Της Κατερίνας Χαρκιολάκη
Ιστορικός, ΜΑ in States and Societies
Το να ξέρεις ιστορία πολλοί το μπερδεύουν με το να ξέρεις ποια
μάχη έγινε κάποτε, ποιος νικήθηκε, ποιος ηττήθηκε και πότε έγινε. Συχνή ερώτηση
είναι πώς γίνεται να θυμάσαι τόσες ημερομηνίες.
Αυτή η κριτική από την πλειοψηφία του κόσμου δεν έχει καμία
σχέση με την πραγματική επιστήμη της ιστορίας. Ιστορία σημαίνει έρευνα. Έρευνα
πάνω στο ανθρώπινο είδος, την συμπεριφορά του, την φύση του άσχετα για το ποια εποχή μιλάμε. Ιστορία είναι η γνώση της ίδιας
της ζωής.
Είναι μαγικό το να μελετάς σε βάθος μια περίοδο και να μην
χρειάζεται να μάθεις καμία ημερομηνία απέξω, απλά να ακολουθείς την αλληλουχία
των γεγονότων, να τα κάνεις δικά σου, να μπαίνεις στο «μυαλό» της εποχής και να
τα κατακτάς. Με αυτόν τον τρόπο μπορείς να κατακτήσεις κάθε ανθρώπινη
συμπεριφορά είτε δύστροπη, είτε αλαζονική, είτε εναλλακτική, είτε λαϊκή. Ο
λόγος που συμβαίνει αυτό είναι διότι έχεις ζήσει σίγουρα κάποιον άνθρωπο ή
κατάσταση ήδη μελετώντας την ιστορία…
διάβασες και κατανόησες την συμπεριφορά και τα αποτελέσματα της εκάστοτε
κατάστασης, οπότε πλέον μπορείς να τα κατανοήσεις σε βάθος στην καθημερινότητά
σου, να προβληματιστείς γι’αυτά και να βρεις λύσεις.
Ιστορία είναι κάθε μας μικρή
διαπροσωπική επαφή.
Είναι το παρελθόν μας, η κάθε ώρα που περνά και το αύριο. Οφείλει ο κάθε γονιός
και ο κάθε εκπαιδευτικός να κάνει το παιδί του να αγαπήσει την ιστορία, γιατί
αγαπώντας την ιστορία κατακτάς την ζωή, την καθημερινότητά σου, μαθαίνεις να
ζεις ευκολότερα, καθώς κατανοείς ευκολότερα τον συνάνθρωπό σου.
Στους αιώνες της
ιστορίας και δε της ελληνικής το φαινόμενο της
επανάστασης κυλάει από την αρχαϊκή στην κλασική, στην ελληνιστική, στην
ρωμαϊκή,
στην βυζαντινή, στην οθωμανική, στην νεότερη, στην σύγχρονη και τέλος
στο
σήμερα. Επανάσταση γραμμάτων, τεχνών, επιστήμης, πολεμική, κοινωνική,
πολεοδομική. Είναι τόσο κρίμα ένας Έλληνας (μιλώ για Έλληνα γιατί
ακολούθησα
την ελληνική ιστορία γραμμικά), να μην γνωρίζει καν αυτές τις βασικές
περιόδους
που εξελίχτηκε η γλώσσα που μιλάει, η νοοτροπία του, η μουσική του(πχ τα
ρεμπέτικα που μιλούν από μόνα τους για την ιστορία τους), η δόμηση των
κτιρίων της πόλης
του (πχ γιατί υπάρχει ανομοιομορφία σε πολλές πρωτεύουσες; λόγω πολέμου
βιάστηκαν να χτίσουν πολυκατοικίες για να έχουν στέγη με το πέρας του
και δεν ενδιαφέρθηκαν για την εμφάνιση), η τεχνολογία, η πολιτική (γιατί πχ το πελατειακό σύστημα συναντάται στην Ελλάδα δύο αιώνες; ποιοί οι βαθύτεροι λόγοι;). Είναι κρίμα να παρουσιάζουν στα παιδιά την
ιστορία σαν κάτι που πρέπει να μάθουν όπως έγινε, στυφά και ξερά. Δεν θέλω όμως
να εισέλθω σε αυτό το πόστ στα λάθη διαπαιδαγώγησης. Θέλω απλά να πω τι είναι η
ιστορία. Με ποιά ματιά πρέπει να την βλέπουμε και να την αγαπούμε. Να την
κάνουμε μέρος του εαυτού μας.
Στα χρόνια που μελετάω την ιστορία κάθε μέρα
με γοητεύει όλο και περισσότερο. Και πραγματικά ποτέ μου δεν έμαθα ούτε μια
ημερομηνία, όμως τις γνωρίζω γιατί αυτό που επικεντρώνομαι είναι η εξέλιξη. Η
εξέλιξη των γεγονότων. Πώς εξελίχτηκαν και γιατί. Αυτό το πρωταρχικό γιατί που
υπάρχει από τον πρώτο άνθρωπο που δεν γνώριζε καν να μιλάει και θα υπάρχει
πάντα. Με αυτό το γιατί εξελισσόμαστε και γραφόμαστε καθημερινά και οι ίδιοι
στην ιστορία, αφού κάθε μεμονωμένος αγώνας έρχεται να κοινωνήσει με έναν άλλον
και έτσι δημιουργείται το όλον της κοινωνίας και προχωράει μπροστά.
Έχουμε ξεχάσει από την πολλή εξειδίκευση το νόημα των
πραγμάτων και την σφαιρική τους υπόσταση. Η γνώση για να έχει ουσία πρέπει να
μεταδίδεται. Οι περισσότεροι επιστήμονες μαθηματικοί, ιστορικοί, χημικοί,
φυσικοί κ.ο.κ απευθύνονται με έρευνες στην πανεπιστημιακή κοινότητα και
καταλήγουν να διαβάζουν μεταξύ τους τις έρευνες τους. Αυτό γίνεται γιατί
χάνεται η μαγεία της μετάδοσης. Ελπίζω, εμείς, η νέα γενιά των επιστημόνων να δώσουμε λίγο από την γνώση μας σε όποιον
μπορούμε και να του κεντρίζουμε το ενδιαφέρον για να ακούσει αυτό που έχουμε να
πούμε.
Ας πλουτίσουμε λίγο την εξέλιξη του πνεύματος και του είναι μας
σαν άνθρωποι, όχι μόνο της τεχνολογίας.
ΥΓ: όταν διαβάζουμε
την ιστορία ας την συγκρίνουμε με το
σήμερα, με κάθε προσωπικό μας τώρα… εκεί είναι η ουσία. Η ιστορία δεν
χρειάζεται εξειδικευμένους τρόπους να την διαβάσεις, ΜΟΝΟ να σκεφτείς
ότι έχεις να κάνεις με ανθρώπους.
