του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Μια αγγλόφωνη ελληνοαμερικανική εφημερίδα τον ονόμασε “Μπέρνι ο ‘Ελληνας”. Ο λόγος για το “φαινόμενο Μπέρνι Σάντερς”, του Αμερικανού πολιτικού που, διαψεύδοντας όλα σχεδόν τα προγνωστικά, κατάφερε να διεκδικεί σήμερα το χρίσμα του υποψηφίου Προέδρου του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ.
Επί δεκαετίες, στην Ελλάδα και μεταξύ των Ελληνοαμερικανών “διϋλίζεται” κυριολεκτικά ο κώνωψ κάθε, έστω και ελάχιστα σημαντικού πολιτικού στις ΗΠΑ, με κάποιο ρόλο στο στερέωμα αυτής της χώρας, προκειμένου να ανιχνευθούν οι πιθανές διαθέσεις του έναντι της Ελλάδας. Είναι λοιπόν το λιγότερο παράδοξο το γεγονός ότι “καταπίνουμε τώρα την κάμηλο” με αποτέλεσμα ο Σάντερς να έχει προκαλέσει συγκριτικά ελάχιστο ενδιαφέρον παρ’ ημίν. Και αυτό παρόλο που έχει πάρει τις πιο ριζικές θέσεις υπέρ της Ελλάδας και την έχει υπερασπισθεί διεθνώς κατά τρόπο που, μερικές φορές, δεν την έχουν υπερασπισθεί ‘Ελληνες πολιτικοί.
Στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι δεν εμφανίσθηκε μέχρι τώρα άλλος πολιτικός με τόσο βαθειά φιλελληνική τοποθέτηση, σε τόσο υψηλό επίπεδο του πολιτικού συστήματος. Υπήρξαν ασφαλώς στο παρελθόν πολιτικοί που έκαναν τη μία ή την άλλη δήλωση, προς άγραν ελληνοαμερικανικών ψήφων, συνήθως γενικής υφής και σχεδόν ποτέ μετατρεπόμενης σε πρακτικό ώφελος για τη χώρα. Υπήρξαν επίσης Ελληνοαμερικανοί πολιτικοί που έτρεφαν μια συμπάθεια προς την Ελλάδα λόγω καταγωγής – αλλά τα βασικά τους συμφέροντα και οι ιδέες τους απηχούσαν τάσεις του αμερικανικού κατεστημένου και δεν ήταν διατεθειμένοι να μεταβάλλουν στάση σε βασικά θέματα για το “χατήρι” της Ελλάδας.
Η περίπτωση του Σάντερς είναι πολύ διαφορετική. Ο “φιλελληνισμός” του είναι βαθύς και στέρεος, γιατί προκύπτει ως συνέπεια των ιδεών που υποστηρίζει επί δεκαετίες και που βρίσκονται τώρα στο κέντρο της προεκλογικής του εκστρατείας. Οι τοποθετήσεις του υπέρ της Ελλάδας προκύπτουν από τις αναλύσεις που κάνει και από τους αγώνες που έχει δώσει εναντίον του διευρυνόμενου και ανεξέλεγκτου ρόλου του αμερικανικού και διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, όχι από κάποια προσωπική συμπάθεια ή αντιπάθεια για τη χώρα μας. Αυτός είναι και ο λόγος που η Wall Street του κήρυξε πόλεμο. (βλ. σχετικά www.nakedcapitalism.com/2016/01/bill-black-wall-street-declares-war-against-bernie-sanders.html)
Στις ομιλίες του, ο υποψήφιος για το χρίσμα των Δημοκρατικών υπερασπίζεται τη χώρα μας και αποδίδει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στις δραστηριότητες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού τομέα, αρχής γενομένης από τον ρόλο της αμερικανικής τράπεζας Goldman Sachs στο ¨μασκάρεμα” των ελληνικών στατιστικών στοιχείων. Η διαφορά μας είναι ότι εγώ δεν παίρνω λεφτά από τη Goldman Sachs, ήταν μια από τις ατάκες του κατά της βασικής αντιπάλου του Χίλαρυ Κλίντον, ενώ έχει θέσει στο κέντρο των προεκλογικών εξαγγελιών του τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης δράσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. “Γιατί πρέπει οι Αμερικανοί πολίτες να νοιαζόμαστε για την Ελλάδα”, ήταν π.χ. το κεντρικό σημείο μιας ομιλίας που έκανε τον περασμένο Ιούλιο, καταδικάζοντας την πολιτική της άγριας λιτότητας που επιβλήθηκε στην Ελλάδα και τις συνέπειές της (βλ. www.thenation.com/article/bernie-sanders-explains-why-you-should-care-about-whats-happening-to-Greece/ και http://usa.greekreporter.com/2016/02/03/video-heres-what-bernie-sanders-has-to-say-about-greece/)
‘Οταν άρχισε η προεκλογική καμπάνια, κανείς δεν έδινε σημασία στον Σάντερς, τον θεωρούσαν έναν απολύτως περιθωριακό υποψήφιο. Εντούτοις, όπως συνέβη και στην Βρετανία με τον Κόρμπιν, διέψευσε όλα τα προγνωστικά καταφέρνοντας, χωρίς οικονομικά συμφέροντα πίσω του, αλλά με την ακτινοβολία των ιδεών του και την ηθική του, να εκφράσει ένα βαθύ, όλο και πιο υπαρκτό ρεύμα στις δυτικές κοινωνίες που αναζητά, αριστερά και δεξιά, έντιμους πολιτικούς και τρόπους να διατηρήσει ένα στοιχειώδες βιοτικό και επίπεδο κοινωνικών δικαιωμάτων. Οι παρατηρητές, χωρίς να αποκλείουν εντελώς τη νίκη του, τη θεωρούν μάλλον απίθανη. Και έτσι όμως αν είναι, η τελική δύναμη που θα εκφράσει, θα έχει μεγάλη σημασία για τη συνέχεια της πολιτικής των ΗΠΑ σε θέματα που ενδιαφέρουν τελείως ζωτικά την Ελλάδα.
Στην ουσία έχουμε, τηρουμένων των αναλογιών, μια επανάληψη του φαινομένου του “φιλελληνισμού” του 19ου αιώνα. Προσωπικότητες όπως ο Λόρδος Μπάυρον ή ο Βικτόρ Ουγκώ πρωταγωνίστησαν υπέρ της Ελλάδας, μερικοί δίνοντας και τη ζωή τους ακόμα, όχι από ιδιαίτερη συμπάθεια προς τη χώρα μας, αλλά γιατί την είδαν, τότε, προπύργιο της ελευθερίας σε μια ήπειρο που στέναζε υπό την μακρά νύχτα της Ιεράς Συμμαχίας. Τότε, όπως και τώρα, είχαν, μερικές φορές, πιο βαθειά συνείδηση από εμάς τους ίδιους, της παγκόσμιας σημασίας του ελληνικού ζητήματος.