Του Γιάννη Σιδεράτου* από τη Ρήξη φ. 121
Θα περίμενε ποτέ κάποιος, επισκεπτόμενος τη «Μύκονο της Τουρκίας» να ακούσει μουσικούς ήχους όπως τη «Φραγκοσυριανή», προερχόμενους από εγκαίνια εστιατορίου και μάλιστα ονόματι «Κρητικός»; Πώς όμως έγινε ένα χωριό, το οποίο έναν σχεδόν αιώνα πριν είχε αμιγώς Ελληνικό Ορθόδοξο χριστιανικό πληθυσμό, να γίνει σήμερα το κέντρο του θερινού λαϊφστάιλ όλης της Τουρκίας;
Το χωριό των Αλατσάτων ιδρύθηκε από Έλληνες μετανάστες στα μέσα του 17ου αιώνα, κατά τα μέσα του 18ου αιώνα γνώρισε ιδιαίτερη οικονομική, πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη και εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο σημαντικά αγροτικά κέντρα των μικρασιατικών παραλίων. Τον Σεπτέμβριο του 1922 οι κάτοικοι εκδιώχθηκαν από τον τουρκικό στρατό. Αρκετοί από αυτούς έμειναν στον προσφυγικό συνοικισμό του Βαρβασίου, της πόλης της Χίου, όπου υπάρχει και οδός, με την ονομασία οδός Αλατσάτων.
Η Τουρκία έχει μία μοναδική «ικανότητα» να καταστρέφει το πανέμορφο φυσικό της περιβάλλον για οικιστικούς κυρίως σκοπούς, κατασκευάζοντας τεράστια σε όγκο, ομοιόμορφα ξενοδοχειακά συγκροτήματα. Έτσι, όλο το παραλιακό της μέτωπο –από την Ίμβρο μέχρι τον νότο, έναντι της Κύπρου– έχει υποστεί ανεπανόρθωτες παρεμβάσεις. Πιθανολογώ ότι τα Αλάτσατα τη γλίτωσαν εξαιτίας του ότι δεν βρίσκονται πλησίον της θάλασσας, παράλληλα όμως βρίσκονται σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από δύο παραλίες (βορείως και νοτίως, με το χωριό ανάμεσα σε αυτές). Πριν περίπου τριάντα χρόνια το ανακάλυψαν εύποροι Τούρκοι από την Κωνσταντινούπολη και αγόρασαν εκεί τις θερινές τους κατοικίες. Η μοναδικότητα των Αλατσάτων συνίσταται στο ότι, ενώ διαθέτουν παραδοσιακά κτίσματα με κομψούς κιοσέδες (κλειστά μπαλκόνια) και πέτρινα όμορφα σοκάκια, παράλληλα έχουν μεγάλους ενοποιημένους ακάλυπτους, λόγω του πρότινος αγροτικού χαρακτήρα του χωριού. Έτσι δεν γίνεται αισθητή η κλειστοφοβική ατμόσφαιρα που κυριαρχεί στα περισσότερα ελληνικά χωριά, εξαιτίας της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής που αναγκαστικά ακολουθούσαν.
Τα περισσότερα παραδοσιακά σπίτια έχουν μετατραπεί σε μπουτίκ μικρά ξενοδοχεία, με μέση τιμή διανυκτέρευσης 150-200€. Ακριβά εστιατόρια (πολλά με ελληνικά ονόματα, όπως Κάππαρη, Εφλατούν = Πλάτωνας, Κρητικός κ.ά.), μπαράκια, γκαλερί, καταστήματα με είδη πολυτελείας συνιστούν πόλους έλξης για τις διακοπές των πλούσιων, και όχι μόνο, Τούρκων, προερχόμενων κυρίως από την Κωνσταντινούπολη. Λέγεται ότι το όνειρο πολλών νέων κοριτσιών από την Πόλη είναι να βρεθούν εκεί, ώστε να ζήσουν το κοσμοπολίτικο όνειρο – θυμίζοντας αντίστοιχα τα δικά μας περασμένα μεγαλεία της Μυκόνου. Δυστυχώς, η οικιστική πίεση (τα μικρά ξενοδοχεία πλησιάζουν σε αριθμό τα 500) έχει αλλοιώσει τη μορφή του και έχει εκτοξεύσει τις τιμές γης σε αστρονομικά νούμερα.
Τα τουριστικά Αλάτσατα
Οι φόβοι της Τουρκίας
Ο συγκεκριμένος τρόπος ζωής, βέβαια, δεν συνάδει με μουσουλμανική χώρα, παρ’ όλο που μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν επιδιωκόμενη, πάση θυσία, η διαφύλαξη του κοσμικού της χαρακτήρα. Η στροφή της Τουρκίας προς το ισλάμ, εκτός του ότι ήταν εσκεμμένη, ώστε να εξυπηρετήσει το δόγμα του νεοθωμανισμού, επιπλέον συμβάδιζε απόλυτα με την ιδεολογία του ισλαμοσυντηρητικού της ηγέτη, κ. Ερντογάν. Η στροφή αυτή πραγματοποιήθηκε με σκοπό την προσέγγιση των συντηρητικών σουνιτών της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, ώστε η Τουρκία να καταστεί εν τέλει η περιφερειακή υπερδύναμη. Εξυπηρετούσε, δηλαδή, πλήρως τον γεωστρατηγικό της σχεδιασμό. Οι κοσμικοί κεμαλιστές, αλλά και μία ολοένα μεγαλύτερη ανερχόμενη μεσαία τάξη, η οποία λατρεύει τον δυτικό τρόπο ζωής, θα είναι οι μεγάλοι πολέμιοι της νέας πολιτικής. Ο πληθυσμός της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης είναι φανατικός αντίπαλος του κυβερνώντος κόμματος. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η κυβέρνηση έλαβε στα μικρασιατικά παράλια σχεδόν το μισό ποσοστό ψήφων έναντι άλλων περιοχών. Επίσης, ένα ποσοστό σκεπτόμενων Τούρκων ψήφισαν (κυρίως στις πρώτες εκλογές του Ιουνίου 2015) τον Κούρδο ηγέτη Ντεμιρτάς, ώστε να καταφέρει να υπερβεί το φράγμα του 10% και να μπει στη Βουλή, αποδυναμώνοντας έτσι το πρώτο κόμμα.
Η τωρινή ηγεσία της Τουρκίας, προς παραδειγματισμό, προέβη το 2013 σε οικονομικό έλεγχο σε διυλιστήριο της οικογένειας Κοτς. Τα μέλη της οικογένειας έχουν συχνά στηρίξει ανοικτά τα πιο κοσμικά στοιχεία της τούρκικης πολιτικής. Οι δύο πλευρές είχαν ήδη αντιπαρατεθεί με αφορμή τα γεγονότα στο πάρκο Γκεζί, όταν σε ξενοδοχείο του ομίλου Κοτς, είχαν βρει καταφύγιο διαδηλωτές. Μετά τον έλεγχο, επιβλήθηκε πρόστιμο μαμούθ 5 δισ. δολαρίων και αργότερα το υπουργείο Άμυνας ακύρωσε σύμβαση 2 δισ. με εταιρεία του ομίλου. Το πρόστιμο ήταν αδύνατο να πληρωθεί από τον όμιλο Κοτς, παρότι οι επιχειρηματικές δραστηριότητες αντιστοιχούν σχεδόν στο 10% του τουρκικού ΑΕΠ! Ως εκ τούτου, αναγκάστηκε να πουλήσει τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης τα οποία διέθετε και μετά τις πωλήσεις αυτές το πρόστιμο μειώθηκε κατά 80%! Αναλόγως, η τουρκική ηγεσία επεκτάθηκε σε επιβολή κυρώσεων ή, αντιθέτως, σε λήψη προστατευτικών μέτρων προς το σύνολο του επιχειρηματικού κόσμου, ανάλογα με τη στάση του. Η εντολή είναι σαφής: Όποιος εναντιώνεται, καταστρέφεται οικονομικά. Παράλληλα, προωθείται ο σταδιακός εποικισμός των μικρασιατικών παραλίων, αποβλέποντας στην αλλοίωση του εκλογικού σώματος και στη γενικότερη στροφή προς το συντηρητικό ισλάμ.
Στα Αλάτσατα, πρωτεύουσα της κοσμικής ζωής, σχεδιάζεται στην πιο κεντρική πλατεία του χωριού, στο παλαιό δημαρχείο, η δημιουργία μουσουλμανικού σχολείου, ενώ όλο και περισσότερες μαντίλες είναι εμφανείς το τελευταίο χρονικό διάστημα. Η καθολική χειραγώγηση του Τύπου, εντάσσεται στον ίδιο σχεδιασμό, αλλά από την άλλη αναδεικνύει και τους μεγάλους φόβους που υπάρχουν, της μη, δηλαδή, αποδοχής της συγκεκριμένης κατεύθυνσης από μεγάλη μερίδα κόσμου. Η δραματική απώλεια εσόδων της τουριστικής βιομηχανίας θα διευρύνει το κύμα αντιπάθειας προς το κυβερνών κόμμα.
Επίλογος
Τα Αλάτσατα απέχουν μόλις 15 χιλ. από τον Τσεσμέ, ο οποίος έχει σχεδόν καθημερινή ακτοπλοϊκή σύνδεση με το λιμάνι της Χίου. Οι Τούρκοι επισκέπτες και τουρίστες, που έρχονται στη Χίο, προσελκύονται από την άφιξή τους στην «Ευρώπη». Αν και δεν έχουν τουριστική κουλτούρα, τους αρέσει το φυσικό περιβάλλον και τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου, οι ελληνικές συνήθειες και γεύσεις. Αγοράζουν μετά μανίας ευρωπαϊκά προϊόντα, λατρεύουν την ποιοτική ελληνική μουσική και την κοσμικότητα του νησιού. Καταναλώνουν αλκοόλ και μπορούν να φορέσουν ό,τι θέλουν, μακριά από τα επικριτικά βλέμματα της «μαντίλας». Νιώθουν, δηλαδή, την αίσθηση της ελευθερίας σε μία ξένη χώρα, και όχι στην πατρίδα τους.
Θα πρέπει, λοιπόν, οι «αλληλέγγυοι» υποστηρικτές της πολυπολιτισμικότητας να κοιτάξουν τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στη γειτονική χώρα και να μας εξηγήσουν πώς ένα κράτος, το οποίο πρεσβεύει το πιο «ήπιο» ισλάμ, δεν έχει καταφέρει να θεμελιώσει βασικές αξίες της δημοκρατίας, κοινωνικής συνοχής μεταξύ των πολιτών και συμβίωσης άλλων εθνών μέσα σε αυτό, τα τελευταία εκατό χρόνια.
Υ.Γ. Οι μεταναστευτικές ροές συνεχίζονται στη Χίο καθημερινά και μετρούν εκατοντάδες αφίξεις. Ο αριθμός των ατόμων που έχουν εγκλωβιστεί ξεπερνά τις 3.000. Προφανώς πρέπει να πιαστούν οι ευρωπαϊκοί «στόχοι», με την δέσμευση των 50.000 ατόμων —επισήμως έχουμε 33.320. Τα πλοία του ΝΑΤΟ έχουν ξεκινήσει τις περιπολίες από το Σάββατο (5/3/2016), αλλά οι τοπικές αρχές δεν έχουν καμία επικοινωνία ή ενημέρωση. Στα μικρασιατικά παράλια γίνονται όλο και πιο συχνές αναφορές ότι οι Τούρκοι ψαράδες κυκλοφορούν πλέον με Mercedes και BMW, επαληθεύοντας τη διάσημη δήλωση του ποδοσφαιριστή Γκάρι Λίνεκερ ότι στο τέλος κερδίζουν πάντα οι Γερμανοί…
*πρόεδρος των Πολιτικών Μηχανικών Χίου