οικονομολόγου
Στην Ευρωζώνη, οι δανειστές πρέπει πλέον να πληρώνουν για να δανείσουν!
Η συνέχιση της ποσοτικής χαλάρωσης στην ευρωζώνη και η παγίωση αρνητικών επιτοκίων, δηλαδή η πτώση του κόστους δανεισμού, καθιστά τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων εξαιρετικά κερδοφόρες για τους δανειστές.
Στην σύνοδο της Ομάδας των Είκοσι (G20) στην Σανγκάη, ο Β. Σόιμπλε δήλωσε ότι «τα περιθώρια της νομισματικής πολιτικής έχουν εξαντληθεί», ενώ ο πρόεδρος του Eurogroup Ντάισελμπλουμ δήλωσε πως η νομισματική πολιτική «δεν έχει φθάσει ακόμη στα όριά της». Η διαφορά στις δηλώσεις είναι ευανάγνωστη και σχετίζεται με την απόκλιση της γερμανικής πολιτικής από αυτή των ΗΠΑ. Σήμερα, που τα αρνητικά επιτόκια γίνονται καθεστώς, υπάρχει ανησυχία τόσο για την αποτελεσματικότητα της πολιτικής όσο και τους δυνητικούς κινδύνους. Πάντως η πιθανότερη πρόβλεψη για την ευρώπη, είναι η περαιτέρω μείωση του βασικού επιτοκίου ( -0,3%) της ΕΚΤ στις 10 Μαρτίου.
Οι κεντρικές τράπεζες ξεκίνησαν τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων αμέσως μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Την στιγμή εκείνη κρίθηκε σκόπιμη η μεταφορά πόρων από τους αποταμιευτές προς τους δανειζόμενους επιχειρηματίες, μέσω της μείωσης των επιτοκίων. Στην συνέχεια εφαρμόστηκαν προγράμματα αγοράς κρατικών ομολόγων με στόχο την στήριξη των τραπεζών και την παροχή ρευστότητας.
Ενα βασικό επιχείρημα για την υιοθέτηση αρνητικών επιτοκίων, είναι πως μειώνουν την αξία του νομίσματος και αυξάνουν την ζήτηση. Δανία και Ελβετία άνοιξαν τον χορό με στόχο την αποτροπή διεθνών κερδοσκόπων από την αγορά του νομίσματός τους κατά την διάρκεια της κρίσης χρέους, λόγω της πτώσης του ευρώ. Ομως, η αποτελεσματικότητα της πολιτικής ανταγωνιστικής υποτίμησης, είναι μικρή όταν πολλές χώρες ακολουθούν την ίδια πολιτική. Ταυτόχρονα οδηγεί σε αναταραχές στις παγκόσμιες αγορές, όπως έγινε τον περασμένο μήνα όταν η Τράπεζα της Ιαπωνίας υιοθέτησε αρνητικά επιτόκια.
Η συνέχιση της ποσοτικής χαλάρωσης στην ευρωζώνη και η παγίωση αρνητικών επιτοκίων, δηλαδή η πτώση του κόστους δανεισμού, καθιστά τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων εξαιρετικά κερδοφόρες για τους δανειστές.
Στην σύνοδο της Ομάδας των Είκοσι (G20) στην Σανγκάη, ο Β. Σόιμπλε δήλωσε ότι «τα περιθώρια της νομισματικής πολιτικής έχουν εξαντληθεί», ενώ ο πρόεδρος του Eurogroup Ντάισελμπλουμ δήλωσε πως η νομισματική πολιτική «δεν έχει φθάσει ακόμη στα όριά της». Η διαφορά στις δηλώσεις είναι ευανάγνωστη και σχετίζεται με την απόκλιση της γερμανικής πολιτικής από αυτή των ΗΠΑ. Σήμερα, που τα αρνητικά επιτόκια γίνονται καθεστώς, υπάρχει ανησυχία τόσο για την αποτελεσματικότητα της πολιτικής όσο και τους δυνητικούς κινδύνους. Πάντως η πιθανότερη πρόβλεψη για την ευρώπη, είναι η περαιτέρω μείωση του βασικού επιτοκίου ( -0,3%) της ΕΚΤ στις 10 Μαρτίου.
Οι κεντρικές τράπεζες ξεκίνησαν τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων αμέσως μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Την στιγμή εκείνη κρίθηκε σκόπιμη η μεταφορά πόρων από τους αποταμιευτές προς τους δανειζόμενους επιχειρηματίες, μέσω της μείωσης των επιτοκίων. Στην συνέχεια εφαρμόστηκαν προγράμματα αγοράς κρατικών ομολόγων με στόχο την στήριξη των τραπεζών και την παροχή ρευστότητας.
Ενα βασικό επιχείρημα για την υιοθέτηση αρνητικών επιτοκίων, είναι πως μειώνουν την αξία του νομίσματος και αυξάνουν την ζήτηση. Δανία και Ελβετία άνοιξαν τον χορό με στόχο την αποτροπή διεθνών κερδοσκόπων από την αγορά του νομίσματός τους κατά την διάρκεια της κρίσης χρέους, λόγω της πτώσης του ευρώ. Ομως, η αποτελεσματικότητα της πολιτικής ανταγωνιστικής υποτίμησης, είναι μικρή όταν πολλές χώρες ακολουθούν την ίδια πολιτική. Ταυτόχρονα οδηγεί σε αναταραχές στις παγκόσμιες αγορές, όπως έγινε τον περασμένο μήνα όταν η Τράπεζα της Ιαπωνίας υιοθέτησε αρνητικά επιτόκια.
Η υιοθέτηση αρνητικών επιτοκίων καθώς επεκτείνεται, δημιουργεί ένα νέο περιβάλλον στο πιστωτικό σύστημα. Το γεγονός αυτό έχει συγκεκριμένες επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Κατ’αρχήν οι πολίτες έρχονται αντιμέτωποι με μια δυσάρεστη έκπληξη, όταν αντί να εισπράτουν τόκο για τις καταθέσεις τους, θα πρέπει να πληρώνουν. Αυτό οδηγεί σε απόσυρση καταθέσεων και φύλαξη σε θυρίδες και ‘σεντούκια’. Παράλληλα εξαφανίζεται κάθε κίνητρο για χρήση πιστωτικών καρτών, που αντικαθίστανται από προ-πληρωμένες κάρτες.
Υπάρχει όμως ακόμη μια σημαντική συνέπεια για το πιστωτικό περιβάλλον, αφού μειώνονται τα κέρδη των πιστωτικών ιδρυμάτων. Βέβαια, τα περιθώρια κερδοφορίας μπορούν να αυξηθούν, καθώς η διαφορά του ονομαστικού επιτοκίου από το μικρότερο επιτόκιο των κεντρικών τραπεζών μεγαλώνει. Με τον τρόπο αυτό, οι δανειζόμενοι πληρώνονται-αντί να πληρώνουν-για να αναλάβουν χρέος.
Παρατηρούμε επίσης -ιδιαίτερα στην ευρώπη- τον τελευταίο χρόνο την διαπραγμάτευση κρατικών ομολόγων με αρνητικές αποδόσεις. Το 25% των ευρωπαικών κρατικών ομολόγων έχει ήδη αρνητικά ονομαστικά επιτόκια. Τα γαλικά τριετή ομόλογα, τα γερμανικά οκταετή και τα ελβετικά δεκαετή, έχουν αρνητικές αποδόσεις, δηλαδή οι χώρες αυτές δανείζονται εντελώς δωρεάν. Ακόμη και εταιρικά ομόλογα -της Νεστλέ πχ. -κάποια στιγμή άρχισαν να έχουν αρνητικές αποδόσεις. Οι δανειστές δηλαδή πρέπει να πληρώσουν για να δανείσουν.
Οι αλλαγές αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία για το ελληνικό χρέος. Στο νέο αυτό περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων, οι δανειστές εξασφαλίζουν συγκριτικά μεγάλα κέρδη με τα ισχύοντα επιτόκια των μνημονιακών δανειακών συμβάσεων, ιδιαίτερα του ΔΝΤ. Τα επιτόκια ενός προγράμματος ‘διάσωσης’ επομένως, οφείλουν να μειωθούν εξ αιτίας του ιδιόρυθμου αυτού περιβάλλοντος αρνητικών επιτοκίων.
Το καθεστώς αυτό πιθανότατα θα παραταθεί, καθώς σε συνθήκες αποπληθωρισμού, αρνητικά ονομαστικά επιτόκια είναι στην πραγματικότητα θετικά. Επιπλέον, εάν αναμένεται περαιτέρω μείωση επιτοκίων, εμφανίζεται δυνατότητα κερδών στις αγορές, εάν κάποιοι είναι διατεθειμένοι να πουλήσουν πρίν την ωρίμανση των τίτλων. Το σενάριο αυτό πραγματοποιείται όσο η ΕΚΤ αγωνίζεται να αγοράσει αρκετά ομόλογα για να εκπληρώσει τον στόχο των μηνιαίων αγορών τίτλων. Καθώς λοιπόν η στασιμότητα στην ευρώπη και ο χαμηλός πληθωρισμός επιμένουν, η συνέχιση της ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ προεξοφλείται, γεγονός που θα προκαλέσει περαιτέρω μείωση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, δηλαδή πτώση του κόστους δανεισμού.
Αυτή η εξέλιξη οδηγεί στην ανάγκη μείωσης και των επιτοκίων δανεισμού της χώρας, καθώς οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων είναι εξαιρετικά κερδοφόρες για τους δανειστές. Εξαφανίζεται κάθε πρόσχημα «βοήθειας» σε μια χώρα που είναι σε πρόγραμμα «στήριξης», αφού δανείζεται πολύ πιο ακριβά από όλες τις άλλες χώρες. Σύντομα η ανάγκη θα πρέπει να γίνει ‘φιλοτιμία’, επιβάλοντας μείωση των επιτοκίων δανεισμού της χώρας.
Συνεχίζεται βέβαια ο «καυγάς» των δανειστών για την βιωσιμότητα του χρέους, αφού σχετίζεται με τους όρους συμμετοχής σε μια καλή επένδυση. Μια επιμήκυνση χωρίς διαγραφή μέρους του χρέους, εξασφαλίζει στους δανειστές υψηλές αποδόσεις. Δεν είναι επομένως δυνατόν να συνεχίζει να εμφανίζεται ως γεναιοδωρία, καθώς κρατικά ομόλογα μακράς ωρίμανσης αυξάνουν τις αποδόσεις τους, όταν τα επιτόκια είναι σε μακροχρόνιο καθοδικό κύκλο. Ο κ. Σόιμπλε το γνωρίζει, όπως γνωρίζει ότι το χρέος δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί. Γιαυτό και μιλά μόνο για κανόνες που πρέπει να τηρηθούν. Ακόμη και όταν ο ίδιος επέβαλε τους κανόνες και εργάζεται συστηματικά για την αλλαγή τους όπου τον εξυπηρετεί. Οπως συμβαίνει και με τους κανόνες της Σένγκεν.