Περνάω πολυ ωραία στην Ελλάδα τελευταία. Ναι, αλήθεια λέω!
Μπορεί να με τσακίζουν στη φορολογία, το οποίο μεταφράζεται στο ότι πληρώνω 650 ευρώ “τέλος επιτηδεύματος” (ητοι, τιμωρία για το ότι είμαι ελεύθερος επαγγελματίας, ή, εναλλακτικά, το μερτικό που μου αντιστοιχεί να πληρώσω για τη φοροδιαφυγή των “usual suspects”), 26% φόρο από το πρώτο ευρώ και 55% προκαταβολή φόρου, ΟΑΕΕ, και φυσικά λογιστή γιατί είναι αδύνατον να κάνεις σωστή δουλειά με νόμους που αλλάζουν κάθε 5 μέρες, αλλά έχω δουλειά.
Πολλή δουλειά.
Δεν γίνομαι πλούσιος, γιατί μου τα παίρνει το κράτος, αλλά δουλειά υπάρχει. Ακόμα και αν δουλεύω απλά για τα προς το ζειν, αισθάνομαι χαρούμενος σε σύγκριση με τη γενικότερη κατάσταση που βλέπω να επικρατεί.
Γιατί όμως έχω δουλειά; Μα γιατί αποτελώ πλέον σπάνιο είδος!
Ναι, προγραμματιστής (λέμε τώρα, ας πούμε οτι είμαι :) ) στην Ελλάδα είναι κάτι σαν την άγρια αρκούδα του βουνού. Λίγες και δύσκολο να τις βρεις.
ΜΑ ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ ΟΛΟΙ;
Οι περισσότεροι συνάδελφοι που γνωρίζω από τον ευρύτερό μου κύκλο έχουν εδώ και καιρό αναζητήσει (και βρει) ευκαιρίες καριέρας στο εξωτερικό. Από Αγγλία και Γερμανία ως Αμερική και Αυστραλία. Ακόμα και Ασία. Έχουν χτίσει καριέρες και δεν σκέφτονται να γυρίσουν πίσω, ορισμένοι ούτε καν για διακοπές. Μεγάλο ποσοστό αυτών που έφυγαν από νωρίς για “έξω” δεν έχουν ακόμα δημιουργήσει οικογένεια συνεπώς αυτά που τους κρατούσαν στην Ελλάδα ήταν μόνο ο στενός οικογενειακός τους κύκλος, οι φίλοι και η δύναμη της συνήθειας. Και όχι, όχι ο καιρός. Αυτά λοιπόν κατάφεραν και τα ξεπέρασαν σχετικά εύκολα.
Και δεν μιλάμε μόνο για “τζίνια”. Μιλάμε για φυσιολογικούς, καθημερινούς επαγγελματίες που, υπό άλλες συνθήκες, δεν σκέφτονταν ούτε καν να δουλέψουν σε απόσταση μεγαλυτερη των 20 χλμ. από το σπίτι τους. Πόσο μάλλον σε άλλη χώρα.
ΚΑΛΑ, ΑΝΑΙΣΘΗΤΟΙ ΕΙΝΑΙ;
Δημοσιογράφος σε μια πρόσφατη συνέντευξη (ναι, κάνω και τέτοιες :) ) με ρώτησε γιατί δεν συμβιβάζονται οι προγραμματιστές στην Ελλάδα με την γενικότερη οικονομική κατάσταση - δηλαδή, γιατί εφόσον οι επιχειρήσεις έχουν πρόβλημα και αναγκάζονται να συμπιέσουν τους μισθούς προς τα κάτω, δεν “βάζουν πλάτη”. Επίσης, με ρώτησε αν τα κοινοτικά κονδύλια παίζουν κάποιο ρόλο.
Η απάντησή μου ήταν απλή: Οποιοσδήποτε επαγγελματίας, όπως και οι επιχειρήσεις, έχει ως πρωταρχικό του στόχο τη μεγιστοποίηση της ωφέλειάς του. Από τη στιγμή που κάποιος είναι μισθωτός, η ύπαρξη ή όχι κοινοτικών κονδυλίων προς εκμετάλλευση αφορά στη βιωσιμότητα της επιχείρησης στην οποία εργάζεται - όχι στο ύψος του δικού του μισθού. Εχοντας όμως, λόγω επαγγέλματος, τη λεγόμενη “φορητή γνώση”, δεν έχει πρόβλημα να πάρει τον εαυτό του και τη γνώση του και να τα χρησιμοποιήσει για λογαριασμό του εργοδότη που θα του δώσει μεγαλύτερες απολαβές. Και, εφόσον ο εργοδότης αυτός δεν μπορεί να βρεθεί στην Ελλάδα, ο επαγγελματίας είτε ανεξαρτητοποιείται ώστε να επιλέγει τον εκάστοτε εργοδότη του ανά έργο, είτε τον αναζητεί στο εξωτερικό, είτε και τα δύο.
Brutal, αλλά είναι πιό κοντά στην πραγματικότητα από οτιδήποτε άλλο. Οι επαγγελματίες της Πληροφορικής αναζητούν σε μεγάλο ποσοστό πλέον έργα η/και καριέρες εκτός Ελλάδας. Αποτέλεσμα; Λιγότερος κόσμος εγχωρίως. Προφανώς και λιγότερες δουλειές, όμως φαίνεται ότι ο ρυθμός αποχώρησης των επαγγελματιών του συγκεκριμένου κλάδου από τη χώρα είναι μεγαλύτερος από τις εγχώριες ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν.
ΑΠΛΑ ΜΑΛΛΟΝ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΧΑΖΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΕΑΣ
Ενας άλλος λόγος αναζήτησης εργασίας σε άλλες χώρες, που συνάδελφός μου επεσήμανε σε κάποια συζήτηση, είναι όχι το ύψος του μισθού αλλά η αβεβαιότητα. Που, φυσικά, μας επιστρέφει συν τοις άλλοις στο “νόμοι που αλλάζουν κάθε 5 μέρες”. Οι επαγγελματίες στην Ελλάδα (όχι μόνο στην Πληροφορική) δεν είναι σίγουροι τι θα ισχύει αύριο - αν θα πληρωθούν αυτά που συμφωνήσανε, αν θα φορολογηθούν σε αυτά που νομίζουν, αν θα υπάρχει Ευρώ ή όχι, αν θα υπάρχουν κοινοτικά κονδύλια, αν θα χρωστάνε ή θα τους χρωστάνε. Εξαιρετικά μεγάλη αβεβαιότητα για να ασχοληθείς, αν είσαι π.χ. ελεύθερος επαγγελματίας, με έργα που πληρώνονται κατά κανόνα στο τέλος τους, χωρίς προκαταβολές αρκετές φορές, και τα οποία σε υποχρεώνουν να επενδύσεις εκ των προτέρων σημαντικό χρόνο (και ορισμένες φορές και χρήμα). Εξαιρετικά μεγάλη αβεβαιότητα, επίσης, για να επενδύσεις χρόνο και κόπο εργαζόμενος σε μια εταιρία ως μισθωτός.
ΕΓΩ, ΓΙΑΤΙ;
Γιατί επέλεξα όμως να μείνω στην Ελλάδα; Ε, εδώ που τα λέμε, δεν το επέλεξα ακριβώς. Για όσους δεν το γνωρίζουν είμαι 41 ετών με δύο παιδιά, το ένα στο Δημοτικό. Δεν είναι και το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο να ξεκινήσεις ξανά έξω. Όχι ότι δεν γίνεται, αλλά απλά δεν είναι τόσο εύκολο όσο το να είσαι μόνος σου χωρίς άλλες δεσμεύσεις. Και η μετανάστευση αποτελεί προϊόν συμφωνίας με όλη την οικογένεια, κάτι που καλώς ή κακώς εγώ δεν μπορώ να εξασφαλίσω.
Εχοντας λοιπόν αυτό το “εμπόδιο”, αναγκαστικά επέλεξα να κάνω ο,τι καλύτερο μπορούσα εγχωρίως. Το καλό είναι ότι το αντικείμενο είναι τέτοιο που μπορείς να δουλέψεις εύκολα με πελάτες εξωτερικού. ίσως ΕΥΚΟΛΟΤΕΡΑ από ο,τι με πελάτες εσωτερικού που έχουν το τηλέφωνο και το “ελάτε από τα γραφεία μας να συζητήσουμε” τσιχλόφουσκα. Οι έξω έχουν μεγαλύτερη οικειότητα με εργαλεία διαχείρισης έργων, Skype και γενικά μια πιό δομημένη οργάνωση της εργασίας που δεν απαιτεί φυσική παρουσία.
Εφτιαξα λοιπόν μια προσωπική επιχείρηση, η οποία παρέχει κάθετες (τρόπον τινά) υπηρεσίες μια και εξειδικεύεται σε δύο .NET - based CMS πλατφόρμες, (κλικ εδώ) και βασίζω την επιβίωσή μου εντός Ελλάδας στις δουλειές που αναλαμβάνω, εντός και εκτός Ελλάδας.
ΤΙ ΚΙΝΗΤΡΟ ΕΧΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ;
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στο θέμα μας. Τι κρατάει έναν νέο εργαζόμενο στον ευρύτερο κλάδο της Πληροφορικής στην Ελλάδα, ιδίως ως υπάλληλο, όταν οι εγχώριες εταιρίες πιέζουν τους μισθούς όσο πιό κοντά γίνεται στο βασικό, είτε εκμεταλλευόμενες την γενικότερη κατάσταση είτε μην έχοντας άλλη επιλογή λόγω προβλημάτων ρευστότητας, καθυστερήσεων πληρωμών από πελάτες και υψηλής φορολογίας;
Ο πατριωτισμός;
Η αυτοθυσία;
Το αίσθημα αλληλεγγύης;
Αν η απάντηση ήταν θετική, εγώ θα είχα πιθανώς λιγότερη δουλειά (θα χαιρόμουν, όμως, από μία άποψη, για αυτό) και οι σχετικές εταιρίες στην Ελλάδα δεν θα αντιμετώπιζαν θέματα έλλειψης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Όμως, όπως είναι αντιληπτό, η μεγιστοποίηση του προσωπικού ωφέλους έρχεται σε πρώτη μοίρα. Εξάλλου, όπως μου είπε ο αγαπητός συνάδελφος που ανέφερα πιό πάνω, με τι κουράγιο να βάλεις πλάτη όταν βλέπεις ότι άλλες ομάδες (του Δημοσίου ή του Ιδιωτικού τομέα με ισχυρότερη όμως, κατά κανόνα, συνδικαλιστική εκπροσώπηση) δεν υφίστανται ανάλογες θυσίες με σένα;
ΚΑΙ ΤΙ ΜΕΛΛΕΙ ΓΕΝΕΣΘΑΙ;
Η πεποίθησή μου είναι πως το pool των εγχωρίως εργαζομένων στην Πληροφορική θα συνεχίσει για αρκετά χρόνια ακόμα να “στερεύει”. Θα ακολουθήσουν, φυσικά, οι διαθέσιμες θέσεις εργασίας, αλλά επειδή η Πληροφορική πλέον δεν θεωρείται πολυτέλεια αλλά αναγκαίο “κακό” ή “καλό”, αναλόγως την ανάγκη, όχι με τον ίδιο ρυθμό.
Σε συνδυασμό με το μικρό αριθμό παραγωγικά ασχολούμενων με την Πληροφορική - προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι αριθμούν μερικές χιλιάδες άτομα - βρισκόμαστε σε ένα death spiral.
Αισθάνομαι πραγματικά πολύ άσχημα που το λέω αυτό - μια χώρα σαν την Ελλάδα, με πολλούς νέους επαγγελματίες να πρωτοπορούν είτε μέσω startups είτε μέσω της προσωπικής τους εξέλιξης και ενασχόλησης με τα πράγματα θα μπορούσε, μέσω της κατάλληλης αντιμετώπισης από το κράτος, να εξελιχθεί σε κοιτίδα της Πληροφορικής στην Ευρώπη.
ΜΗΠΩΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΒΑΘΥΤΕΡΟ;
Ομως, έχουμε μια κοινωνία σε μεγάλο βαθμό τεχνοφοβική - και σε αυτό ευθύνεται κατά μεγάλο βαθμό το κράτος - και πολύ πίσω στον τομέα της εφαρμογής της Πληροφορικής σε νευραλγικούς τομείς που, συν τοις άλλοις, θα βοηθούσε να μειωθεί το κόστος λειτουργίας τους.
Δεν με πιστεύετε; Μαγική φράση (ως παράδειγμα και μόνο): Διασύνδεση δημοσίων υπηρεσιών. Υπάρχει; Στα χαρτιά. Στην πράξη ο πολιτης μεταφέρει χαρτούρα από τη μια υπηρεσία στην άλλη σαν courier, χάνοντας χρόνο και αντιμετωπίζοντας αρκετές φορές και την αγενή συμπεριφορά του εκάστοτε υπαλλήλου ο οποίος περιμένει ο πολίτης να γνωρίζει τη δουλειά του καλύτερα και από τον ίδιο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, συνάδελφος ο οποίος διοικεί μεγάλη ομάδα IT με ευθύνες και αρμοδιότητες που θα ζάλιζαν τον οποιονδήποτε στο άκουσμά τους, να δέχεται την ψυχρή επίπληξη του υπαλλήλου πίσω από το γκισέ:
“Ανάγνωση δεν ξέρετε, κύριε;”
Δεν είναι τυχαίο ότι η ομάδα που διοικεί βρίσκεται εκτός Ελλάδος.
Υ.Γ. Πριν από αρκετά χρόνια, είχα φτιάξει ένα forum με σκοπό να συζητήσουμε, ανεξαρτήτως κλάδου εργασίας, τις προθέσεις μας και τις σκέψεις μας σχετικά με την παραμονή στην Ελλάδα ή την αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό. Θα το βρείτε εδώ: http://www.stayorgo.gr. Παρ’όλο που η συμμετοχή ήταν πολύ πιό μικρή από ο,τι θα ήθελα, θα μπορέσετε να διαβάσετε ενδιαφέρουσες απόψεις, τόσο υπέρ όσο και κατά της αναζήτησης εργασίας στο εξωτερικό.