Σχεδόν δυο εβδομάδες αφότου -παρουσία Αλέξη Τσίπρα- εγκαινιάστηκε το αμερικανικής έμπνευσης σχέδιο του αγωγού, ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline), στην Ελλάδα φτάνει στις 27 Μαΐου 2016, ο Βλαντιμήρ Πούτιν. Την επομένη, 28 Μαΐου, ο πρόεδρος της Ρωσίας θα επισκεφθεί το Άγιον Όρος, με αφορμή τη συμπλήρωση 1000 ετών ρωσικής μοναστικής παρουσίας στον Άθω. Στη χώρα μας, πάντως, δεν θα έλθει, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέϊ Λαβρόφ. Στο πρόγραμμα της επίσκεψης, περιλαμβάνεται, όπως ήταν αναμενόμενο, συνάντηση Πούτιν με τον Έλληνα πρωθυπουργό και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η τελευταία φορά που ο Αλέξης Τσίπρας είχε συναντηθεί με τον Ρώσο πρόεδρο, ήταν πέρυσι τον Ιούνιο, στην Αγία Πετρούπολη, οπότε ο Έλληνας πρωθυπουργός στην ομιλία του στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ είχε πει, ενώπιον του Πούτιν, γεμάτος αυτοπεποίθηση: “Βρισκόμαστε στη μέση μιας μεγάλης φουρτούνας. Αλλά είμαστε λαός της θάλασσας που ξέρει να βγαίνει από φουρτούνες και δεν φοβάται να ανοιχθεί σε καινούριες θάλασσες για να φθάσει σε νέα ασφαλή λιμάνια”.
Οι φράσεις αυτές έκαναν πολλούς να πιστέψουν ότι ο Τσίπρας είναι αποφασισμένος να τραβήξει το σκοινί της “διαπραγμάτευσης” μέχρι τα άκρα, ενώ δεν έλειψαν και εκείνοι που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για πρόσδεση της Ελλάδας στο άρμα της Ρωσίας. Μάταια διαψεύσθηκαν άπαντες. Έκτοτε, ως γνωστόν, μεσολάβησαν το δημοψήφισμα, οι απίστευτες κυβιστήσεις της ”πρώτης φοράς, Αριστερά”, η ντροπιαστική συμφωνία της κυβέρνησης με τους “θεσμούς”, τα νέα μνημόνια, οι εκλογές του Σεπτεμβρίου, και η βροχή των καινούργιων, ακόμη πιο δυσβάστακτων αντιλαϊκών μέτρων, που ψηφίζονται έως τώρα. Και, άλλων που θα προωθηθούν σύντομα.
Διαψεύσθηκαν και οι ανησυχίες όσων φοβήθηκαν ότι η Ελλάδα θα αλλάξει στρατόπεδο, και θα περάσει στη Ρωσία. Κάτι που ούτε η Ρωσία το ήθελε, ούτε και ο Τσίπρας. Ο τελευταίος και το επιτελείο του, στην πραγματικότητα, ουδέποτε επένδυσαν στη Ρωσία. Ούτε, εξάλλου, τους είχε περάσει από τον νου να αλλάξουν τη “συμφωνία της χαρτοπετσέτας” Στάλιν – Τσώρτσιλ, για το μοίρασμα της Ελλάδας. Και εκείνοι που είχαν τέτοιες ψευδαισθήσεις, έφυγαν (ή διώχτηκαν) από τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι “διαρροές” ότι η Ρωσία θα δώσει δισεκατομμύρια στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνον αποδείχτηκαν κακόγουστο αστείο, αλλά αντίθετα, είναι πλέον βέβαιον, ότι η Μόσχα εκμεταλλεύτηκε τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, και την ίδια την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, για να προωθήσει ακόμα περισσότερο τα ενεργειακά σχέδιά της με τη Γερμανία (δεύτερος υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου στη Βαλτική, North Stream 2).
Μετά από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, τα πράγματα έγιναν ακόμα πιο ξεκάθαρα. Η κυβέρνηση θα ακολουθούσε την ίδια πολιτική που είχαν χαράξει και οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Μάλιστα, στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, η πρόσδεση στον αμερικανικό παράγοντα, θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη, ελπίζοντας ότι έτσι θα αντισταθμιστεί η ισοπεδωτική, νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα. Τα πράγματα, βεβαίως, είναι πολύ πιο σύνθετα, από τη στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται σε μια περιοχή σε πλήρη αναταραχή (Μεταναστευτικό, Τουρκία, Μέση Ανατολή, Βόρειος Αφρική, Βαλκάνια σε αστάθεια) και η Ευρώπη δείχνει να βρίσκεται σε πλήρη ανικανότητα να χαράξει κοινές πολιτικές, περιοριζόμενη στις πολιτικές που ακολουθούν ξεχωριστά μεγάλες χώρες, όπως Γερμανία, Γαλλία, κ.ο.κ. Έτσι, η ελληνική κυβέρνηση κλίνει σαφώς προς τον αμερικανικό και τον ισραηλινό παράγοντα, ως κύριο πυλώνα, με οποιαδήποτε άλλα ανοίγματα, βεβαίως, μπορεί να κάνει (π.χ. προς την Αίγυπτο, κ.λ.π.).
Διευκολύνσεις για το ρωσικό στόλο
Υπό αυτές τις συνθήκες, εύλογες είναι οι εκτιμήσεις ότι η επίσκεψη Πούτιν ουδέν θεματικό κομίζει. Κι' αυτό, διότι αφενός μεν η Αθήνα δεν πρόκειται να πάρει καμιά πρωτοβουλία δίχως να ρωτήσει τον ξένο παράγοντα, αφετέρου η προσγειωμένη – ρεαλιστική ρωσική διπλωματία γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν έχει να προσδοκά κάτι το ιδιαίτερο. Άλλωστε, μια από τις εξηγήσεις που δίδονται για το ότι δεν έρχεται ο Λαβρόφ, είναι αυτή.
Παρά ταύτα, όταν προ εβδομάδων έγινε γνωστή η επίσκεψη Πούτιν, η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα λέγεται ότι βρέθηκε σε μεγάλη αναταραχή, και ότι στελέχη της πήραν σβάρνα τα ελληνικά υπουργεία για να διαπιστώσουν εάν πρόκειται να κλειστούν συμφωνίες με τους Ρώσους. Ο λόγος ήταν σαφής. Δεν μπορεί να έρχεται ο Πούτιν μόνον για επικοινωνιακούς λόγους. Και, πράγματι, η αμερικανική διπλωματία έχει κάθε λόγο να ανησυχεί, όταν βγαίνει ο Πούτιν έξω από τη Ρωσία.
Η Μόσχα, κατ' αρχήν, με την επίσκεψη Πούτιν στην Ελλάδα, επιδιώκει να κάνει ηχηρή επίδειξη της γεωπολιτικής παρουσίας της σε μια χώρα που θεωρείται “προκεχωρημένο φυλάκιο” απέναντι από την “καυτή ζώνη” Τουρκίας – Μέσης Ανατολής – Βόρειας Αφρικής. Με την Τουρκία, οι σχέσεις της Ρωσίας βρίσκονται στο ναδίρ, μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους. Στη Συρία, το Κρεμλίνο στηρίζει με κάθε τρόπο, σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο τη Δαμασκό, ενώ ενδιαφέρεται άμεσα για την κατάσταση στην Αίγυπτο και τη Λιβύη.
Όσο μάλιστα θα συνεχίζεται η αντιπαράθεση Ρωσίας – Τουρκίας, τόσο θα επιχειρείται η σύσφιγξη των σχέσεων της Μόσχας με την Αθήνα, στη βάση του -από σοβιετικής εποχής ακόμα- δόγματος ότι “Ελλάδα και Τουρκία είναι το μαλακό υπογάστριο του ΝΑΤΟ”. Εκτός αυτού, για τη Μόσχα η προώθηση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς (Ουκρανία, κ.λ.π.), με τις αμερικανικές ευλογίες, αποτελεί μεγάλη απειλή. Και ίσως γι' αυτό το Κρεμλίνο δεν θα ήθελε να δει την Χίλαρι Κλίντον πρόεδρο των ΗΠΑ. Διότι, γνωρίζοντάς την καλά, φοβάται ότι θα πιέσει ακόμα περισσότερο τη Ρωσία. Μια τέτοια πολιτική των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, πάντως, είναι σίγουρο ότι θα απομακρύνει τη Ρωσία ακόμα περισσότερο από την Ευρώπη, και θα την σπρώξει -αργά ή γρήγορα- να αποκαταστήσει τη σχέση της με τον Ερντογάν, αλλά και να συσφίξει ακόμα πιο πολύ τη σχέση της με την Κίνα. Προς το παρόν, ωστόσο, ειδικά στην περίπτωση της Συρίας και της Τουρκίας, μάλλον παρατηρείται μια ταύτιση της Μόσχας με την Ουάσιγκτον, στο βαθμό που η δεύτερη δεν δείχνει ιδιαίτερη συμπάθεια για τον Ερντογάν, και στη Συρία στηρίζει τον κουρδικό παράγοντα. Κάτι που κάνει και η Μόσχα.
Ο Πούτιν, λοιπόν, σε πρακτικό επίπεδο, σύμφωνα με πληροφορίες, θα ζητήσει, όπως έκανε η Μόσχα από σοβιετικής εποχής, διευκολύνσεις για τα πολεμικά πλοία της, στη Σύρο. Το θέμα, βέβαια, λέγεται ότι έχει αποκλειστεί εξ' αρχής από την Αθήνα. Ο αμερικανικός παράγων είναι κατηγορηματικά αντίθετος σε κάτι τέτοιο. Δεν αποκλείονται, όμως, κάποιες “ήπιες” διευκολύνσεις.
Η συνηθισμένη, “τυπική ατζέντα”
Όπως λέγεται επίσης, η ρωσική πλευρά θα εκφράσει το ενδιαφέρον της για κομμάτι της ΔΕΗ, για τα υδροηλεκτρικά, για λιγνιτωρυχείο, για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, για τον λιμένα της Θεσσαλονίκης (που δεν θα πάρει), κ.ο.κ.. Όπως, επίσης, είναι αναμενόμενο θα γίνει λόγος και για τα ενεργειακά. Με δεδομένο ότι έχουν παγώσει οι σχέσεις Ρωσίας – Τουρκίας, αυτή τη στιγμή έχει ναυαγήσει και το σχέδιο για αγωγό ρωσικού φυσικού αερίου προς Τουρκία, Ελλάδα, Βαλκάνια, Ευρώπη. Τώρα, αναθερμαίνεται το παλιό σενάριο του South Stream, από Ρωσία (Μαύρη Θάλασσα) προς Βουλγαρία – Ελλάδα, αλλά φαντάζει μάλλον εξωπραγματικό, δεδομένου ότι η σημερινή βουλγαρική κυβέρνηση βρίσκεται σε απόλυτη φάση εξάρτησης από τις αμερικανικές επιθυμίες.
Ο κ.Τσίπρας, από την πλευρά του, θα εκφράσει το σύνηθες ευχολόγιο ότι η Ελλάδα είναι πρόθυμη να συνεργαστεί στον ενεργειακό τομέα με τη Ρωσία, αλλά η εικόνα του πρόσφατα στα εγκαίνια του ΤΑΡ, πίσω από τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για τα ενεργειακά, Αμος Χόχστέϊν, άλλα μαρτυρούσε. Να σημειωθεί ότι εδώ και ενάμιση χρόνο, είναι συνεχή τα πήγαινε-έλα του Α.Χόχστεϊν και της αμερικανίδας υφυπουργού Εξωτερικών, Βικτώρια Νούλαντ, στην Αθήνα, όπως επίσης οι συναντήσεις τους με τους “ανθρώπους” του Α.Τσίπρα στο μέγαρο Μαξίμου, καθώς και με το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών.
Για προσκύνημα;
Στις 28 Μαΐου, ο Β.Πούτιν αναμένεται να επισκεφθεί τη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος, στο Άγιον Όρος, σε μια εκδήλωση “καθαρά προσκυνηματικού χαρακτήρα”. Θα συνοδεύεται, σύμφωνα με πληροφορίες, από τον Πατριάρχη Ρωσίας, Κύριλλο. Όποιος, βέβαια, ξέρει τη δύναμη της ρωσικής Εκκλησίας, γνωρίζει πολύ καλά ότι Πούτιν και Κύριλλος μαζί, δεν πάνε απλά για προσκύνημα. Στόχος είναι να σταλεί ηχηρό μήνυμα ότι η Ρωσία, όχι μόνο είναι παρούσα σε αυτό τον “προμαχώνα της Ορθοδοξίας”, αλλά είναι η Νο1 δύναμη εκεί.
Οι αντιδράσεις, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, εκ μέρους του Αγίου Όρους, του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και της ίδιας της Αθήνας, λέγεται ότι ήταν πολύ έντονες και ότι ζητήθηκε από το Κρεμλίνο να τηρηθεί αυστηρά το “πρωτόκολλο”. Ως εκ τούτου, τώρα, σε κάθε “διαρροή”, γίνεται λόγος για “καθαρά προσκυνηματικού χαρακτήρα” επίσκεψη Πούτιν στο Άγιον Όρος. Ίδωμεν. Πάντως, ενόψει την επίσκεψης Πούτιν, η ρωσική Μονή ουσιαστικά είναι κλειστή, αφού έχει “καταληφθεί” από πλειάδα Ρώσων αξιωματικών, προκειμένου να οργανώσουν τα μέτρα ασφαλείας. Στο Άγιον Όρος, το πιθανότερο, θα συνοδεύσει τον κ.Πούτιν ο καθ' ύλην αρμόδιος υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς.
Ο αρχαιολάτρης και ο ποδηλάτης
Ενώ, λοιπόν, το Κρεμλίνο “καταλαμβάνει” το Άγιον Όρος, ο νυν αμερικανός πρέσβης, Ντέϊβιντ Πίρς, καθ' όλα συμπαθής λάτρης των αρχαιοτήτων της χώρας μας, κάνει τουρισμό, και, όπως μας πληροφορεί από το Twitter του, πρόσφατα βρέθηκε στην Αμφίπολη (“Good night from #Greece. Yours truly dwarfed by the magnificent Lion of Amphipolis”, γράφει ο ίδιος). 'Η, παραθέτοντας φωτογραφία με την ταμπέλα της πόλης, Δράμα, γράφει και πάλι στον προσωπικό λογαριασμό του: “Good night from #Greece. Here's my favorite place name”. Δεν γνωρίζουμε εάν το “Δράμα” αφορά τη διπλωματική του καριέρα στην Ελλάδα, αλλά, σύμφωνα με καλά πληροφορημένους διπλωματικούς κύκλους, η Ουάσιγκτον λέγεται ότι δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένη από την θητεία του κ.Πίρς στην Αθήνα.
Πρόσφατα, ανακοινώθηκε ότι επόμενος πρέσβης στην Αθήνα, θα είναι ο Geoffrey Pyatt, έως τώρα πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία. Ένας φανατικός ... ποδηλάτης, άκρως δραστήριος, αλλά και πρωτοφανώς παρεμβατικός αμερικανός διπλωμάτης. Είναι εκείνος που, κατά τη διάρκεια των μεγάλων και αιματηρών διαδηλώσεων στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου, εμφανίστηκε, μαζί με την Βικτώρια Νούλαντ, να προσεγγίζουν τους διαδηλωτές, και να τους δίνουν ακόμα και φαγητό. Είναι αυτός που τα τελευταία δυο χρόνια, μετά την ανατροπή του πρώην προέδρου της Ουκρανίας, Γιανουκόβιτς, στήριξε ανοικτά τη στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία στην Ανατολική Ουκρανία. Ο ίδιος δεν έχανε την ευκαιρία να φωτογραφίζεται με τους Ουκρανούς στρατιωτικούς και με τους αμερικανούς “στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες” που εστάλησαν στην Ουκρανία να εκπαιδεύσουν τον στρατό. Έντονα επικριτικός απέναντι στη Ρωσία, συχνά – πυκνά εμφανιζόταν μαζί με τον πρόεδρο της χώρας, Ποροσένκο, τον παραιτηθέντα πρωθυπουργό, Γιατσενιούκ, αλλά και τον πρώην πρόεδρο της Γεωργίας, Σαακασβίλι (διώκεται στη χώρα του, αλλά είναι κυβερνήτης της πόλης Οδησσού της Ουκρανίας!), εγκωμιάζοντάς τους. Κοντολογίς, ο κ.Geoffrey Pyatt είναι ταυτισμένος με ένα πολιτικό μοντέλο που στήθηκε σε αυτή τη χώρα, το οποίο, πάντως, δεν φαίνεται να μακροημερεύει.
Η αποστολή ενός τέτοιου “παρεμβατικού στυλ” διπλωμάτη στην Ελλάδα, κρίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Πόσο μάλλον, αφού, από μια χώρα που θεωρείται “προκεχωρημένο φυλάκιο”, θα κληθεί να διαχειριστεί σοβαρά θέματα όπως η Τουρκία, η Μ.Ανατολή, το Μεταναστευτικό. Εκτός αυτού, στην Ελλάδα της επιδεινούμενης κρίσης, οι πολιτικές εξελίξεις δεν αποκλείεται να είναι ραγδαίες και καταλυτικές. Όσον αφορά, πάντως, τη μεγάλη εμπειρία του στις ρωσικές υποθέσεις, είναι πολύ πιθανόν ότι θα φροντίσει να τη χρησιμοποιήσει για τον περιορισμό της ιδιαίτερα θετικής εικόνας που έχει η Ρωσία στην ελληνική κοινή γνώμη. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν είναι και τόσο δύσκολο, αν ληφθεί υπόψιν η αλλοπρόσαλλη επικοινωνιακή τακτική της Ρωσίας στη χώρα μας. Ενδεικτικό, εξάλλου, είναι ότι, ενώ επί σειρά ετών η Μόσχα διατηρούσε έναν αρκετά δημοφιλή ιστότοπο στα ελληνικά, αίφνης, στην αρχή του 2016, του έβαλε λουκέτο, για να τον ξανανοίξει τώρα, σαφώς υποβαθμισμένο. Παρά ταύτα, δεν μπορούν να αγνοηθούν κινήσεις που γίνονται στο παρασκήνιο του τηλεοπτικού τοπίου από Έλληνες “επιχειρηματίες” με υψηλές πολιτικές διασυνδέσεις στη χώρα μας, πίσω από τους οποίους βρίσκονται τουλάχιστον “περίεργοι” ρωσικοί “επιχειρηματικοί” κύκλοι.