Η Ημέρα της Ευρώπης (9 Μαΐου) είναι η επέτειος της ιστορικής Διακήρυξης του Σουμάν, τότε υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας, ο οποίος, το 1950, πρότεινε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού οργάνου που θα διαχειριζόταν κεντρικά την παραγωγή άνθρακα και χάλυβα.
Η Συνθήκη για κοινή διαχείριση αυτών των απαραίτητων για την πολεμική βιομηχανία πρώτων υλών, που υπογράφηκε έναν περίπου χρόνο αργότερα, θα απέτρεπε κάθε ενδεχόμενο πολέμου μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών.
Εξήντα έξι χρόνια μετά ο χάλυβας συνεχίζει να απασχολεί την Ευρώπη. Με άλλο τρόπο αυτήν τη φορά: Η Κίνα ρίχνει στην αγορά τεράστιες ποσότητες φθηνού υλικού. Οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες αδυνατούν να ανταγωνιστούν το επιδοτούμενο κινέζικο προϊόν τόσο στις παγκόσμιες όσο και στις ευρωπαϊκές αγορές. Δεκάδες χιλιάδες Ευρωπαίοι εργαζόμενοι κινδυνεύουν από την ανεργία.
Η ιστορία δεν είναι βέβαια πρωτότυπη. Κι ενώ είναι σαφές ότι στον δύσκολο αυτό ανταγωνισμό μόνον μια ενωμένη Ευρώπη με κοινό νόμισμα και κοινή οικονομική πολιτική μπορεί να ανταποκριθεί, δεξιός και αριστερός εθνολαϊκισμός φουσκώνει τα πανιά των εθνικιστικών κινημάτων και των αντιευρωπαϊκών δυνάμεων σε μια ήπειρο που έχει υποφέρει πολύ και για μακρό χρονικό διάστημα από τέτοιου είδους παραλογισμούς.
Στο πλαίσιο αυτό, μια διατλαντική συμφωνία εμπορίου μπορεί να γίνει ευμενώς δεκτή. Μόνον βέβαια αν ευνοεί την ανάπτυξη και διαφυλάσσει όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Και η καλύτερη όμως συμφωνία δεν μπορεί να γίνει δεκτή αν παραμένει ερμητικά κρυφή από τους πολίτες και τους αντιπροσώπους τους. Και καμιά συμφωνία δεν μπορεί να είναι καλή, αν προστατεύει μεν οικονομικά εμπορικά συμφέροντα, υποβαθμίζει όμως μικρο- ή μακροσκοπικά το περιβάλλον. Η προσπάθεια ακόμη και των πετρελαϊκά πανίσχυρων Ενωμένων Αραβικών Εμιράτων να απεξαρτηθούν οικονομικά μέχρι το 2035 από την παραγωγή πετρελαίου δείχνει ότι όσοι μιλούν για πράσινες πηγές ενέργειας δεν ομφαλοσκοπούν.
Στην Ελλάδα, βέβαια, όλα αυτά ακούγονται σαν μακρινή βοή. Ουδόλως μας απασχολεί το άμεσο μέλλον. Ζούμε για το σήμερα. Κλεισμένοι ολοένα και περισσότερο στον κόσμο μας, χτίζουμε γύρω μας τείχη. Για μας η 9η Μαΐου είναι απλώς η ημερομηνία που θα αποφασιστεί υπό ποιους όρους θα πάρουμε την επόμενη δόση, για να αποφύγουμε τη χρεοκοπία, το κούρεμα καταθέσεων και ίσως τις εκλογές, οι οποίες δεν παράγουν βέβαια χρήμα για τη χώρα, αλλά αντίθετα υποσκάπτουν τη σταθερότητα, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις. Διασφαλίζουν όμως «καρέκλες», ή, πάντως, αυτό ελπίζουν οι κυβερνώντες. Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ.