαι ο πρώτος που ισχυρίζεται ότι
πρέπει να βελτιωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση
με πολλούς τρόπους …»
Με τούτο το
δεδομένο ας επιχειρήσουμε προσέγγιση
των εξελίξεων με τα παρακάτω:
- η Συνθήκη της Λισαβόνας δοκιμάζεται
Με βάση τη
Συνθήκη της Λισαβόνας:
1)
Κατά το μέρος που αφορά στην οικονομική
και νομισματική πολιτική, η δράση της
Ένωσης περιλαμβάνει ένα ενιαίο
νόμισμα,
το ευρώ.
2) Τα
κράτη-μέλη που δεν έχουν ενταχθεί στο
ενιαίο νόμισμα ή δεν πληρούν τις
απαραίτητες προϋποθέσεις για την
υιοθέτηση του, αποκαλούνται: «κράτη-μέλη
για τα οποία ισχύει παρέκκλιση».
3)
Η Ένωση σέβεται την ισότητα των
κρατών-μελών αλλά και την εθνική τους
ταυτότητα που είναι συμφυής με τη
θεμελιώδη πολιτική και τη συνταγματική
τους τάξη. Έτσι ιδρύεται απόλυτος
σεβασμός στις ουσιώδεις λειτουργίες
του κράτους. Ως εκ τούτου το εξαγγελθέν
δημοψήφισμα εντάσσεται στις πρόνοιες
της Συνθήκης της Λισαβόνας που αφορά
πρωτογενές ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο.
Επίσης:
4)
Η
εθνική ασφάλεια παραμένει στην ευθύνη
του κράτους- μέλους.
Εν τούτοις η κοινή πολιτική της ασφάλειας
και της άμυνας αφορά και συλλογική δράση
εφόσον αυτή είναι σύμφωνη με τον
Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Υπ’ όψιν δε ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας
ρητώς ορίζει ότι δεν επηρεάζονται οι
υποχρεώσεις όσων κρατών-μελών ανήκουν
στη Συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού
–ΝΑΤΟ. Δηλαδή οι δεσμεύσεις του ΝΑΤΟ
τυγχάνουν προέγκρισης με βάση την
ενωσιακή έννομη τάξη.
Έχοντας προδήλως
κατά νου ο David
Cameron
τα προαναφερόμενα υποστήριξε ότι η
παρουσία της Βρετανίας στο πλαίσιο της
Ευρωπαϊκής Ένωσης εγγυάται περαιτέρω
την ασφάλεια της. Στη θέση αυτή προσχώρησε
και η Υπουργός Εσωτερικών Teresa
May,
η οποία υποστήριξε ότι: «για
λόγους ασφάλειας και προστασίας κατά
του εγκλήματος και της τρομοκρατίας το
εθνικό συμφέρον της Βρετανίας επιβάλει
την παραμονή της χώρας ως μέλος της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.»
Ανεξαρτήτως
όμως του γεγονός ότι ο Βρετανός
Πρωθυπουργός υποστήριξε την παραμονή
της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με
βάση τα όσα έχουν συμφωνηθεί στην
πρόσφατη Σύνοδο κορυφής, λειτουργεί
αυτοδικαίως ο ισχυρισμός του ότι: «πρέπει
να βελτιωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση με πολλούς
τρόπους».
Βελτίωση όμως σημαίνει αναθεώρηση της
Συνθήκης της Λισαβόνας!
- η διελκυστίνδα και η ολιγότερη Ευρώπη
Όποια βελτιωτική
παρέμβαση στη Συνθήκη της Λισαβόνας,
αυτονοήτως συνεπάγεται «δοκιμασία»
των όσων συμφωνήθηκαν στη Λισαβόνα ως
προωτογενές ενωσιακό δίκαιο.
Οι πολιτικοί
παρατηρητές επισημαίνουν ότι το
εξαγγελθέν για τις 23 Ιουνίου 2016 δημοψήφισμα
παραμονής ή όχι της Βρετανίας στην
Ευρωπαϊκή Ένωση, κατ’ ουσίαν αφορά την
αντίρροπη τάση συμφερόντων της Βρετανίας,
πράγμα, που σε περίπτωση παραμονής της
με «ειδική σχέση», συνεπάγεται αναθεώρηση
πολιτικών. Εμφανής είναι δε η διελκυστίνδα
συμφερόντων ή άλλως η σύγκρουση
συμφερόντων μεταξύ της Βρετανίας και
της «γερμανοκρατούμενης Ευρώπης».
Σε κάθε περίπτωση
δε (ανεξαρτήτως
του αποτελέσματος της 23ης
Ιουνίου
2016),
ορθό είναι να εκτιμηθεί ότι συνέπειες
θα υπάρχουν οπωσδήποτε, ακόμη δηλαδή
και εάν παραμείνει η Βρετανία στην
Ευρωπαϊκή Ένωση με «ειδική
σχέση».
Και τούτο γιατί είτε
η Βρετανία παραμείνει στην Ευρωπαϊκή
Ένωση με «ειδική
σχέση»
είτε
αποχωρήσει -αποσπαστεί από τη νομική
προσωπικότητα της Ένωσης, η εξέλιξη
αυτή θα αφορά ρωγμή στο διοικητικό και
οργανωτικό εποικοδόμημα, καθόσον θα
αναιρεί σε μεγάλο βαθμό συντεταγμένες
σε μια Συμπολιτεία
που επιδιώκει την περαιτέρω ομοσπονδοποίησή
της. Ως εκ τούτου η όποια εξέλιξη θα
αφορά οπωσδήποτε ολιγότερη Ευρώπη.
Ταυτοχρόνως
όμως (υπό
οιαδήποτε εκδοχή)
και το
ευρώ
ως νόμισμα θα υποστεί μείωση του κύρους
του, καθόσον παραμονή της Βρετανίας με
«ειδική
σχέση»
συνεπάγεται
αυτοδικαίως,
με βάση τα ήδη συμφωνηθέντα, μια
πολυνομισματική
Ένωση
κρατών-μελών και μια ενιαία ή άλλως
εσωτερική αγορά πολλαπλών ταχυτήτων ή
άλλως πολλαπλών επιπέδων.
Συνεπώς το
ζήτημα δεν είναι εάν θα υπάρχει
αναδιοργάνωση ή όχι. Το ζήτημα είναι
ότι επικυρώνεται μια αποδιοργάνωση του
όλου οικοδομήματος. Είναι
πρόδηλο δε, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση
εισέρχεται σε μια εποχή περαιτέρω
ευρωσκεπτικισμού και λόγω του
επιδεινούμενου μεταναστευτικού
προβλήματος εισέρχεται σε εποχή έντονων
αναταράξεων. Κοντολογίς,
η Ευρωπαϊκή Ένωση
υπεισέρχεται,
σε μια ιστορική φάση ουσιαστικής
διοικητικής και λειτουργικής διχοτόμησης
που θα αφορά αφενός
μεν
τα κράτη-μέλη με παρέκκλιση και αφετέρου
τα κράτη-μέλη του πυρήνα, που και αυτά
υποδιαιρούνται σε εσωτερικές σφαίρες
επιρροής.
Υπ όψιν δε ότι
για πρώτη φορά από τότε που η Ευρωπαϊκή
Οικονομική Κοινότητα μετασχηματίστηκε
σε Κοινότητα και στη συνέχεια σε Ευρωπαϊκή
Ένωση, με τη Συνθήκη της Λισαβόνας έχει
θεσπισθεί η πρόνοια
εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου
«κάθε
κράτος-μέλος μπορεί να αποφασίσει να
αποχωρήσει από την Ένωση σύμφωνα με
τους εσωτερικούς συνταγματικούς του
κανόνες».
Συνεπώς επειδή υφίσταται και η θεσμική
πρόβλεψη της αποχώρησης, διόλου απίθανο
είναι να διαπιστωθούν έντονες φυγόκεντρες
τάσεις, τάσεις που θα επιδεινώνουν τη
λειτουργικότητα του όλου συστήματος.
- η Βρετανία στην πράξη πλήττει το Βερολίνο
Όποιος παρακολουθεί
τα πολιτικά πράγματα της Βρετανίας
γνωρίζει ότι το Υπουργικό Συμβούλιο
του David
Cameron
δεν
είναι ομόφωνο
σε σχέση με την παραμονή της Βρετανίας
στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θιασώτης δε εξόδου
από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι και ο
πολυπράγμων Δήμαρχος του Λονδίνου Boris
Johnson.
Αντιθέτως, θερμός υποστηρικτής παραμονής
της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση
είναι ο αριστερών τάσεων νέος ηγέτης
του Εργατικού Κόμματος Jeremy
Corbyn.
Τούτων δοθέντων η κατάληξη της ετυμηγορίας
του Βρετανικού Λαού δεν μπορεί με
ασφάλεια να προβλεφθεί.
Εκείνο όμως που
σε κάθε περίπτωση με ασφάλεια προβλέπεται
(κάθε
αντίθετη εκδοχή πλανάται και περί το
δίκαιον και περί τα πράγματα)
με βάση τα όσα πέτυχε ο Βρετανός
Πρωθυπουργός στην πρόσφατη Σύνοδο
κορυφής, είναι ότι το
κύρος του Βερολίνου
ήδη
έχει υποστεί
πλήγμα.
Εάν το Βερολίνο
«εκτιμά»
ότι μετά την εξέλιξη αυτή θα παραμείνει
«ανενόχλητο»
να ασκεί πολιτική από καθέδρας, σφάλει
σφάλμα μέγα, καθόσον ήδη εκχωρήθηκε στο
Λονδίνο η δυνατότητα αυτοτελούς εποπτείας
επί των χρηματοπιστωτικών Θεσμών. Παρά
δε την «επιφύλαξη» ότι και οι Θεσμοί
στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούν να
παρεμβαίνουν αντιστοίχως, εν
τούτοις
είναι πρόδηλο ότι το κύρος του City
του Λονδίνου
θα επηρεάζει κατά το μάλλον και μάλλον
τις συμπεριφορές των αγορών. Θα υπάρξει
δηλαδή μετατόπιση
επιρροής.
Και αυτή η μετατόπιση επιρροής δεν
μπορεί ευχερώς να αντιμετωπισθεί από
το ευρωσύστημα,
το οποίο λειτουργεί πάνω σε αντιφάσεις
και εσφαλμένες προϋποθέσεις. Προφανές
είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη
εισέλθει σε νέα ιστορική φάση!...
---------------------------------------------
*
Ο Πέτρος
Μηλιαράκης
δικηγορεί
στα Ανώτατα
Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας
και στα Ευρωπαϊκά
Δικαστήρια του
Στρασβούργου
και του Λουξεμβούργου
(ECHR
και GC
- EU).