Η οικονομική και κοινωνική κατάσταση της Ελλάδας αλλά και ευρύτερα της Ευρώπης, όπως περιγράφονται από τις μάλλον αισιόδοξες σε σχέση με την πραγματικότητα προβλέψεις της Κομισιόν, μπορεί να περιγραφούν ως “στασιμομιζέρια”. Αν μάλιστα θέλει να διαπιστώσει κανείς ευρύτερα την κατάσταση στον παγκόσμιο καπιταλισμό, θα διαπιστώσει ιδίως στον αναπτυγμένο κόσμο την ίδια περίπου, αν και με προφανείς διαφοροποιήσεις, κατάσταση. Δηλαδή τη συνθήκη κατά την οποία μια φάση ιστορικής καταβύθισης δεν τη διαδέχεται μια έστω με αστικούς όρους σημαντική μεγέθυνση, αλλά μια ασθενική και ασθμαίνουσα στατιστική μεγέθυνση, χωρίς αναπτυξιακό και κοινωνικό βάθος, χωρίς επαναστατικοποίηση- έστω εντός του καπιταλισμού- των σχέσεων και μέσων παραγωγής, χωρίς σημαντική άνοδο των ποσοστών εργασίας.
Η στατιστική μεγέθυνση προκύπτει έτσι από την περαιτέρω αύξηση του πλούτου των ολοένα μικρότερων και ολοένα πλουσιότερων και ισχυρότερων ελίτ, ενώ για την πλειοψηφία των πολιτών η ύφεση ή έστω η στασιμότητα παραμένει. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν καπιταλισμό χωρίς προοπτική για την πλειοψηφία, που υπάρχει μόνο χάρη στην και για τη βραχυπρόθεσμη υπερσυσσώρευση κερδών προς όφελος είτε μεγάλων κεφαλαιοκρατών, είτε διαχειριστών κεφαλαίων.
Στην Ελλάδα, αυτή η κατάσταση επιβεβαιώνεται με εκκωφαντικό και συνάμα δραματικό τρόπο, καθώς διαμορφώνονται συνθήκες αδυναμίας αναπαραγωγής και συνέχισης της ελληνικής κοινωνίας. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, το 2014, εμφανίστηκε στατιστική μεγέθυνση του ΑΕΠ, η οποία ωστόσο, όχι μόνο δεν έδινε προοπτική πραγματικής ανάκαμψης των θέσεων εργασίας, των εισοδημάτων της πλειοψηφίας του λαού και εκτεταμένων τομέων της οικονομίας, αλλά ούτε καν ανακούφιζε τη συνεχιζόμενη πτώση του βιοτικού επιπέδου της πλειοψηφίας. Εξ ου και το “success story” του Σαμαρά κατάντησε ανέκδοτο και δεν απέτρεψε την αποσύνθεση της κυβέρνησης Σαμαρά- Βενιζέλου εν κινήσει και μετά την ψήφιση μέτρων.
Η ίδια ακριβώς κατάσταση και μάλιστα με χειρότερους όρους, λόγω προγενέστερης εξάντλησης και μεγαλύτερης απογοήτευσης, έρχεται με την κυβέρνηση Τσίπρα- Καμμένου. Ακόμα και αν δε συνεχιστεί η περαιτέρω συρρίκνωση του ΑΕΠ, που είναι έτσι κι αλλιώς πολύ πιθανή, αυτό που θα έλθει από τον επόμενο χρόνο και με αυτήν την πολιτική, είναι η φάση της στασιμομιζέριας, ως συνθήκη αποσύνθεσης.
Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι η ρητορική της παρούσας κυβέρνησης ταυτίζεται με εκείνη των προγενεστέρων κυβερνήσεων. Βασίζεται στην προοπτική ανούσιας αναδιάρθρωσης χρέους και στη φαντασίωση περί ανάπτυξης μετά από μια τέτοια αναδιάρθρωση, λόγω της δήθεν αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των επενδυτών στην οικονομία. Αν το πρόβλημα των οικονομιών του αναπτυγμένου κόσμου είναι η εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να αποπληρώνουν τα χρέη τους, τότε γιατί η γερμανική, η γαλλική, η ιταλική, η ισπανική και άλλες οικονομίες, που ουδόλως κινδυνεύουν από στάση πληρωμών του δημοσίου τομέα, βρίσκονται σε φάση στασιμότητας ή οριακής μεγέθυνσης;
Η παρούσα ελληνική κυβέρνηση, όπως και οι προηγούμενες, στη βάση της απόλυτης ταύτισής της με την καγκελάριο Μέρκελ, αρνείται να εκστομίσει την αλήθεια: η έξοδος από την κρίση για το λαό, μπορεί να προέλθει μόνο μέσα από πολιτικές τόνωσης της εγχώριας ζήτησης, ανάπτυξης της παραγωγής- βιομηχανικής, αγροτικής και νέων τεχνολογιών- έμφασης στην παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών και άρα μέσω ισχυρών και στοχευμένων δημοσίων επενδύσεων. Εν τέλει δε, δια της προώθησης πολιτικών αλλαγής του κυρίαρχου οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου.
Όλα αυτά όχι μόνο δεν μπορούν να υλοποιηθούν μέσα στο δημοσιονομικό ζουρλομανδύα του ευρώ και των μνημονίων, αλλά προϋποθέτουν υπέρβαση ακόμα και μονόπλευρα κεϋνσιανών προσεγγίσεων. Άρα δεν υπάρχει κανένας μνημονιακός δρόμος προς την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη, υπό οποιαδήποτε διαχειριστική τακτική. Δεν πρόκειται για αυταπάτη, από αυτές που ο πρωθυπουργός βρίσκει τόσο αθώες, αλλά για καθαρά ψέματα, που λένε οι κυβερνήσεις μας- πρώην και νυν- προκειμένου να καλλιεργούν αυταπάτες στο λαό, περί εξόδου από τα μνημόνια δια της υπογραφής νέων μνημονίων.
Αυτό λοιπόν που στην “καλύτερη”- κατά την κυβέρνηση- περίπτωση έπεται του κλεισίματος της αξιολόγησης και της υλοποίησης του 3ου και 4ου μνημονίου, είναι μια μακρά περίοδος στασιμομιζέριας, δηλαδή μια άγονη φάση ερημοποίησης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, πρώτον λόγω της αδυναμίας αναπαραγωγής της ελληνικής κοινωνίας ως τέτοιας δια της νέας γενιάς και των παραγωγικών ηλικιών. Η θέσπιση χαρακτηριστικά, του κριτηρίου των 12.000 ευρώ ετησίως ως ορίου μεταξύ προνομιούχων και μη, διαμορφώνει συνθήκες όχι απλά μειωμένων εισοδημάτων, αλλά κοινωνικής περιθωριοποίησης και των μεν και των δε, μέσα από τον εγκλωβισμό των κάτω των 12.000 ευρώ ούτως ή άλλως στην οικονομική ασφυξία και των άνω των 12.000 στη συσσώρευση μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους σε βάθος λίγων χρόνων, προς ασφαλιστικά ταμεία, εφορίες κλπ.
Έτσι, οι κατεξοχήν παραγωγικές δυνάμεις είτε περιθωριοποιούνται μέσα από την ανεργία, είτε με διαφορετικές ταχύτητες πνίγονται ως προς την οικονομική, κοινωνική αλλά και εν τέλει προσωπική τους ανάπτυξη, ενώ η ελληνική κοινωνία όχι μόνο δεν υπερβαίνει την οικονομική κρίση αλλά επιπλέον απειλείται με δημογραφική κατάρρευση και με ό,τι αυτή συνεπάγεται. Δεύτερον, οι σχέσεις παραγωγής που εμπεδώνονται σε ένα τέτοιο πλαίσιο, όχι μόνο δε βοηθούν στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, αλλά τις ωθούν σε μαρασμό. Και τρίτον, επιβάλλουν στη βάση των δύο παραπάνω συνθηκών μια γενικευμένη πολιτιστική, πνευματική και αγωνιστική υποχώρηση, που εκδηλώνεται μέσα από μια κοινωνία μικροαστικού (ψευτό-)μποέμ, χωρίς αίσθηση ιστορικότητας και αγωνιστικότητας.
Αυτή είναι η αποσύνθεση της στασιμομιζέριας. Αυτή μας περιμένει μετά από κάθε “πετυχημένη” αξιολόγηση.