De facto συγχώνευση δημοσιονομικού-Προσφυγικού επιβάλλουν οι Ευρωπαίοι στην κυβέρνηση – Πλαίσιο συμβιβασμού για νέα χρηματοδότηση της Ελλάδας διαμόρφωσε το ΔΝΤ
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Εκτός ακραίου απροόπτου από σήμερα Σάββατο θα βρίσκονται στην Αθήνα οι… τέσσερις σωματοφύλακες του 3ου Μνημονίου. Σε μια σατανική αναλογία προς το έργο του Δουμά, που στον τίτλο ήθελε τρεις τους σωματοφύλακες, στο ρόλο μπαλαντέρ του Ντ’ Αρτανιάν παραμένει η εκπρόσωπος του ΔΝΤ, Ντέλια Βελκουλέσκου, που πρέπει να βρει γραμμή συμβιβασμού με τους άλλους τρεις, τους Ντέκλαν Κοστέλο της Κομισιόν, Ράσμους Ρέφερ της ΕΚΤ και Νικόλα Τζιαμαρόλι του ESM. Επομένως, τυπικά η καθυστερημένη πρώτη αξιολόγηση ξεκινά τη Δευτέρα, με άγνωστο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης.
Κανονικά, βέβαια, οι 3+1 σωματοφύλακες των δανειστών θα έπρεπε να είναι 5. Στον ρόλο του 5ου θα μπορούσε να είναι ο επίτροπος Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων Δ. Αβραμόπουλος ή η Ύπατη Εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας Φεντερίκα Μογκερίνι. Διότι η Κομισιόν και η λοιπή ευρωπαϊκή ηγεσία έχουν καταστήσει με τον πιο κραυγαλέο τρόπο το προσφυγικό μέρος της αξιολόγησης. Το τελεσίγραφο τρίμηνης διορίας συμμόρφωσης που δίνει το σχέδιο έκθεσης της Κομισιόν για την εφαρμογή της Συνθήκης Σένγκεν από την Ελλάδα, πιθανότατα θα αποκτήσει και πολιτική υπόσταση στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., στις 17-18 Φεβρουαρίου. Κι εφόσον η αξιολόγηση του 3ου Μνημονίου θα είναι ακόμη ανοικτή -και θα είναι- η κυβέρνηση θα βρεθεί σε αληθινή μέγγενη, με τη νέα απειλή Grexit, από τη Σένγκεν αυτή τη φορά.
Τετελεσμένα στο Προσφυγικό
Το διακύβευμα για το ευρωπαϊκό ιερατείο είναι μεγάλο. Σε συνθήκες παγκόσμιας αβεβαιότητας για την ικμάδα της ευρωπαϊκής οικονομίας και ιδιαίτερα της Ευρωζώνης, που με αρνητικά επιτόκια, τεράστια πτώση στην τιμή του πετρελαίου και μια πλημμυρίδα ρευστότητας από την ΕΚΤ μένει κολλημένη στον αποπληθωρισμό, κάθε κόστος μετριέται. Το ετήσιο δημοσιονομικό κόστος υποδοχής των προσφύγων κυμαίνεται από 0,3% μέχρι 1,3% του ΑΕΠ από χώρα σε χώρα, ποσοστό ασήμαντο σε σχέση με το μακροπρόθεσμο όφελος μιας πολιτικής γρήγορης ένταξης των μεταναστών στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες αγωνιούν μόνο για τα βραχυπρόθεσμα μεγέθη και σ’ αυτά μετρούν και τις πολιτικές πιέσεις που τους ασκούνται από ακροδεξιές, αντι-προσφυγικές πολιτικές δυνάμεις.
Εξού και η ολική επαναφορά στην πολιτική της Ευρώπης-φρούριο, επιστέγασμα της οποίας είναι η τελευταία απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. τον Δεκέμβριο για ουσιαστική σφράγιση των εξωτερικών συνόρων, με τη δημιουργία μιας τερατώδους Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής και Συνοριοφυλακής, η οποία αποκτά ανεξέλεγκτες υπερεξουσίες στην άσκηση της μεταναστευτικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας, ακόμη και χωρίς τη συναίνεση του κράτους στα σύνορα του οποίου δρα. Στη συγκυρία έξαρσης της προσφυγικής κρίσης, η διαδικασία αυτή που -υποτίθεται- ότι πρέπει να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο, αλλά ασκείται πίεση για επίσπευση, αφορά κατά 80% την Ελλάδα και τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Η κυβέρνηση, που τον Δεκέμβριο αποδέχθηκε ελαφρά τη καρδία αυτή την απόφαση, αντιλαμβάνεται τώρα ότι η αξιολόγηση θα εξελιχθεί σε ένα ναρκοθετημένο πεδίο, με ορόσημα στα οποία η δημοσιονομική πίεση διαπλέκεται, όχι συμπτωματικά, αλλά μεθοδευμένα, με την πολιτική πίεση να αποδεχθεί τετελεσμένα στο προσφυγικό.
Στις 11 Φεβρουαρίου συνεδριάζει το Eurogroup, στο οποίο θα πρέπει να καταγραφεί κάποια «πρόοδος» στην αξιολόγηση, «όχι να ληφθούν τελικές αποφάσεις», όπως έσπευσε να διευκρινίσει ο επίτροπος Μοσκοβισί. Στις 17-18 Φεβρουαρίου, η προγραμματισμένη Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. με θέμα το Brexit θα «εμπλουτιστεί» με το Προσφυγικό, με την Ελλάδα πάλι στο επίκεντρο, υπό την απειλή μιας προσωρινής έξωσης από τη Σένγκεν 6 μηνών έως 2 ετών, βάσει του άρθρου 26 του Κώδικα Συνόρων της Σένγκεν. Η διατύπωση αυτής της προειδοποίησης εις βάρος χώρας γίνεται για πρώτη φορά στα χρονικά της Σένγκεν, παρ’ ότι τουλάχιστον 6 χώρες την ανέστειλαν περιστασιακά τους τελευταίους μήνες, κλείνοντας κατά βούλησιν τα σύνορα, χωρίς ουδείς να ελέγξει τη νομιμότητα της πρωτοβουλίας τους.
Επομένως, η διαδικασία της αξιολόγησης -«οι συνομιλίες είναι δύσκολες, θα απαιτηθεί χρόνος», είπε ο Μοσκοβισί- θα εξελιχθεί στο πλαίσιο ενός ακόμη εκβιασμού να αποδεχθεί η κυβέρνηση όχι μόνο τη λογική της «επαναπροώθησης» προσφύγων και μεταναστών, αλλά και την επικυριαρχία της νέας Frontex, δηλαδή της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.
Διαπραγμάτευση εντός κουαρτέτου
Κατά τα λοιπά, από τη Δευτέρα οι επικεφαλής του κουαρτέτου θα πρέπει να συνδυάσουν τη διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση με μια δική τους, εσωτερική διαπραγμάτευση. Να συμφωνήσουν, δηλαδή, σε μια ενιαία γραμμή ως προς το ασφαλιστικό και τα δημοσιονομικά κενά που πρέπει να αποτυπωθούν στο Μεσοπρόθεσμο 2016-2017. Αποκλίσεις υπάρχουν σε όλα, παρά τις επίσημες σιωπές και διαψεύσεις. Ως προς το κλείσιμο του 2015, η κυβέρνηση βλέπει μηδενικό κενό, υπολογίζοντας πρωτογενές πλεόνασμα 0,4% του ΑΕΠ, το ΔΝΤ επιμένει για κενό κοντά στο 0,5%, οι Ευρωπαίοι «πέφτουν» περίπου στο μισό. Για την τριετία 2016-2018 Κομισιόν, ESM και ΕΚΤ επιμένουν στο γράμμα του μνημονίου για μέτρα 1% του ΑΕΠ το χρόνο, το ΔΝΤ απαιτεί συνολικές παρεμβάσεις 3,5 δισ., η κυβέρνηση διαπραγματεύεται περίπου τα μισά.
Στο Ασφαλιστικό, που είναι και ο βασικός λόγος που φέρνουν το ΔΝΤ στο τραπέζι της αξιολόγησης, οι διαφορές ηχούν αβυσσαλέες. Παρ’ ότι το ΔΝΤ δεν επιβεβαίωσε το δημοσίευμα της Huffington Post για μειώσεις 15% στις σημερινές συντάξεις, είναι δεδομένη η απαίτησή του για «εμπροσθοβαρή» εφαρμογή των ήδη προβλεπόμενων από το κυβερνητικό σχέδιο περικοπών, δηλαδή από τώρα κι όχι από το 2018 και μετά. Ο λόγος είναι ότι για το ΔΝΤ η χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος είναι απόλυτα συναρτημένη με το χρέος. Όσο πιο χαμηλή είναι η συνταξιοδοτική δαπάνη (δηλαδή, όσο μεγαλύτερες οι περικοπές στις συντάξεις), τόσο πιο βιώσιμη η ετήσια εξυπηρέτηση του χρέους. Κι αυτός είναι ένας από τους όρους που θέτει για ολική επαναφορά του στο ελληνικό πρόγραμμα.
Διόλου τυχαία, παραμονή της επιστροφής των τεσσάρων σωματοφυλάκων του μνημονίου στην Αθήνα, ο… Ντ’ Αρτανιάν του κουαρτέτου δημοσιοποίησε δυο κείμενα που περιγράφουν το πλαίσιο ενός ενδεχόμενο συμβιβασμού με τους Ευρωπαίους δανειστές στο θέμα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, που θα του επέτρεπαν να συμμετέχει στη χρηματοδότηση με ένα «4ο Μνημόνιο» – μεταξύ κυβέρνησης και ΔΝΤ, πάντα με τα «απομεινάρια» των 16 δισ. από τα δύο προηγούμενα δάνεια, όπως είπε η Λαγκάρντ. Για να είμαστε ακριβείς, ίσως να είναι το 5ο Μνημόνιο, αν υπολογίσουμε και το «μνημόνιο» των συνόρων.
Οι νέοι όροι του ΔΝΤ
Το πρώτο κείμενο είναι μια ακόμη έκθεση στην οποία χαρακτηρίζεται λάθος η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρώτο δάνειο προς την Ελλάδα, κατ’ απόκλιση των κανόνων βιωσιμότητας του χρέους, με μόνο κριτήριο τον συστημικό κίνδυνο που συνιστούσε (εξού και systemic exemption= συστημική απαλλαγή, όπως αναφέρει η έκθεση). Τι λέει για το μέλλον η έκθεση; Ότι ανάλογη κατ’ εξαίρεση χρηματοδότηση μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο «αν συνοδεύεται από τις διαβεβαιώσεις των άλλων επίσημων πιστωτών περί στήριξης, με όρους αρκετά ευνοϊκούς για την αντιμετώπιση της ανησυχίας περί βιωσιμότητας του χρέους».
Το δεύτερο κείμενο είναι η ανακοίνωση του ΔΝΤ για τους νέους κανόνες με τους οποίους στο εξής θα αναλαμβάνει μεγάλες κρατικές διασώσεις. Ο κατ’ εξαίρεση δανεισμός του 2010, όπως γράψαμε στο περασμένο φύλλο, καταργήθηκε και επίσημα, στο πλαίσιο της εκστρατείας Λαγκάρντ για την επανεκλογή της. Στο πλαίσιο που θα ισχύει από φέτος το ΔΝΤ διακρίνει τρεις κατηγορίες- προϋποθέσεις εμπλοκής του σε μεγάλες διασώσεις: Για μη βιώσιμο χρέος απαιτεί οριστική αναδιάρθρωση-κούρεμα και επίσημη ευνοϊκή χρηματοδότηση. Για βιώσιμο χρέος αλλά με μικρή πιθανότητα αποπληρωμής, η συμμετοχή του προϋποθέτει εξυπηρετησιμότητα χωρίς χρηματοδότηση, π.χ. αναμόρφωση (reprofiling) του χρέους, με επιμήκυνση και αυξημένες διασφαλίσεις (ενέχυρα) για τη χρηματοδότηση (ήτοι, ταμείο εγγυοδοσίας). Τέλος, για βιώσιμο με υψηλή πιθανότητα αποπληρωμής το ΔΝΤ υπόσχεται χρηματοδότηση χωρίς αναδιάρθρωση χρέους.
Είναι προφανές ότι κατά το ΔΝΤ το ελληνικό χρέος εντάσσεται σε μια από τις δυο πρώτες κατηγορίες. Κι επειδή οι Ευρωπαίοι δανειστές έχουν κατηγορηματικά αποκλείσει την αναδιάρθρωση-κούρεμα, το ενδεχόμενο συμβιβασμού περιγράφει η δεύτερη περίπτωση της «αναμόρφωσης» του χρέους και των λήξεών του στο χρόνο. Λύση που περιέγραψε την προηγούμενη εβδομάδα από το Νταβός και ο Ντάισελμπλουμ. Όσο για τις «διασφαλίσεις», προβλέπονται ήδη από το μνημόνιο και δεν είναι άλλες από το νέο ΤΑΙΠΕΔ που τις επόμενες μέρες θα δούμε πιθανότατα να μπαίνει μετ’ επιτάσεως στο παζάρι της αξιολόγησης.