Το
κίνητρο της σημερινής μας ανάλυσης αποτέλεσε το μήνυμα ενός καλού φίλου
της Kontranews και του Facebook, που με παρότρυνε να γράψω ένα άρθρο
για την διαχρονική τάση των κρατικών εσόδων σε σχέση με το ΑΕΠ
(Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) της ελληνικής οικονομίας.
Αν και με το
συγκεκριμένο θέμα έχουμε ασχοληθεί αρκετές φορές από τη στήλη αυτή,
εντούτοις η πρόσφατη έκδοση της Eurostat, “Government Finance
Statistics” (Μάιος 2016) αποτέλεσε ένα επιπρόσθετο κίνητρο για τη
συγγραφή του σημερινού άρθρου. Τα κρατικά έσοδα και οι δαπάνες αποτελούν
τους δύο βασικούς πυλώνες άσκησης της “δημοσιονομικής πολιτικής”
(fiscal policy). Η “δημοσιονομική πολιτική” εφαρμόζεται από τις εκάστοτε
κυβερνήσεις και συνιστά την κυριότερη διάσταση της “μακροοικονομικής
πολιτικής”.
Αν η δημοσιονομική πολιτική συμβάλλει στη σταθεροποίηση και
την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας θεωρείται πετυχημένη. Αντίθετα, αν η
δημοσιονομική πολιτική προκαλεί την διαχρονική διεύρυνση των κρατικών
ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους χαρακτηρίζεται αποτυχημένη.
Παρατηρήσεις: Πηγή των στοιχείων είναι η Eurostat, Government
Finance Statistics, May 2016.Τα στοιχεία του πίνακα αφορούν την Ελλάδα
και αναφέρονται στις κρατικές δαπάνες και τα έσοδα της γενικής
κυβέρνησης.
Όταν οι κρατικές δαπάνες υπερβαίνουν τα έσοδα, ο κρατικός
προϋπολογισμός είναι ελλειμματικός (ζημιογόνος), η κυβέρνηση
εξαναγκάζεται να προσφεύγει σε δανεισμό για την χρηματοδότηση των
ελλειμμάτων, με αναπόφευκτη συνέπεια την άνοδο του δημοσίου χρέους της
χώρας. Το τρέχον δημόσιο χρέος είναι αποτέλεσμα της συσσώρευσης
παρελθόντων κρατικών ελλειμμάτων. Τα στατιστικά στοιχεία του πίνακα
αφορούν την Ελλάδα και περιλαμβάνουν τα κρατικά έσοδα και τις δαπάνες
της γενικής κυβέρνησης σε τρέχουσες τιμές και σε ποσοστό του ΑΕΠ. Στις
δαπάνες περιλαμβάνονται και οι τόκοι για την εξυπηρέτηση του χρέους της
γενικής κυβέρνησης. Τα δημόσια έσοδα περιέχουν τους άμεσους και τους
έμμεσους φόρους, τις ασφαλιστικές εισφορές, τα τέλη, κ.λπ.
Η πρώτη
στατιστική διαπίστωση είναι ότι την περίοδο 1980-2009, τόσο οι κρατικές
δαπάνες όσο και τα έσοδα σημείωναν συνεχή αύξηση ως ποσοστό του ΑΕΠ. Την
περίοδο αυτή ο λόγος κρατικές δαπάνες/ΑΕΠ από 22,8% εκτινάχτηκε σε
54,1% και ο λόγος δημόσια έσοδα/ΑΕΠ από 22,3% αυξήθηκε σε 38,9%.
Η δεύτερη καίριας σημασίας στατιστική παρατήρηση είναι ότι την
κρίσιμη περίοδο 1980-2009, ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των κρατικών
δαπανών διαμορφώθηκε σε 9,5% και ήταν υψηλότερος από το αντίστοιχο μέσο
ετήσιο ποσοστό ανόδου των εσόδων που ανήλθε σε 8,3%. Κατ’ αυτό τον
τρόπο, την περίοδο 1980-2009 η συσσώρευση κρατικών ελλειμμάτων ήταν
αναπόφευκτη, με οικτρή συνέπεια την δημιουργία ενός γιγαντιαίου δημοσίου
χρέους που το 2009 καταπλάκωσε την ελληνική οικονομία. Η πορεία προς
την χρεοκοπία του 2009 ήταν το δραματικό επακόλουθο της αποτυχημένης και
της ανεγκέφαλης δημοσιονομικής πολιτικής, που παραδόξως εφάρμοσαν όλες
οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ μετά την μεταπολίτευση. Αναμφίβολα,
οι ιστορικές τους ευθύνες είναι μειοδοτικές και κάποτε θα πρέπει να τους
αποδοθούν.
Η τρίτη στατιστική παρατήρηση είναι ότι την περίοδο
1980-2009 το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές από 40,8 αυξήθηκε σε 242 δις ευρώ,
που σημαίνει ότι ο μέσος ετήσιος ποσοστιαίος ρυθμός ανόδου του ήταν
6,3%. Αξιοσημείωτο είναι ότι την περίοδο 1980-2009, η μέση ετήσια
ποσοστιαία άνοδος αμφότερων των κρατικών δαπανών και των εσόδων ήταν
αισθητά υψηλότερος από τον αντίστοιχο του ΑΕΠ. Αυτή η σημαντική
στατιστική διαπίστωση καταδεικνύει τις πελώριες ευθύνες όλων των
κυβερνήσεων της περιόδου 1980-2009, που με τις ανερμάτιστες και τις
ψηφοθηρικές οικονομικές τους πολιτικές, εξώθησαν την πατρίδα στην
συγκλονιστική χρεοκοπία του 2009. Δυστυχώς, την μνημονιακή περίοδο
2010-2016 η επιδείνωση των Δημοσίων Οικονομικών είναι συνεχής και
δραματική.
Το αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα που εξάγεται από τη χθεσινή μας ανάλυση,
είναι ότι η χρεοκοπία της Ελλάδας το 2009 ήταν το νομοτελειακό και
αναπόφευκτο αποτέλεσμα της τρομακτικής ανόδου των κρατικών δαπανών κατά
την περίοδο 1980-2015. Το κρατικό έλλειμμα είναι συνεπακόλουθο του ότι
οι δημόσιες δαπάνες υπερβαίνουν τα έσοδα. Άρα, τα δημοσιονομικά
ελλείμματα αποτελούν μέρος των κρατικών δαπανών. Δοθέντος ότι το δημόσιο
χρέος του σήμερα είναι το άθροισμα των κρατικών ελλειμμάτων του χθες,
προκύπτει ότι η γενεσιουργός αιτία της αχαλίνωτης ανόδου του δημοσίου
χρέους της Ελλάδας κατά την περίοδο 1980-2009, υπήρξε η ανεξέλεγκτη
αύξηση των δημοσίων δαπανών. Και ο αδαής με την διάρθρωση και την
εξέλιξη των δημοσιονομικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας θα
διερωτηθεί: Ποια είναι η ευθύνη των κρατικών εσόδων στην χρεοκοπία της
πατρίδας το 2009; Εύλογο το ερώτημα, αν αναλογιστούμε την εκτενή άνομη
παραοικονομία στη χώρα μας, που συνιστά ανασχετικό παράγοντα στη σύλληψη
της φορολογητέας ύλης.
Εντούτοις, η ακόλουθη στατιστική παρατήρηση καταδεικνύει, ότι, τα
κρατικά έσοδα δεν ευθύνονται για την συντελούμενη επιδείνωση των
Δημοσίων Οικονομικών κατά την περίοδο 1980-2009. Πιο συγκεκριμένα, την
περίοδο 1980-2009 η μέση ετήσια ποσοστιαία αύξηση των εσόδων της γενικής
κυβέρνησης ήταν 8,3% και του ονομαστικού ΑΕΠ 6,3%.
Συνεπώς, την περίοδο
αυτή η μέση ετήσια ποσοστιαία αύξηση των κρατικών εσόδων ήταν δύο
ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση ετήσια ποσοστιαία
άνοδο του ονοματικού ΑΕΠ (8,3-6,3=2,0). Σε τεχνοκρατικούς όρους, την
περίοδο 1980-2009 η “μέση ετήσια εισοδηματική ελαστικότητα των κρατικών
εσόδων” διαμορφώθηκε σε 1,32 (8,3/6,3=1,32). Με κριτήριο την εμπειρία
των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα τη γνώση που έχουμε
αποκομίσει από τα διάφορα κράτη της παγκόσμιας οικονομίας, μέσες ετήσιες
εισοδηματικές ελαστικότητες άνω του 1,15 θεωρούνται πολύ υψηλές.
Και το ουσιαστικό ερώτημα είναι: Γιατί την περίοδο 1980-2009, οι
κρατικές δαπάνες ανέρχονταν με αλματώδεις ρυθμούς και οι εκάστοτε
κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ αντί να τις μειώσουν συνεχώς τις
αύξαναν; Τα αίτια της τρομακτικής ανόδου των συνολικών κρατικών δαπανών
την περίοδο αυτή, τα έχουμε διερευνήσει σε βάθος σε πολλές αναλύσεις μας
από τις σελίδες της Kontranews. Εντούτοις, το σπουδαιότερο ίσως αίτιο,
που υπήρξε καθοριστικό ρόλο στην χρεοκοπία του 2009, ήταν η διαφθορά του
εγχώριου κομματικού-πολιτικού-κυβερνητικού συστήματος εξουσίας.
Διαφθορά που σχετιζόταν με τις εξωφρενικές υπερβάσεις των κρατικών
δαπανών, όπως κρατικές προμήθειες σε κομματικούς φίλους επιχειρηματίες,
αναθέσεις δημοσίων έργων σε κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες, μίζες
εξοπλιστικών προγραμμάτων, αθρόοι ψηφοθηρικοί διορισμοί παιδιών του
κομματικού σωλήνα στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, υπέρμετρες κρατικές
δαπάνες στα ολυμπιακά έργα, τεράστιες αμοιβές στους καρεκλοκένταυρους
της κρατικής εξουσίας, κ.λπ.
Άρα, η διαφθορά του κομματικού-κυβερνητικού καθεστώτος εξουσίας
ΠΑΣΟΚ-ΝΔ συνέβαλε στην εκτόξευση των δαπανών σε δυσθεώρητα ύψη, με
θλιβερή συνέπεια την υπερδιόγκωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και την
γιγάντωση του δημοσίου χρέους. Η διαφθορά του κομματικού-πολιτικού
συστήματος εξουσίας φέρει βαρύτατες ευθύνες για την χρεοκοπία του 2009
και την δέσμευση της πατρίδας με τις αιμοσταγείς πολιτικές των
μνημονίων. Η μνημονιακή περίοδος 2010-2015 χαρακτηρίζεται για την
παταγώδη αποτυχία της ασκούμενης μακροοικονομικής πολιτικής. Βροντώδης
αποτυχία που καθρεφτίζεται στην συνεχή άνοδο του δημοσίου χρέους μετά το
2009. Τόσες θυσίες του ελληνικού λαού και το δημόσιο χρέος εξακολουθεί
να αυξάνει με ανεξέλεγκτους ρυθμούς. Σύμφωνα με τον στατιστικό πίνακα
που δημοσιεύσαμε χθες, την περίοδο 2008-2015, δηλαδή την περίοδο ύφεσης
της εθνικής οικονομίας, οι κρατικές δαπάνες από 123 ελαττώθηκαν σε 97,4
δις ευρώ (€). Μείωση που οφείλεται κυρίως στο πετσόκομμα μισθών και
συντάξεων. Το 2015 οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης θα έπρεπε να ήταν
το πολύ 80 δις €, αν το κομματικό κράτος ήταν λιτοδίαιτο και πιο
νοικοκυρεμένο.
Παράλληλα, την περίοδο 2008-2015, λόγω της παρατεταμένης
οικονομικής κρίσης τα δημόσια έσοδα από 98,4 έπεσαν στα 84,7 δις €,
παρότι οι μνημονιακές κυβερνήσεις βάραγαν τα νοικοκυριά και τις
επιχειρήσεις με φόρους στο ψαχνό. Ωστόσο, η εντυπωσιακή συρρίκνωση του
ονομαστικού ΑΕΠ είχε ως αποτέλεσμα την περίοδο 2008-2015, ο λόγος
κρατικές δαπάνες/ΑΕΠ από 40,6% να αυξηθεί σε 55,3% και ο λόγος έσοδα/ΑΕΠ
από 40,6% να ανέβει στο 48,1%. Δηλαδή, οι αποτυχημένες μνημονιακές
οικονομικές πολιτικές, με την παρατεταμένη κρίση που προκαλούν στην
ελληνική οικονομία, συνετέλεσαν ώστε η Ελλάδα να καταστεί μια χώρα με
εξαιρετικά υψηλές κρατικές δαπάνες και έσοδα αναλογικά με το ΑΕΠ σε
παγκόσμιο επίπεδο.
kontranews.gr