Την αρχή έκανε ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος, σε δηλώσεις του την περασμένη εβδομάδα, έδωσε το πράσινο φως στην κυβέρνηση να «μην κόψει συντάξεις» σε αυτή τη φάση, αλλά να βρει «ισοδύναμα». Δηλαδή νέους φόρους, όπως άλλωστε είχε προϊδεάσει η κυβέρνηση όλες τις προηγούμενες μέρες.
Εν συνεχεία ήρθε τη Δευτέρα η ανώνυμη δήλωση υψηλόβαθμου στελέχους του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, ύστερα από τη συνεδρίαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής, ότι οι δανειστές έχουν δεχθεί να ληφθούν μέτρα 3% του ΑΕΠ για την τριετία (πρόταση Κομισιόν) και όχι 4,5% (πρόταση ΔΝΤ). Άρα η αξιολόγηση μπορεί να κλείσει μέχρι τις 15 Απριλίου – κατά το ίδιο στέλεχος.
Την επομένη (Τρίτη) έσκασε μύτη ο επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Μορίς Όμπστφελντ με συνέντευξη στη γερμανική εφημερίδα «Handelsblatt» για να «υποδείξει» ότι «βραχυπρόθεσμα μπορεί να υπάρξει χαλάρωση των δημοσιονομικών στόχων (της Ελλάδας) λόγω προσφυγικού». Άλλωστε, όπως πρόσθεσε με αρκετή δόση θυμοσοφίας, «οι προσφυγικές ροές δεν θα διαρκέσουν για πάντα. Τα ελληνικά δημοσιονομικά αποτελούν, αντίθετα, ένα μακροπρόθεσμο ζήτημα».
Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι είναι διατεθειμένοι να συμβάλουν ώστε η πρώτη αξιολόγηση του τρίτου μνημονίου να κλείσει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, το συντομότερο δυνατόν. Παρότι υπάρχουν εκκρεμότητες με το θέμα των «κόκκινων» δανείων και το υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων, το ανώνυμο κυβερνητικό στέλεχος είχε σημειώσει στη δήλωσή του: «Αν κλείσουν το ασφαλιστικό και το δημοσιονομικό, ουσιαστικά θα έχει κλείσει η αξιολόγηση».
Όσο για τον λόγο για τον οποίο οι δανειστές επιδεικνύουν «ευελιξία», τον ομολογεί ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου: «λόγω προσφυγικού».
Όρος απαράβατος
Όλα καλά κι όλα ωραία, λοιπόν; Μόνο προσωρινά, αφού η πρόσκαιρη «ευελιξία» δεν ακυρώνει ούτε τους στόχους του μνημονίου ούτε την «ενδεδειγμένη» μεθοδολογία για την επίτευξή τους. Ο Όμπστφελντ άλλωστε ξεκαθάρισε στην ίδια συνέντευξή του ότι δεν μπορούν να αποφευχθούν οι διαρθρωτικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις.
Το επίκεντρο της τοποθέτησής του δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού ή, ακριβέστερα, του συνταξιοδοτικού συστήματος: «Για να έχει η Ελλάδα επιτυχία, θα πρέπει να εξυγιάνει τα δημοσιονομικά της. Λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό κόστος των συντάξεων είναι δύσκολο να φανταστεί κάποιος πώς θα επιτευχθεί εξυγίανση στα δημοσιονομικά χωρίς μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού».
Υπενθύμισε βεβαίως την πάγια θέση του Ταμείου ότι είναι αναγκαία η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, αλλά αυτή η αναφορά μοιάζει περισσότερο διακοσμητική σε αυτή τη φάση.
Γιατί διακοσμητική; Διότι ο Σόιμπλε συνόδευσε τη δική του δήλωση περί ευελιξίας με δύο ακόμη επισημάνσεις:
♦ Ότι οι θεσμοί διαπιστώνουν πως η Ελλάδα υστερεί στην εφαρμογή του συνόλου αυτών που συμφωνήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι.
♦ Ότι η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του χρέους δεν επείγει, διότι προηγούνται η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και η εφαρμογή των συμφωνημένων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Ποια είναι η διαρθρωτική μεταρρύθμιση που αποτελεί προτεραιότητα όλων των δανειστών; Το μαχαίρι στις συντάξεις, όπως φρόντισαν να επισημάνουν και ο Σόιμπλε και το ανώτατο στέλεχος του ΔΝΤ.
Ρίσκα και φιλοδοξίες
Όλα τα παραπάνω σημαίνουν τρία απλά πράγματα:
1 Ότι οι μειώσεις συντάξεων απλώς αναβάλλονται αλλά επ’ ουδενί βγαίνουν από την ατζέντα. Ο μόνος λόγος αυτής της αναβολής είναι το προσφυγικό και η ανάγκη της Ευρώπης – λόγω μεταναστευτικού, τρομοκρατικής απειλής, βρετανικού δημοψηφίσματος τον Ιούνιο για το Brexit κ.λπ. – να μην ξανακουστεί η λέξη «Ελλάδα» συνοδευόμενη από κακές ειδήσεις, οι οποίες θα παραγάγουν ακόμη μεγαλύτερη ανασφάλεια για τη Γηραιά Ήπειρο από αυτήν που ήδη επικρατεί παγκοσμίως.
2 Ότι για τους δανειστές οι συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις είναι το άλφα και το ωμέγα ώστε να αρχίσει η συζήτηση για το χρέος. Κορωνίδα όλων η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού. Χωρίς αυτήν, δεν υπάρχει συζήτηση.
3 Ότι οι πολιτικά επώδυνες αποφάσεις αναβάλλονται μεν για λίγους μήνες, αλλά θα επανέλθουν δυναμικά στο προσκήνιο, ενδεχομένως από το φθινόπωρο. Γιατί το φθινόπωρο;
Όπως επισημαίνεται από πολλές πλευρές, η αντικατάσταση της περικοπής συντάξεων με επιπλέον φόρους, οι οποίοι προφανώς θα επιβαρύνουν μόνο τους συνεπείς φορολογουμένους και τις επιχειρήσεις, ενέχει τεράστιο ρίσκο για την οικονομία, αφού ενδέχεται να λειτουργήσει ως μπούμερανγκ. Δηλαδή από τη μια θα προστατευθούν βραχυπρόθεσμα σε έναν βαθμό το εισόδημα και η καταναλωτική δυνατότητα των συνταξιούχων και των οικογενειών που εξαρτώνται από αυτό, αλλά η φορολογική αφαίμαξη θα λειτουργήσει αρνητικά για το σύνολο της οικονομίας.
Μια δεύτερη παγίδα που επισημαίνεται είναι, παρά τη φοροκαταιγίδα, το ενδεχόμενο μη επίτευξης των φορολογικών στόχων, η οποία ενδέχεται έως το φθινόπωρο να έχει αποτέλεσμα την επαναφορά στο τραπέζι των μειώσεων στις συντάξεις.
Από την άλλη πλευρά η κυβέρνηση επενδύει πολιτικά στη συγκράτηση του εισοδήματος των πολύ χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων και δίνει προτεραιότητα στα σχεδιαζόμενα μέτρα με τα οποία επιχειρεί να ενισχύσει την αναπτυξιακή διαδικασία, ώστε να μην βρεθεί το φθινόπωρο μπροστά σε πολιτικώς επικίνδυνα δεδομένα στην οικονομία.
Το στοίχημα είναι ανοιχτό και οι βεβαιότητες λίγες. Μια από αυτές, όπως μαρτυρούν οι δηλώσεις των δύο πλευρών του κουαρτέτου, είναι ότι βασική προτεραιότητα παραμένουν οι μνημονιακές μεταρρυθμίσεις. Παρά τις αναβολές και την ευελιξία, δεν πρόκειται να βγουν από την ατζέντα, ό,τι και αν εμφανίσει ως αντεπιχείρημα η κυβέρνηση.
ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ