Τα «κόκκινα» δάνεια στην Ελλάδα αναδεικνύονται σήμερα σε πιο ελκυστική επένδυση απ’ ό,τι ήταν παλαιότερα... ο χρυσός, οι μετοχές και τα ακίνητα. Δεκάδες διεθνή και ελληνικά funds προσεγγίζουν τράπεζες και θεσμούς προκειμένου να μπουν στο «χορό» της επένδυσης των «κόκκινων» δανείων με σκοπό να αποκομίσουν ένα κομμάτι από την «πίτα» που προσδοκούν να μοιραστούν.
Τα funds επιχειρούν να αποτιμήσουν την κατάσταση εκτιμώντας τα οφέλη και τα κόστη για μία τέτοια επένδυση στη χώρα μας, συνεκτιμώντας παράλληλα την πορεία της οικονομίας, η οποία θα κρίνει και την αξία των δανείων, αλλά και των εγγυήσεων που έχουν αυτά (ακίνητα). Όσο βελτιώνεται η οικονομία τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα περιθώρια κέρδους των επενδυτών.
Το σχέδιο που επεξεργάζονται όλες οι πλευρές για τη διαχείριση των «μη εξυπηρετούμενων δανείων» είναι η δημιουργία «οχήματος ειδικού σκοπού» (SPV). Στο «όχημα» αυτό μεταφέρονται δάνεια που έχει στο χαρτοφυλάκιό της η τράπεζα. Τα δάνεια που θα μεταφερθούν μπορεί να είναι από το «καλάθι» των μη εξυπηρετούμενων, αλλά και από εκείνο των υγιών δανείων και αφορά όλες τις κατηγορίες, δηλαδή στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά.
Σημειώνεται ότι για τη μεταφορά δανείων από το τραπεζικό χαρτοφυλάκιο στο SPV η τράπεζα υποχρεούται να εγγράψει τις ζημίες που προκύπτουν μετά τις προβλέψεις που έχει εγγράψει στον ισολογισμό της για το δάνειο αυτό.
Το συνολικό «καλάθι» των δανείων, τα οποία θα διαθέτει το «όχημα» που θα έχει συσταθεί, είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους επενδυτές. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως οι τράπεζες, για να αυξήσουν τη συνολική αποτίμηση του ενεργητικού και να κάνουν πιο ελκυστική την επένδυση του «οχήματος», μεταφέρουν και εξυπηρετούμενα δάνεια στο «καλάθι» των δανείων. Κάπως έτσι οι δύο πλευρές, δηλαδή επενδυτές και τράπεζα, συμφωνούν στη σύνθεση του δανειακού χαρτοφυλακίου του «οχήματος».
Στη συνέχεια υπολογίζεται η συνολική αποτίμηση του ενεργητικού του «οχήματος» και οι επενδυτές που επιθυμούν να συμμετάσχουν στο «όχημα» καταβάλλουν το αντίστοιχο ποσό που αντιστοιχεί στη συμμετοχή που θέλουν να έχουν.
Για παράδειγμα, αν η αξία του συνολικού ενεργητικού του «οχήματος» αντιστοιχεί σε 1 δισ. ευρώ, τότε τα ίδια κεφάλαια θα είναι 100 εκατομμύρια. Έτσι, σύμφωνα με αυτό το παράδειγμα, ένας επενδυτής που θέλει να συμμετάσχει με 10%, θα πρέπει να βάλει 10 εκατομμύρια. Τα ποσοστά συμμετοχής της τράπεζας και του κάθε επενδυτή είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Οι αγοραστές
Οι αγοραστές γίνονται μέτοχοι ενός SPV που έχει δάνεια με στόχο να κάνουν ενέργειες είσπραξης ενός υψηλότερου ποσού από την τιμή αγοράς. Μπορούν είτε να το μεταπωλήσουν σε υψηλότερη τιμή, αν στη διαδρομή οι μακροοικονομικές συνθήκες της χώρας γενικότερα βελτιωθούν, αυξάνοντας την πιθανότητα αποπληρωμής από τους δανειολήπτες ή/και αυξάνοντας την αξία ενδεχόμενων εξασφαλίσεων, όπως π.χ. ακίνητα κ.λπ.
Οι αγοραστές των «κόκκινων» δανείων συνήθως δεν αγοράζουν ένα-ένα τα «κόκκινα» δάνεια, αλλά πακέτα ομοειδών δανείων. Μελετούν τα ιστορικά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς των «πακέτων» των δανείων αυτών και υπολογίζουν ειδικούς δείκτες που προσδιορίζουν το μέγεθος της πιθανής ζημιάς αν τα δάνεια μιας δεδομένης κατηγορίας πάψουν να εξυπηρετούνται.
Στις περιπτώσεις δανείων μεγάλων επιχειρήσεων μπορεί να αγοράσουν ένα ολόκληρο δάνειο και όχι «πακέτο» δανείων, αν και υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, όπως πακέτα ναυτιλιακών δανείων, που αγοράζονται από επενδυτές με σκοπό να τα πουλήσουν ακόμα και στις ίδιες εταιρείες-δανειολήπτριες (!), οι οποίες επαναγοράζουν τα δάνειά τους σε χαμηλότερη τιμή από αυτή που τα δανείστηκαν.
Ο προσδιορισμός του μεγέθους της πιθανής ζημιάς βοηθάει τους επενδυτές να προσδιορίσουν και το επίπεδο της τιμής που θα προσφέρουν για την αγορά του δανείου.
Για παράδειγμα, εάν ιστορικά οι υπολογισμοί της «συμπεριφοράς» δείχνουν ότι η τελική ζημιά μιας κατηγορίας δανείων (π.χ. καταναλωτικών, σε μια χώρα) που δεν εξυπηρετούνται είναι 80% – δηλαδή ότι τελικά συνήθως εισπράττεται το 20% της αξίας τους –, τότε ο δυνητικός αγοραστής θα προσφέρει για ένα πακέτο τέτοιων δανείων τιμή χαμηλότερη του 20% της ονομαστικής αξίας για να το αγοράσει. Αν βέβαια τα δάνεια αυτά έχουν και εξασφαλίσεις, τότε η τιμή αγοράς που θα ζητήσει ο αγοραστής θα είναι και ανάλογα υψηλότερη.
Οι τράπεζες
Συνήθως οι τράπεζες έχουν ήδη κάνει προβλέψεις για ενδεχόμενες ζημίες από τα «κόκκινα» δάνεια. Αν λοιπόν για ένα δάνειο ονομαστικής αξίας 1.000 ευρώ έχουν κάνει πρόβλεψη για το 50% και το πουλήσουν στο 20% της ονομαστικής του αξίας, δηλαδή με ζημιά 80%, μετά την αφαίρεση από τη ζημιά αυτή της πρόβλεψης, η τελική ζημιά της τράπεζας είναι 30%, που μειώνει αντίστοιχα τα κεφάλαια της τράπεζας κατά 300 ευρώ, εφόσον η τράπεζα δεν έχει κέρδη στον ισολογισμό της.
Επίσης, υπάρχουν συμφωνίες που μπορεί μια τράπεζα να πουλήσει ένα πακέτο δανείων σε επενδυτή/ές σε σχετικά χαμηλότερη τιμή, αλλά να διατηρήσει το δικαίωμα να συμμετάσχει σε ένα προσυμφωνημένο ποσοστό επί των κερδών που μπορεί να έχει ο επενδυτής από τη διαχείριση / ρευστοποίηση / μεταπώληση του δανείου αυτού στο μέλλον. Αυτό βοηθάει την τράπεζα να βγάλει το δάνειο από τον ισολογισμό της, απελευθερώνοντας ρευστότητα (ή, ανάλογα, και κεφαλαίων) και δίνει τη δυνατότητα μελλοντικών επιπλέον εισπράξεων.
ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ