Του Κώστα Ράπτη
"Προτρέπουμε όλους τους Χριστιανούς και όλους όσοι πιστεύουν στον Θεό να προσευχηθούν διακαώς στον Δημιουργό του κόσμου ώστε να προστατεύσει τη δημιουργία του και να μην επιτρέψει έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο”. Η εκπληκτική αυτή φράση σίγουρα δεν ειπώθηκε ελαφρά τη καρδία, διότι περιλαμβάνεται στην (εξαντλητικά προετοιμασμένη) κοινή δήλωση που εξέδωσαν την Παρασκευή ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος μετά την ιστορική, και πολιτικά σημαντική, συνάντησή τους στην Αβάνα.
Ο Ρώσος πρωθυπουργός Dmitri Medvedev, πάλι, υπήρξε περισσότερο συγκεκριμένος: προειδοποίησε, σε συνέντευξή του στο Euronews, για τον "παρατεταμένο, ολοκληρωτικό πόλεμο” που κινδυνεύει να απειλήσει τυχόν χερσαία εμπλοκή τρίτων χωρών στην κρίση της Συρίας. Όμως, η Τουρκία και δευτερευόντως η Σαουδική Αραβία απειλούν να πράξουν ακριβώς αυτό. Για την ακρίβεια, η χώρα του Tayyip Erdogan κινείται ήδη στην κόψη του ξυραφιού, με τις βολές όλμων που έχει εξαπολύσει εναντίον των κουρδικών δυνάμεων (YPG) που προελαύνουν στη βόρεια Συρία -λίγα 24ωρα μετά τη συμφωνία των μεγάλων δυνάμεων στο περιθώριο της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου την Πέμπτη για κατάπαυση του πυρός εντός εβδομάδος και για επανάληψη των εκ του σύνεγγυς ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ συριακής κυβέρνησης και αντιπολίτευσης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Το κλείσιμο από τον συριακό στρατό και τους συμμάχους του (Ρωσία, Ιράν, Χεζμπολλάχ, YPG) του "βορείου διαδρόμου” ανάμεσα στο ανταρτοκρατούμενο Χαλέπι και τα σύνορα της Τουρκίας έχει θέσει σε συναγερμό όλες τις δυνάμεις που επένδυσαν στην "αλλαγή καθεστώτος” στη Δαμασκό και επιθυμούν να διατηρήσουν είτε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είτε στο πεδίο της μάχης το "κεκτημένο” του κατακερματισμού της Συρίας. Όμως, η "προθυμία” της Σαουδικής Αραβίας να συμμετάσχει με στρατεύματά της στον πόλεμο εναντίον, υποτίθεται, του Ισλαμικού Κράτους δεν αξιολογείται από τους ενδιαφερόμενους παρά ως διαπραγματευτικό τέχνασμα: το ίδιο το Ριάντ εξάρτησε μια τέτοια εμπλοκή του από την ανάληψη της "ηγεσίας” από τις ΗΠΑ, ενώ ο επικεφαλής της αμερικανικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών (DIA) Vincent Stewart, σε πρόσφατη ακρόασή του ενώπιον της επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας χαρακτήρισε "πολύ συζητήσιμο” το αν η Σαουδική Αραβία είναι σε θέση να αναλάβει δράση ταυτοχρόνως στην περιοχή Ιράκ-Συρίας και στην Υεμένη (όπου από τον περασμένο Μάρτιο επιχειρεί ανεπιτυχώς να καταστείλει τους σιίτες αντάρτες Χούτι).
Η Τουρκία, αντίθετα, είναι η μόνη χώρα που διαθέτει και τις δυνατότητες και κυρίως το κίνητρο να δράσει. Τυχόν ανακατάληψη του Χαλεπίου από τις συριακές δυνάμεις θα σημάνει οριστική και παταγώδη αποτυχία της τουρκικής μεσανατολικής πολιτικής των τελευταίων πέντε ετών, ενώ ο έλεγχος της μεθορίου από το YPG θα κλιμακώσει τον "κουρδικό εφιάλτη” της Άγκυρας και η εξάρθρωση των δικτύων χρηματοδότησης των τζιχαντιστών ενδεχομένως θα αγγίξει προσωπικά τον Erdogan.
Όμως το ερώτημα κατά πόσον η κατάσταση κινδυνεύει να ξεφύγει πέρα από κάθε έλεγχο κατεξοχήν αφορά τις ΗΠΑ. Αρκεί κανείς να συνειδητοποιήσει ότι η Τουρκία (χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ) βάλλει εναντίον των Κούρδων της Συρίας (συμμάχου των ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους) επειδή αυτοί απωθούν τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες (που έχουν χρηματοδοτηθεί και εκπαιδευτεί από τη CIA)...
Οι τουρκικές απειλές έχουν νόημα μόνο στον βαθμό που η Άγκυρα θα σύρει στην υπόθεσή της την Ατλαντική Συμμαχία, ώστε να εξασφαλίσει ότι η όποια επέμβασή της επί συριακού εδάφους δεν θα την αφήσει ανυπεράσπιστη στην απάντηση των Ρώσων συμμάχων της Δαμασκού. Συνεπώς, το ερώτημα για την Ουάσιγκτον είναι αν, προκειμένου να στερήσει από τη Μόσχα μια νίκη στη Συρία, θα παίξει με τον κίνδυνο μιας αντιπαράθεσης ΝΑΤΟ-Ρωσίας ή αν θα επιμείνει στην διπλωματική οδό που έχει χαράξει ο John Kerry, επιδιώκοντας ακριβώς μέσω αυτής να σχετικοποιήσει την επικράτηση του Assad, να διασώσει τις δυνάμεις που έχει εξοπλίσει και να διατηρήσει λόγο στο τμήμα της Συρίας που διαφεύγει του ελέγχου της κεντρικής κυβέρνησης.
Είναι παρακινδυνευμένο να προεξοφλήσει κανείς την απάντηση, πόσω μάλλον που η παρεμβολή ανεξέλεγκτων παικτών όπως ο Erdogan μπορεί να δώσει στο παιχνίδι της κλιμάκωσης αυτόνομη δυναμική.
Πάντως, οι εξελίξεις των τελευταίων ωρών φανερώνουν αυτοσυγκράτηση. Η τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την Κυριακή οι Barack Obama και Vladimir Putin, με πρωτοβουλία του πρώτου, κατέγραψε συμφωνία ως προς την ανάγκη προώθησης των αποφάσεων του Μονάχου, ενώ ο Ρώσος πρόεδρος επέμεινε στην ανάγκη συντονισμού των δύο υπουργείων Άμυνας, ώστε η προσπάθεια καταπολέμησης της ισλαμιστικής τρομοκρατίας να προχωρήσει χωρίς "δύο μέτρα και σταθμά”.
Το μήνυμα δείχνει προς το παρόν να έχει φθάσει και στην Άγκυρα, όπου σήμερα το πρωί ο υπουργός Άμυνας Ismet Yilmaz αρνήθηκε, μιλώντας ενώπιον κοινοβουλευτικής επιτροπής, τις καταγγελίες της Δαμασκού προς τον ΟΗΕ ότι 100 "στρατιώτες ή μισθοφόροι” της Τουρκίας έχουν εισέλθει στο συριακό έδαφος. Πρόσθεσε δε ότι δεν υπάρχουν σχέδια ανάπτυξης στρατιωτικών δυνάμεων στη Συρία και ότι δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί η προσφορά της Σαουδικής Αραβίας να αποστείλει 4 μαχητικά αεροσκάφη στη βάση του Ιντσιρλίκ.