Ιστορικός - Δρ. Βαλκανικού Πολιτισμού
Αφέντη Γιώργι βασιλιά κι Αλέξι Κουμουνδούρε,
και συ Κωστάκι υπασπιστή που βγαίνεις στο σεργιάνι,
τα, είν το κακό που κάμεταν ς εμάς τους Ηπειρώτες
που αφήσεταν την Πρέβεζαν κ επήρεταν την Άρτα
π αφήσεταν τα Γιάννενα κ επήρεταν την Λάρσα
π αφήσεταν το Μέτζοβο τ επήρεταν το Ζάρκο
και του Συρράκου το χωριό ς τα μαύρα είνε ντυμένο…
Δημοτικό τραγούδι δημοσιευμένο στο περιοδικό Νέος Ελληνομνήμων το1923. Αναφέρεται στην συνθήκη του 1881 που έδινε στην Ελλάδα την Θεσσαλία και την Άρτα αλλά άφηνε έξω την υπόλοιπη Ήπειρο που απελευθερώθηκε το 1912 -1913.
Στο τραγούδι για τον Δασκαλογιάννη, τον Κρητικό εφοπλιστή που το 1770 κήρυξε την επανάσταση εναντίον των Τούρκων στα Σφακιά στα πλαίσια των Ορλωφικών (εξεγέρσεις που έγιναν σε διάφορες ελληνικές περιοχές βασισμένες στην υπόσχεση της Ρωσίας για βοήθεια που κατέληξε σε εγκατάλειψη) στίχοι αναφέρουν:
«Ο Δασκαλογιάννης με την καρδιά τουν ήθελε την Κρήτη Ρωμιοσύνη … Ούλ οι Ρωμιοί θα σηκωθού και την Τουρκιά θα φάσι»…
και σε άλλο σημείο…
«Μα δίχως να την κάμουσι την Κρήτη Ρωμιοσύνη να τα ξεβγάλουν τα Σφακιά δεν ήτο δικαιοσύνη»…
Πάνω από όλα, το πιο σημαντικό ήταν να ενωθεί το έθνος…
Ο Επικήδειος που εκφώνησε η μάνα του ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου και μελοποιήθηκε από τον Γιώργο Θεοφάνους, φανερώνει ότι οι αρχαίες Σπαρτιάτισσες δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν, στην Πίνδο τις είπαν Ηπειρώτισσες, στην Κύπρο μάνες των ηρώων της ΕΟΚΑ, και η Αντωνού Αυξεντίου ήταν από τις πιο ξεχωριστές μορφές, τα λόγια της αιώνια υπενθύμιση πως για την Ελληνίδα μάνα πάνω από όλα ήταν το έθνος… «Χαλάλιν της πατρίδας μου ο γιός μου, η ζωή μου, τζι αφού έν επαραδόθηκεν, τζι έμεινεν, τζι εσκοτώθηκεν, ας έσιει την ευτζήν μου…»
Αητέντς επαραπέτανεν (αητός πετούσε ψηλά)
"Σον πόλεμον τραντέλλενας (που σημαίνει τριάντα φορές Έλληνας) του Πόντου παληκάρι"
Την Ελληνικότητα τους αυτοί που ονόμασαν τον Άξενο Πόντο Άξενο την ήξεραν και την υπερασπίστηκαν από την αρχή ως το τέλος.
Αμέτρητες πραγματικότητες, από την υποδοχή του Ξενοφώντα και των μυρίων του ως την αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, ως τον αγώνα για ελεύθερο Ελληνικό Πόντο όταν για τις ελληνικές κυβερνήσεις ο Πόντος ήταν… μακριά.
Κάθε κομμάτι του έθνους εξέφρασε με στίχους την αγάπη του για το σύνολο, κάθε κομμάτι του έθνους πάλεψε για να ενωθεί το έθνος, κάθε κομμάτι του έθνους πουλήθηκε από μέτριους και προδότες πολιτικούς που από το 1824 και τα Αγγλικά δάνεια ενδιαφέρονταν μόνο για την καρέκλα με κάθε τίμημα.
Κανένα κομμάτι του έθνους δεν μπορεί να ευημερήσει αν δεν ευημερούν και τα υπόλοιπα. Ελλάδα είναι κάθε κομμάτι της Ελληνικής επικράτειας αλλά και όπου υπάρχει κομμάτι του έθνους, και αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση για μετά τα ερείπια αν θέλουμε να ελευθερωθούμε για πρώτη φορά από το 1453.