Άρθρο του Χρήστου Καπούτση
Η παραίτηση – αποπομπή του πρωθυπουργού της Τουρκίας Α. Νταβούτογλου, είναι πολύ πιθανόν, να αποτελέσει την αφετηρία σοβαρής πολιτικής αστάθειας στην Τουρκίας. Οι απόψεις του Προέδρου Ταγίπ Ενρτογάν, με σαφές περιεχόμενο θρησκευτικού-ισλαμικού και πολιτικού ακτιβισμού, επικράτησαν της «προσγειωμένης» πολιτικής του Πρωθυπουργού Α. Νταβούτογλου, παρότι και ο Α. Νταβούτογλου, υπήρξε σκληρός διαπραγματευτής και ενίοτε υιοθετούσε μια εθνικιστική και επιθετική πολιτική. Η διαφαινόμενη εσωτερική πολιτική αστάθεια στην Τουρκία, που θα οδηγήσει την ομάδα εξουσίας Ερντογαν, πιθανόν σε μαξιμαλιστικές επιλογές, είναι σαφές, ότι θα επηρεάσει τις σχέσεις της Τουρκίας με τα γειτονικά της κράτη, και φυσικά με την Ελλάδα και με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Δεν θα είναι υποψήφιος για την προεδρία του ισλαμικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ο Αχμέτ Νταβούτογλου στο έκτακτο συνέδριο που θα γίνει στις 22 Μαΐου. Ο νέος Πρόεδρος του κόμματος, θα είναι και ο νέος Πρωθυπουργός της Τουρκίας.
Οι διαφορές απόψεων, σε σειρά σοβαρών ζητημάτων, του προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας ΤΑΓΙΠ Ερντογάν με τον Πρωθυπουργό Α. Νταβούτουγλου, οδήγησαν στην ρήξη και στην παραίτηση του Πρωθυπουργού της Τουρκίας.
Οι διαφορές μεταξύ των δύο πολιτικών αγγίζουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τις σχέσεις της χώρας με την Ε..Ε και το Κουρδικό, έως τη φυλάκιση δημοσιογράφων και Πανεπιστημιακών, που άσκησαν κριτική στον πρόεδρο της Τουρκίας. Ο Α. Νταβούτογλου προσπαθούσε να χαλιναγωγήσει τις νέο-οθωμανικές απόψεις του μάλλον «ψωνισμένου» Ερντογάν, αφού έχει δηλώσει ότι θαυμάζει τον Σουλεϊμάν Α΄ τον Μεγαλοπρεπή (1494 – 1566), όπου κατά τη βασιλεία του η Οθωμανική αυτοκρατορία έφτασε στη μέγιστη γεωγραφική της επέκταση και στο απόγειο της δύναμής της
Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι, ο Τ. Ερντογάν, θεωρεί ότι η πολιτική Νταβούτογλου στο Αιγαίο και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι μάλλον ήπια!
Επίσης, η αμερικανική διπλωματία, με σειρά πρωτοβουλιών δείχνει την δυσαρέσκειά της προς τον Τ. Ερντογάν, εκφράζοντας παράλληλα την προτίμησή της στο πρόσωπο του Α. Νταβούτογλου . Και ακόμη, οι διαφωνίες στην κορυφή της πολιτειακής δομής της Τουρκίας, φαίνεται να έχουν πλήξει και το επενδυτικό κλίμα, αφού χρηματιστήριο παρουσιάζει τα τελευταία 24ωρα σημαντική πτώση. Η παραίτηση ή μάλλον η αποπομπή του Α. Νταβουτογλου, θεωρείται ως αρνητική εξέλιξη, διότι είναι πιθανόν, να προκαλέσει και εσωτερική πολιτική κρίση στην Τουρκία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δηλαδή της εσωτερικής πολιτικής κρίσης, η Τουρκία επιλέγει την εξαγωγή της κρίσης προς τα γειτονικά κράτη.
Ωστόσο, η Τουρκία, δεν θα προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές μετά την εκλογή νέου ηγέτη του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και η Κυβέρνηση θα εξαντλήσει τη θητεία της μέχρι το 2019, δήλωσε ο σύμβουλος της τουρκικής προεδρίας Τζεμίλ Ερτέμ.
Η Τουρκία και η οικονομία της θα σταθεροποιηθεί περαιτέρω, όταν αναλάβει ένας πρωθυπουργός που θα συνδέεται στενότερα με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε ο Ερτέμ σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό δίκτυο NTV.
Επίσης σε δήλωσή του στο πρακτορείο Reuters, αξιωματούχος από την προεδρία, είπε ότι. «Η σταθερότητα του AKP σημαίνει σταθερότητα της Τουρκίας και το πρόβλημα του Προέδρου χρειάζεται επειγόντως να επιλυθεί, για να αποφευχθούν οικονομικά και πολιτικά προβλήματα».
Είναι σαφές ότι οι συνεργάτες του Ερντογάν, αναζητούν έναν Πρόεδρο του ΑΚΡ και Πρωθυπουργό, «μαριονέτα» του Τούρκου Προέδρου Τ. Ερντογάν.
Όμως, η εσωτερική πολιτική κρίση στην Τουρκία προκαλεί ευρύτερες «αναταράξεις», καθώς, οι γεωπολιτικοί παράμετροι εξελίσσονται αρνητικά για την Τουρκία. Εκτιμώντας ο Ερντογάν, πώς οι Αμερικανοί μεθοδεύουν τη σύσταση ενός Κουρδικού κράτους, αντιδρά και επιχειρεί ταυτόχρονα να αυξήσει το “ζωτικό χώρο” της Τουρκίας προς τη Συρία και το Αιγαίο. Με αυτή την πολιτική φαίνεται πως δεν συμφώνησε ο Αχμέτ Νταβούτογλου και επειδή ο Ερντογάν δεν ανέχεται να τον αμφισβητούν αποφάσισε την αποπομπή του. Βέβαια ο Α. Νταβούτογλου, ο πρωθυπουργός του δόγματος των “μηδενικών προβλημάτων” με τους γείτονες, παρότι δεν έχει καταγράψει σοβαρές διπλωματικές επιτυχίες, εντούτοις εκτιμούσε ότι μία στρατιωτική εισβολή στη Συρία, θα προκαλούσε την αντίδραση της Ρωσία, αλλά και την αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Οι απόψεις Α. Νταβούτογλου φαίνεται ότι αποδοκιμάστηκαν από το προεδρικό περιβάλλον, ως ηττοπαθείς και υπονομευτικές του κύρους της περιφερειακής υπερδύναμης, όπως θέλει να πείσει ο «Σουλτάνος» Ερντογάν, ότι είναι η σύγχρονη Ισλαμική Τουρκία.
Μία άλλη παράμετρος της αποπομπής Νταβουτογλου σχετίζεται με τις εκκαθαρίσεις που πραγματοποιεί ο Ερντογάν στο Ισλαμικό κόμμα. Άλλωστε ο ο Ερντογάν εδραίωσε την πολιτική του ισχύ και την κομματική του παντοδυναμία, όταν περιθωριοποίησε την ομάδα Αμπντουλάχ Γκιούλ και Μπουλέντ Αρίντς. Φαίνεται ότι τώρα, είναι η σειρά του Νταβούτογλου.
Μεταξύ των κορυφαίων διφωνιών Ερντογαν – Νταβουτογλου, που σχετίζεται με το Κουρδικό, είναι και η εξής:
Η «Κοινή Διακήρυξη του Ντολμάμπαχτσε» που κατόπιν εντολής του πρωθυπουργου Α. Νταβούτογλου υπέγραψαν στις 28 Φεβρουαρίου 2015, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιαλτσίν Ακντογάν, ο υπουργός Εσωτερικών Εφκάν Αλά και ο αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΑΚΡ Μαχίρ Ουνάλ με τους Κούρδους βουλευτές. Στην ανακοίνωση δηλωνόταν η πρόθεση της τουρκικής κυβέρνησης να παραχωρήσει δικαιώματα στους Κούρδους και να κινηθεί προς την κατεύθυνση της πολιτικής λύσης του Κουρδικού. Σε λιγότερο από ένα μήνα, στις 20 Μαρτίου 2015, ο Ερντογάν δήλωσε ότι στην ουσία δεν αναγνωρίζει την Κοινή Διακήρυξη, αδειάζοντας τον Πρωθυπουργό του.
Η σημερινή πραγματικότητα στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων , ως αποτέλεσμα των κυρίως επιλογών του μεγαλομανούς Τ. Ερντογάν είναι ιδιαιτέρως ζοφερή. Η Τουρκία είναι σε πόλεμο με τους Κούρδους στις νότιες περιοχές της χώρας και απειλείται με εδαφικό ακρωτηριασμό. Το Κουρδικό είναι ένα θέμα που ενδιαφέρει το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, τη Ρωσία και ιδιαιτέρως, τις ΗΠΑ . Συνεπώς το Κουρδικό , γίνεται γεωστρατηγικώς πολύπλοκο και η αδυναμία αντιμετώπισής του από τον Ερντογάν, με διπλωματικά και πολιτικά μέσα, είναι πιθανόν να «βάλει φωτιά» στην εύφλεκτη περιοχή της Μέσης ανατολής και ευρύτερα.