Του Alexander Baunov
Αυτή την φορά, ο Vladimir Putin δεν χρειάστηκε να προσποιηθεί τόσο πολύ όταν ανακοίνωσε πως ολοκληρώθηκε μια αποστολή.
Η δήλωση του Putin στις 14 Μαρτίου ότι "το κύριο μέρος" των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων θα αποχωρήσει από τη Συρία, ήταν απροσδόκητη στη Δύση. Αλλά όταν η Ρωσία ξεκίνησε αρχικά την μεγάλη της παρέμβαση στη συριακή σύγκρουση τον περασμένο Σεπτέμβριο, το Κρεμλίνο δήλωσε ότι θα ήταν μόνο για λίγους μήνες. Τώρα, σε ό,τι αφορά τον Putin, οι εγχώριοι, διπλωματικοί και στρατιωτικοί στόχοι, έχουν επιτευχθεί όλοι.
Στην πρόσφατη συνέντευξή του για το "Atlantic", ο Obama δήλωσε πως η Ρωσία "αιμορραγούσε" και ήταν υπερβολικά "εκτεταμένη" στη Συρία.
Οι Ρώσοι ανησυχούσαν για αυτό επίσης. Ακούστηκαν φόβοι ότι η Συρία θα μπορούσε να γίνει δεύτερο Αφγανιστάν, με μια παρατεταμένη σύγκρουση και ανείπωτες απώλειες που θα τελείωνε με μια ταπεινωτική αποχώρηση. Η Ρωσία υπέστη απροσδόκητα απώλειες αμάχων όταν σκοτώθηκαν 224 άνθρωποι μετά από την κατάρριψη ενός επιβατικού αεροσκάφους πάνω από το Σινά στις 31 Οκτωβρίου. Αλλά ακόμη και αυτό θεωρήθηκε στο εσωτερικό περισσότερο ως μια τραγωδία σε μια περιοχή πέραν της ρωσικής δικαιοδοσίας, παρά ως μια αποτυχία της ρωσικής πολιτικής.
Η ρωσική ηγεσία επέλεξε προσεκτικά την στιγμή για να ανακοινώσει την αποχώρηση από τη Συρία: κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας που ανακοινώθηκε στις 26 Φεβρουαρίου. Η επέμβαση έχει έρθει με κόστος, αλλά αναμφισβήτητα το κόστος αυτό δεν είναι απίστευτα υψηλό, στο πλαίσιο των τετραετών συγκρούσεων. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εκτιμά ότι το 2015 1.700 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους από ρωσικές βόμβες. Αυτό είναι τραγικό. Αλλά το ίδιο είναι και το γεγονός ότι ακόμη μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων -3.700 άνθρωποι- εκτιμάται ότι έχουν πνιγεί στην προσπάθειά τους να διασχίσουν την Μεσόγειο πέρυσι.
Σε ό,τι αφορά την Μόσχα, ο αριθμός των θυμάτων είναι ένα μικρό τίμημα που πληρώνει για να αλλάζει τα δεδομένα επί του εδάφους, σε μια σύγκρουση που έχει χαθεί ένα τέταρτο εκατομμύριο ανθρώπων.
Στη ρωσική εγχώρια σκηνή, την οποία ορισμένοι εμπειρογνώμονες είχαν θεωρήσει ως τον βασικό λόγο για να εμπλακεί η Ρωσία, το ενδιαφέρον για την Συρία είχε αρχίσει να φθίνει μεταξύ του εγχώριου τηλεοπτικού κοινού. Οι εικόνες των ασημένιων πυραύλων σε έναν μπλε ουρανό ήταν τόσο συχνές που δεν υπήρχε διάθεση για δεύτερη season. Ο λαός θα προτιμούσε να δει επιτυχίες στο εσωτερικό.
Ένας πιο σημαντικός παράγοντας ήταν η θέση της Ρωσίας στην παγκόσμια διπλωματία. Μετά από το 2014 υπήρξε η προσάρτηση της Κριμαίας, η κατάρριψη του αεροσκάφους της Μαλαισίας και η κρίση του Donbas, και η Ρωσία μπήκε στο 2015 σε πλήρη σχεδόν διπλωματική απομόνωση. Μια συνάντηση στο Μινσκ ή μια επίσκεψη στο Σότσι από τον John Kerry, έμοιαζε με ένα εντυπωσιακό γεγονός. Η ομιλία του Putin στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ με την οποία ζητούσε ένα νέο παγκόσμιο αντι-τρομοκρατικό συνασπισμό, προκάλεσε μια υποτονική αντίδραση.
Αφότου η Ρωσία ξεκίνησε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι διπλωματικές συναντήσεις ξεκίνησαν εκ νέου και ήταν μεγάλες και ουσιαστικές. Ακόμη και όταν η Ρωσία χαρακτηριζόταν οπορτουνιστική, απρόβλεπτη και ανεδαφική, κατόρθωσε να σπάσει την πολιορκία που προκάλεσε με την ουκρανική κρίση. Εάν η Μόσχα δεν είχε γυρίσει ακριβώς αυτή τη σελίδα, κατόρθωσε να ανοίξει μία νέα, με ένα διαφορετικό κείμενο γραμμένη σε αυτή.
Αυτή η στρατηγική "επιβληθείσας επικοινωνίας" μοιάζει να έχει αποτέλεσμα. Η Ρωσία έχει βρει τον δρόμο της πίσω στο τραπέζι όπου βρίσκεται το παγκόσμιο συμβούλιο και επιλύει τις περιφερειακές συγκρούσεις. Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση πυρός στη Συρία ξεκίνησαν με μια αμερικανική εκδοχή ενός draft ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το κείμενο του οποίου ο John Kerry έφερε προσωπικά στην Μόσχα τον Δεκέμβριο, και η εκεχειρία ξεκίνησε με άλλο ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, στο οποίο η Ρωσία υποστήριζε τις ΗΠΑ. Έμοιαζε σχεδόν με τις παλιές ημέρες, όταν οι δύο πρωτεύουσες αποφάσιζαν για τα πάντα, παρασκηνιακά.
Αξιολογώντας για το εάν η Ρωσία πέτυχε τους στρατιωτικούς στόχους της στη Συρία, είναι ζήτημα εικασιών, αλλά μπορεί να δώσει μία εικόνα. Η στρατιωτική επιχείρηση πιθανώς δεν ήταν τόσο αφόρητα δαπανηρή. Ο ίδιος ο Putin κάπως γρήγορα δήλωσε ότι δεν κόστισε περισσότερο από μια εκπαιδευτική άσκηση. Αλλά σε περιόδους λιτότητας στον ρωσικό προϋπολογισμό, η χώρα δεν μπορεί να οραματίζεται ακόμη και μια ατελείωτη εκπαιδευτική άσκηση.
Στο έδαφος της Συρίας, η Ρωσία άλλαξε σημαντικά τα πράγματα. Οι φιλοκυβερνητικές ένοπλες δυνάμεις ήταν εξαντλημένες μετά από τέσσερα χρόνια εμφυλίου πολέμου. Αλλά με την κάλυψη των ρωσικών αεροπορικών δυνάμεων, κατόρθωσαν να σπάσουν την πολιορκία της αεροπορικής βάσης Kuwairis από το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος και κινήθηκαν προς τα τουρκικά σύνορα. Το κύριο επίτευγμα ήταν διαφορετικής φύσης. Η παρέμβαση της Ρωσίας έκανε διάφορες ένοπλες ομάδες στην Συρία να συνειδητοποιήσουν ότι δεν ήταν σε θέση να καταλάβουν την Δαμασκό με την βία και να ανατρέψουν τον Bashar al-Assad.
Η ξαφνική αποχώρηση μεγάλου μέρους των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων φέρει ένα προφανές ρίσκο για την Ρωσία. Η Ρωσία κατόρθωσε να αποκτήσει μια θέση στο παγκόσμιο τραπέζι των συνεδριάσεων με την στρατιωτική της παρέμβαση. Με τον τερματισμό αυτής της παρέμβασης, ενώ άλλοι έχουν διατηρήσει τον στρατό τους στο πεδίο της μάχης, κινδυνεύει να χάσει αυτή τη θέση επίσης.
Ναι, πρόκειται για μια ομαλή αποχώρηση σε μια περίοδο ειρήνης, όχι μια βιαστική υποχώρηση. Μπορούμε επίσης να εικάσουμε ότι δεν ήταν μια έκπληξη και το quid pro quo για την Μόσχα είναι ότι διατηρεί την θέση της στο τραπέζι. Επιπλέον, αυτό δεν είναι μια πλήρης αποχώρηση. Φαίνεται ότι η Ρωσία θα διατηρήσει τις βάσεις Tartus και Hmeimin και θα συνεχίσει τις επιλεκτικές αεροπορικές επιθέσεις από εκεί. Η χρονική συγκυρία της αποχώρησης φαίνεται ότι έχει σχεδιαστεί για να προστατεύσει την Ρωσία από απρόβλεπτους κινδύνους στη Συρία, από την Σαουδική Αραβία, την Τουρκία ή άλλους παράγοντες.
Κάποιοι είχαν προβλέψει ότι η Ρωσία θα επέτρεπε στον Assad να ανακαταλάβει όλη τη Συρία. Αυτό δεν θα συμβεί, αν και σε έναν ιδανικό κόσμο το Κρεμλίνο θα ήθελε να δει αυτό το σενάριο.
Η Ρωσία δεν δεσμεύεται να πληρώνει οποιοδήποτε τίμημα για να διατηρήσει τον Assad στην εξουσία. Έχοντας βάλει την υπογραφή της σε ένα έγγραφο που προβλέπει μια πολιτική διαδικασία και μια μεταβατική περίοδο, η Ρωσία έχει συμφωνήσει αποτελεσματικά στην αντίληψη ότι ο Assad θα εγκαταλείψει την εξουσία. Το κύριο πράγμα είναι πως το κάνει με αξιοπρέπεια και δεν έχει το ίδιο τέλος με τον Muammar Gaddafi. Αυτή η σειρά των γεγονότων θα θεωρούνταν μια ήττα για τον Putin, τόσο στη Ρωσία όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Η τωρινή εκεχειρία είναι εύθραυστη και αυτό εξηγεί γιατί είναι σημαντικό να φύγει τώρα, ενώ ακόμη συνεχίζει να επιχειρεί. Εάν η κατάπαυση πυρός μετατραπεί σε μια ειρήνη μακροπρόθεσμα, τότε η Ρωσία μπορεί να κηρύξει νίκη. Εάν ξεσπάσει ξανά πόλεμος, τότε η Ρωσία δεν έχει πλέον ευθύνη για αυτό. Η Μόσχα μπορεί να πει, "βλέπετε, ενώ ήμασταν εδώ, όλοι έκαναν ειρήνη, αλλά όταν φύγαμε, ξέσπασε πόλεμος".
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegie.ru/commentary/2016/03/15/well-timed-retreat-russia-pulls-back-from-syria/iv6k