Της Μελίνας Κονταξή
Ιστορικός - Δρ. Βαλκανικού Πολιτισμού
Αρκετοί γνωρίζουν την ιστορία της διαδικασίας της επιλογής της νύφης για τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεόφιλο, ανεξάρτητα αν είναι αφήγηση πραγματικών γεγονότων ή κατασκευή Βυζαντινών χρονογράφων.
Όταν η μητριά του Ευφροσύνη τον έπεισε να παντρευτεί, κάλεσαν στο παλάτι τις ομορφότερες κοπέλες του Βυζαντίου. Ο Αυτοκράτορας κρατούσε ένα χρυσό μήλο για να το δώσει στην πιο όμορφη. Η Κασσιανή τράβηξε την προσοχή του αυτοκράτορα που θέλοντας να την δοκιμάσει της είπε… Εκ της γυναικός ερρύη τα φαύλα, εννοώντας την Εύα, για να απαντήσει η Κασσιανή… αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα, υπονοώντας την Παναγία. Ο αυτοκράτορας θίχτηκε από την απάντηση που έδειξε το θάρρος και την εξυπνάδα της Κασσιανής και δεν έδωσε ‘‘το μήλον της Έριδος’’ στην Αφροδίτη αλλά στην Αθηνά, την Θεοδώρα, που ήταν αυτή που αναστήλωσε τις εικόνες μετά τον θάνατο του.
Μια διαδικασία επιλογής που θυμίζει πολύ τον μύθο του μήλου της έριδος, όταν ο Πάρης κλήθηκε να διαλέξει ποια από τις τρεις θεές, Αφροδίτη, Ήρα, Αθηνά ήταν πιο όμορφη και έδωσε το χρυσό μήλο στην Αφροδίτη που του υποσχέθηκε την ωραιότερη γυναίκα, την βασίλισσα Ελένη της Σπάρτης. Έτσι ο Πάρης ταξίδεψε στην Σπάρτη, πήρε την Ελένη με την θέληση της και ο μύθος (που περιγράφεται στα Κύπρια έπη που εξιστορούν τα αίτια του πολέμου και τα πρώτα χρόνια) θέλει έτσι να ξεκινά ο Τρωικός Πόλεμος.
Ο Σπυρίδων Λάμπρος, πρώην πρωθυπουργός και ιστορικός, γράφει αναφερόμενος στην ιστορία της Κασσιανής, ότι στην εκκλησιαστική ποίηση βρίσκεται κρυμμένη κάποιες φορές ακόμα και η κοσμική οδύνη και ανεξάρτητα αν ο έρωτας της Κασσιανής για τον Θεόφιλο ήταν πραγματικό γεγονός, ο Λάμπρος συγκρίνει την Σαπφώ και την Κασσιανή και γράφει ότι και οι δυο εξέφρασαν τα συναισθήματα τους. Στο Βρετανικό μουσείο είχε βρει ανέκδοτους στίχους της Κασσιανής που εξυμνούν την φιλία και γράφει ότι ίσως την βρήκε ο θάνατος θέλοντας να βρει κάποιον που να είναι κοντά στην καρδιά της.
Ο Μέγας Παν δεν πέθανε όπως λέει η ιστορία του Πλούταρχου, συνέχισε και συνεχίζει.
Ο Παλαμάς είχε δίκιο…
Η αρχαία ψυχή ζη μέσα μας
αθέλητα κρυμμένη,
ο Μέγας Παν δεν πέθανεν,
όχι, ο Παν δεν πεθαίνει!