- το νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα και οι φορείς του
του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Ο όρος «ιμπεριαλισμός» επιτηδευμένα εκλείπει (πλην ελαχίστων περιπτώσεων), στην πολιτική αντιπαράθεση και στο δημόσιο επιστημονικό λόγο. Προδήλως έχει αντικατασταθεί από τον όρο της «παγκοσμιοποίησης».
Η «παγκοσμιοποίηση» είναι απλώς η αλλαγή του όρου «ιμπεριαλισμός». Ο επιτηδευμένος αυτός αποπροσανατολισμός επιχειρείται περαιτέρω και με την αλλαγή του όρου «καπιταλισμός», τον οποίο αντικαθιστά ο όρος «ελεύθερη αγορά». Ακόμη και η ορολογία αφορά «εργαλεία» επιβολής πολιτικών.
- τα εργαλεία της ορολογίας
Συνεπώς ο όρος «παγκοσμιοποίηση» συνιστά ως «εργαλείο σκέψης» μέσο αποπροσανατολισμού και από τη βάση και από το επιφαινόμενο ενός συνολικού συστήματος. Και τούτο γιατί τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο επιχειρείται να επικρατήσει η άποψη σύμφωνα με την οποία η σημερινή παγκοσμιοποίηση είναι ένα νέο φαινόμενο. Εν τούτοις αφετηρία της έχει τα μέσα του 19ου αιώνα. Άλλωστε, το ιστορικό έργο του Λένιν «Ο Ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του Καπιταλισμού» (Ζυρίχη 1916), δεν είναι τίποτα περισσότερο από την καταγραφή και ανάλυση της παγκόσμιας οικονομίας, δηλαδή του ήδη παγκοσμιοποιημένου οικονομικού περιβάλλοντος της περιόδου εκείνης.
Η «νέα ορολογία» όμως στόχο της έχει το να «παραδέχεται» και να «αποδέχεται» ο ανυποψίαστος (και αμύητος) πολίτης, ότι δεν αναπαράγεται το σύστημα στην ίδια βάση, αλλά ότι δήθεν η κοινωνία ευρίσκεται υπό το κράτος ενός άλλου συστήματος, που ωστόσο δεν είναι άλλο από τον καπιταλισμό!
- η αναρχία των αγορών-και η μόχλευση
Στη διαδικασία αυτή, της «ελεύθερης αγοράς», κυριαρχεί η «αναρχία των αγορών» όπου το αντικείμενο εμπορίας δεν αφορά προϊόντα, αλλά αφορά αυτό καθεαυτό το χρήμα, με αποκορύφωμα τη μόχλευση του τραπεζικού συστήματος.
Προδήλως βέβαιον είναι δε, ότι είναι αδύνατον να «αυτορυθμιστούν» τα «τιτλοποιημένα» τοξικά προϊόντα –συνήθως τα «παράγωγα», όπως άλλωστε είναι αδύνατον και να διαρρυθμιστεί αποφασιστικώς το «παίγνιο» των παγκοσμιοποιημένων χρηματιστηριακών αγορών όπου συμμετέχουν κολοσσιαία Πιστωτικά Ιδρύματα και Ασφαλιστικοί Οργανισμοί, με δισεκατομμύρια ημερησίως ηλεκτρονικώς διακινούμενου ανά τον κόσμο χρήματος. Έχει δε ήδη επί νομικού πεδίου επισημανθεί για το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης ότι: απαιτείται η συνάρθρωση ρυθμίσεων, άλλως το όλο σύστημα θα καταρρεύσει. (Αναφέρομαι και στους προβληματισμούς της επιστήμης του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου).
Άξιο αναφοράς είναι ότι πριν από καιρό, το έγκριτο Bloomberg έχει επισημάνει ότι οι γερμανικές τράπεζες όπως οι: Deutshe Bank, HSH Nordbank AG και Norddeutsche Landesbank Girozentrale θα πρέπει να προσέξουν ιδιαιτέρως για τα επισφαλή δάνεια που τις αφορούν.
Η κατάσταση αυτή δεν είναι εντελώς πρόσφατη, αλλά αφορά περίπου την τελευταία τριετία, οπότε η Basel Committee on Banking Supervision (Επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία) άρχισε να πιέζει για νέους αυστηρότερους κανόνες.
Ωστόσο, είναι κοινό μυστικό στους μεγάλους χρηματιστηριακούς και εκτιμητικούς Οίκους ότι η Γερμανία αντιτίθεται σε μια πιο στενή εποπτεία του τραπεζικού της συστήματος, καθόσον εκτιμάται ότι το γερμανικό τραπεζικό σύστημα έχει αυξημένη μόχλευση και ως εκ τούτου η Γερμανία δεν είναι διατεθειμένη να εκχωρήσει δικαιώματα σε «υπερεθνικό Όργανο» που θα ελέγχει πολύ στενά το δικό της τραπεζικό σύστημα.
Έτσι, ο καπιταλισμός είναι αχαλίνωτος και η θεωρία των αυτορυθμιζόμενων αγορών μπορεί να είναι ολέθρια στο πλαίσιο διαχείρισης της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής φούσκας, με πρώτα θύματα βεβαίως τις τράπεζες κολοσσούς που τις χαρακτηρίζει η υπερβολική μόχλευση.
Τα προαναφερόμενα δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερα από το ότι αποτελούν το νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα.
- οι «τεχνικές παρεμβάσεις»
Το νεοφιλεύθερο όμως υπόδειγμα έχει πολλούς και διάφορους κατ’ αρχήν «αφανείς» τρόπους παρέμβασης και πάλι όμως για τους ανυποψίαστους πολίτες. Δηλαδή, στη διαδικασία αντικατάστασης των όρων π.χ. του «καπιταλισμού», με την «ελεύθερη αγορά», οι ανυποψίαστοι πολίτες μπορούν να παρακολουθήσουν και ειδήσεις «καλών προθέσεων», με αναφορά σε «τεχνικές παρεμβάσεις» διεθνών Οργανισμών που παρέχουν τεχνογνωσία και κεφάλαια. Πληροφορούνται δηλαδή την έλευση Οργανισμών προκειμένου να επικουρήσουν την ανάπτυξη της οικονομίας. Οι Οργανισμοί δε αυτοί λειτουργούν παραπλεύρως η άλλως συμπληρωματικώς στο όλο σύστημα. Ας προσεγγίσουμε λοιπόν το φαινόμενο με αναφορά στις εμπειρίες της ελληνικής οικονομίας –καθόσον μας αφορούν.
Από την εμπειρία των Μνημονίων είναι κοινή παραδοχή ότι οι συμβατικές δεσμεύσεις αποτελούν ένα συνολικό πρόγραμμα εμβάθυνσης του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Μάλιστα, το εύρος του προγράμματος αυτού δεν περιορίζεται στους ήδη διατυπωμένους στόχους για δημοσιονομικές περικοπές, εισαγωγή νέων φόρων και υφαρπαγή του δημόσιου πλούτου, αλλά (το εύρος αυτό) αφορά και ασαφείς προβλέψεις για παροχή «τεχνικής βοήθειας». Ήδη από το πρώτο Μνημόνιο περιλαμβάνονται προβλέψεις για την παροχή τεχνογνωσίας από αρμόδιους Διεθνείς Οργανισμούς που σκοπό έχουν την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων για τη δημιουργία ενός «φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος» το οποίο θα είναι πιο ελκυστικό για δυνητικές επενδύσεις.
Παρόλο δε που η επιλογή του συμβαλλόμενου Οργανισμού και η αποδοχή των προτάσεών του, αν και βρίσκονται στη διακριτική ευχέρεια της εκάστοτε κυβέρνησης, εν τούτοις το πλαίσιο «συνεργασίας» δεν αφήνει περιθώρια εθνικών επιλογών! Οι Διεθνείς αυτοί Οργανισμοί που ειδικεύονται στην παροχή «τέτοιου τύπου» τεχνογνωσίας εντάσσονται στον αυτό σκληρό ιδεολογικό πυρήνα. Είναι δηλαδή εξειδικευμένα μέσα-εργαλεία της παγκοσμιοποίησης, και συνεπώς του σύγχρονου ιμπεριαλισμού. Έχει δε ιδιαίτερη σημασία ότι δεν παρεμβαίνουν σε χώρες που έχουν ανεπτυγμένη οικονομία. Η δέσμευση αυτή είναι Καταστατική. Η αποστολή τους είναι μονοσήμαντη: παρεμβαίνουν σε προβληματικές από άποψη οικονομίας χώρες, γιατί έτσι θα επικυριαρχήσουν, αλλά και γιατί έτσι θα υφαρπάξουν το μέγιστο μερίδιο του προσδοκώμενου οφέλους.
Στο πλαίσιο αυτών των πολιτικών ήδη από τα τέλη Οκτωβρίου ο Διεθνής Χρηματοδοτικός Οργανισμός (International Finance Corporation -IFC) ανακοίνωσε την ενεργοποίησή του στην Ελλάδα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (European Bank for Reconstruction and Development -EBRD). Στόχος αμφοτέρων των φορέων («εργαλείων παρέμβασης») είναι η συνεργασία με το νέο Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων, δηλαδή στόχος είναι η εκμετάλλευση ή άλλως το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. Ήδη δε ο Οργανισμός αυτός έκανε αισθητή την παρουσία του καταβάλλοντας 300 εκ. ευρώ στην πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, με την ταυτόχρονη ανακοίνωση σειράς συνεργασιών χρηματοδότησης επενδύσεων, κυρίως στον τομέα των υποδομών που αφορούν οδικά δίκτυα, λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηροδρομικά έργα κ.ά.
Ο IFC προτίθεται να χρηματοδοτήσει έργα έντασης κεφαλαίου, σε συνεργασία με πολυεθνικούς επιχειρηματικούς ομίλους. Δηλαδή, είναι ένα εργαλείο της παγκοσμιοποίησης ή άλλως ένα εργαλείο του σύγχρονου ιμπεριαλισμού.
Υπ’ όψιν δε ότι ο IFC και το γνωστό μας ΔΝΤ (International Monetary Fund -IMF) αποτελούν σε αγαστή συνεργασία τα σύγχρονα εργαλεία της παγκοσμιοποιημένης νέας τάξης πραγμάτων. Αμφότεροι αυτοί οι φορείς πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, συνιστούν και υπηρετούν το νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα.
---------------------------------------------
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU).
Δημοσιεύθηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ
Δημοσιεύθηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ