«Παρά πόδας» μηχανισμός επιβολής λιτότητας, χωρίς δημοκρατικό έλεγχο.
Του Γ. ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ
Με ‘μπαμπούλα’ το ΔΝΤ, στον δημοσιονομικό «κόφτη» της γερμανικής ευρωζώνης.
Αναζητείται λοιπόν τρόπος υιοθέτησης πρόσθετων μέτρων 3,6 δις, έτσι ώστε αυτά να θεωρούνται «υπό αίρεση» και «εν αναμονή». Θα ενεργοποιηθούν δηλαδή «εάν και εφόσον» δεν επιτυψχάνεται πλεόνασμα 3,5% το 2018, παρά την άμεση εφαρμογή πακέτου 5,4 δις. Ο στόχος όμως είναι εξαιρετικά φιλόδοξος, αφού η ύφεση θα βαθύνει και τα αναμενόμενα έσοδα δεν θα εισπραχθούν. Αυτή είναι και η πεποίθηση του ΔΝΤ που γνωρίζει από ‘παγίδες χρέους’. Υιοθετούνται επομένως πρόσθετα μέτρα 3,6 δις, έτσι ώστε να είναι όλοι ικανοποιημένοι. Η κυβέρνηση γιατί τα μέτρα θα λογίζονται ‘αβέβαια’, οι ευρωπαίοι γιατί δεν θα διευθετηθεί το χρέος και το ΔΝΤ γιατί θα μπει στην χρηματοδότηση. Η γερμανική φόρμουλα ήταν από καιρό «παρά πόδας», εκκρεμεί μόνο η ρύθμιση εφαρμογής (αρμ).
Μετά το Eurogroup στο Αμστερνταμ, ο Ε. Τσακαλώτος ανέφερε «είμαστε σε συζητήσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους για να βρεθεί ο μηχανισμός δέσμευσης ώστε να βελτιωθεί η αξιοπιστία για τους Ευρωπαίους πιστωτές». Ο «έτερος Καππαδόκης» Ιερώνυμος Ντάισελμπλουμ, έκανε λόγο για μηχανισμό που «πρέπει να είναι αξιόπιστος, να θεσμοθετηθεί εκ των προτέρων, να είναι αυτόματος και να βασίζεται σε αντικειμενικούς παράγοντες που θα πυροδοτήσουν αυτά τα έκτακτα μέτρα».
Η ακρίβεια των προδιαγραφών, παραπέμπει ασφαλώς στο Δημοσιονομικό Συμβούλιο που νομοθετήθηκε από την Κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου με τον 270/2014 κατ’εντολή των δανειστών. Συστάθηκε όμως τον Αύγουστο του 2015 από τον Ε. Τσακαλώτο με τον Ν.4336/2015. Σύμφωνα με αυτόν, όταν παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο ή από την πορεία προσαρμογής προς αυτόν, ο υπουργός Οικονομικών υποχρεούται να ενεργοποιεί «διορθωτικό μηχανισμό». Η κυβέρνηση με τον τρόπο αυτό θα αποφύγει την ψήφιση στη Βουλή του πακέτου «προληπτικών» μέτρων που θα της προκαλούσε πολιτικό πρόβλημα, αλλά ταυτόχρονα θα απαλλάξει κάθε μελλοντική κυβέρνηση από την διαδικασία νομοθέτησης μέτρων.
Μια νομοθετική ρύθμιση αρκεί για να ενεργοποιηθεί η εξής πρόβλεψη του τρίτου μνημονίου: «Οι αρχές δεσμεύονται να λάβουν περαιτέρω διαρθρωτικά μέτρα αν κριθούν αναγκαία για να διασφαλιστούν οι στόχοι του 2017 και του 2018. Τα εν λόγω μέτρα θα περιλαμβάνουν τις αμυντικές δαπάνες, την προγραμματισμένη μεταρρύθμιση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και το πάγωμα των υποχρεωτικών δαπανών». Σήμερα οι δανειστές πιέζουν για προσθήκη περικοπών μισθών και συντάξεων.
Ανάλογα Δημοσιονομικά Συμβούλια γερμανικής εμπνεύσεως, λειτουργούν και σε άλλες χώρες της Ευρώπης μετά το 2011, όμως οι αρμοδιότητές τους διαφέρουν. Στην Βρετανία π.χ. σκοπός είναι ο έλεγχος των δημοσιονομικών στόχων αλλά και οι επίσημες δημοσιονομικές προβλέψεις, δηλαδή διατηρείται εθνικός έλεγχος των «αριθμών». Οι διαφορές εκφράζουν την μάχη που διεξάγεται για την διατήρηση εθνικής δημοσιονομικής κυριαρχίας. Ας θυμηθούμε ότι μετά το 2009, η ΕΕ υιοθέτησε με πρόταση της Γερμανίας, μια δέσμη «μηχανισμών διακυβέρνησης» που προδιαγράφουν ‘οδικό χάρτη’ της ΟΝΕ μέχρι το 2025.
Το πολιτικό ζήτημα είναι, πως ενώ οι αρχικές προτάσεις της Κομισιόν προέβλεπαν ενοποίηση σε τομείς όπως Τραπεζική ένωση, συντονισμός προυπολογισμών, κοινός μηχανισμός αντιμετώπισης χρέους και δημοκρατική νομιμοποίηση, μόνο η τραπεζική ένωση σημείωσε πρόοδο. Μάλιστα το 2015 απαλείφθηκαν κατ’απαίτηση της Γερμανίας, προτάσεις όπως ο νέος δημοσιονομικός πόρος για επενδύσεις και η αμοιβαιοποίηση του χρέους. Υιοθετήθηκε η άποψη την κρατών-δανειστών εις βάρος των κρατών της ευρωπαικής περιφέρειας. Δεν υιοθετήθηκε ούτε η δημιουργία Κοινής Δημοσιονομικής Αρχής, η απουσία της οποίας καταδικάζει την ευρωζώνη σε στασιμότητα, καθώς χρειάζεται κοινή δημοσιονομική ώθηση για ανάπτυξη. Οι εξελίξεις αυτές εγείρουν δικαιολογημένες και σοβαρές ανησυχίες σε όσους στηρίζουν μεν το ευρωπαικό εγχείρημα, αλλά διατηρούν κριτική στάση απέναντι στις μεθοδεύσεις της Γερμανίας.
Οι περισσότερες από τις ρυθμίσεις αυτές εξάλλου, έχουν εισαχθεί με διακρατικές διαδικασίες και είναι εκτός των Ευρωπαικών Συνθηκών. Η δέσμη αυτών των μηχανισμών συμπληρώνει το Δημοσιονομικό Σύμφωνο που -παρά το «βέτο» του Κάμερον- πέρασε το 2011. Είναι επομένως σημαντικό να τονισθεί ότι η σύσταση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου είναι εκτός των Ευρωπαικών Συνθηκών και η χρησιμοποίησή του για επιβολή μέτρων λιτότητας, θα αποτελέσει πολιτική απόφαση εξαιρετικής βαρύτητας.
Διότι έχει προβλεφθεί η λειτουργία του, ώστε να μην λογοδοτεί σε καμμία αρχή της ελληνικής Δημοκρατίας. Το Διοικητικό Συμβούλιο και το προσωπικό του, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, «δεν λαμβάνουν οδηγίες από οποιονδήποτε κυβερνητικό φορέα ή άλλον δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό, ιδίως από τη Βουλή, το Υπουργικό Συμβούλιο, τον Πρωθυπουργό, ή τον υπουργό Οικονομικών». Πρόκειται για πλήρη κατάργηση της εθνικής δημοσιονομικής κυριαρχίας. Θα σημάνει παράλληλα και κατάργηση της Δημοκρατικής νομιμότητας, καθώς θα καθιερώσει και διαιωνίσει μονόδρομο λιτότητας, ανεξάρτητα από κυβερνητικές επιλογές. Με άλλα λόγια, αχρηστεύει την διαδικασία των εκλογών και το Κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση επομένως, με την έλλειψη ρευστότητας πιέζεται να υιοθετήσει άμεσα τα πρόσθετα μέτρα ή να ενεργοποιήσει τον πιο αντιδημοκρατικό μηχανισμό «αυτόματης προσαρμογής» εμπνεύσεως του κ. Σόυμπλε. Και όμως αν χρειάσθούν μέτρα, αυτά μπορούν να ληφθούν αργότερα με το ήδη νομοθετημένο πλαίσιο. Αρκεί να υπάρχει σύμφωνη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και κοινωνία. Καλή Ανάσταση.