Αναδημοσίευση από: neavi.blogspot.gr
Πώς οι Αλβανοί παρουσιάζουν ως αλβανικής καταγωγής τον Γεώργιο Καστριώτη.
Ένας από τους λιγότερο γνωστούς ήρωες της Ελληνικής Ιστορίας θεωρείται ο Γεώργιος Καστριώτης, γνωστός κι ως Σκεντέρμπεης. Αποτελεί τον εθνικό ήρωα των Αλβανών την ίδια ώρα που θεωρείται άγνωστος ή παρουσιάζεται λανθασμένα ως Αλβανικής καταγωγής στην Ελλάδα. Ας δούμε όμως τελικά ποιος ήταν ο Σκεντέρμπεης.Το πραγματικό του όνομα είναι Γεώργιος Καστριώτης. Το επίθετό του παρουσιάζει και την πραγματική του καταγωγή αφού ο παππούς του, Κων/νος Καστριώτης (1390), ήταν ηγεμόνας της περιοχής της Καστοριάς και της Ημαθίας. Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Καστριώτης, ηγεμόνας της Κρόιας ενώ η μητέρα του καταγόταν από τη Σερβία (Βοϊσάβα).
Λίγο καιρό πριν την Άλωση της Πόλης κι ενώ ο σουλτάνος Μουράτ Β’ κατακτούσε την μια βυζαντινή επαρχία μετά την άλλη, ζητά από τον ηγεμόνα της Κρόιας ως εκδήλωση υποταγής και εγγύηση της κυριαρχίας του, την ομηρία των 4 γιων του ένας εκ των οποίων ήταν ο Γεώργιος. Ο Ι. Καστριώτης δέχτηκε και τα παιδιά του αφού ασπάσθηκαν τον ισλαμισμό (ήταν χριστιανοί), βρέθηκαν να ανατρέφονται στη σουλτανική αυλή της Ανδριανουπόλεως παρέα με τον μετέπειτα Πορθητή της Πόλεως, Μωάμεθ τον Β’. Ο σουλτάνος Μουράτ, βλέποντας την εξαιρετική πρόοδο και τα χαρίσματα του ελληνόπουλου, του προσέδωσε την τουρκική ονομασία «Ισκεντέρ μπέη» (Σκεντέρμπεης) που σημαίνει «Αλέξανδρος ηγεμών».
Παρόλη την οθωμανική ανατροφή του, ο Γεώργιος δεν ξεχνούσε τις ρίζες του. Η είδηση του θανάτου των γονιών του και η καταπίεση των ομοεθνών του από τον τουρκικό ζυγό έδωσαν το έναυσμα στον Σκεντέρμπεη να λιποτακτήσει σε μάχη στη Σερβία και να επιστρέψει στα πατρογονικά του εδάφη. Αφού νυμφεύεται την Ανδρονίκη Κομνηνή, ο Γεώργιος Καστριώτης στις 28 Νοεμβρίου 1443 κηρύσσει την επανάστασή του κατά των Τούρκων. Ως έμβλημά του χρησιμοποίησε τον βυζαντινό δικέφαλο αετό σε κόκκινο φόντο, τη σημερινή πλέον σημαία της Αλβανίας.
Ο Γεώργιος Καστριώτης χάρη στις πολεμικές του αρετές κατάφερε να απελευθερώσει την επαρχία του από την τουρκική κατοχή και να προκαλέσει το θαυμασμό στην χριστιανική Δύση που ανέμενε την οθωμανική απειλή. Ήταν τόσο μεγάλες οι επιτυχίες του Καστριώτη που ανάγκασε τον ίδιο τον σουλτάνο να εκστρατεύσει εναντίον του. Χαρακτηριστικοί είναι και οι έπαινοι του πάπα Κάλλιστρου Γ’, ονομάζοντας τον Καστριώτη «ιππότη του Χριστού» και «αθλητή του Θεού». Ακόμη και μετά την Άλωση της Πόλης (1453), ο Σκεντέρμπεης δρούσε ανενόχλητος μέχρι τον θάνατό του. Στις 17 Ιανουαρίου 1467 και σε ηλικία 63 ετών πέθανε από ελονοσία. Θάφτηκε με τις τιμές που αρμόζουν σε έναν θρύλο στο Ναό του Αγίου Νικολάου στο Αλέσσιο (αρχαία Λισσός).
Αποδείξεις της ελληνικής καταγωγής του Σκεντέρμπεη
Παρά την γνώση της καταγωγής του, οι Αλβανοί συνεχίζουν να πιστεύουν και να διαδίδουν ορισμένοι Έλληνες εν αγνοία τους ότι ο Σκεντέρμπεης ήταν Αλβανός επειδή έδρασε στην περιοχή της σημερινής Αλβανίας. Βέβαια εκτός του ότι ξεχνάνε την ελληνικότητα των αλβανικών εδαφών (από την εποχή του Πύρρου), πράττουν το μεθοδολογικό σφάλμα του ετεροχρονισμού στην προσπάθειά τους να βρουν έναν μεγάλο ήρωα μιας και η ολιγόχρονη αλβανική ιστορία δεν είχε να επιδείξει κάποιον ήρωα αφού πάντοτε υπέκυπταν σε δωροδοκίες και πολιτικές πιέσεις των μεγαλύτερων δυνάμεων (βλέπε Οθωμανική Αυτοκρατορία, φασιστική Ιταλία, ναζιστική Γερμανία και Σοβιετική Ένωση).
Ιδού μερικές αποδείξεις της ρίζας του Γεωργίου Καστριώτου:
o Ο ίδιος ο Καστριώτης ήταν ελληνομαθής και όλες του οι επιστολές προς τους ηγεμόνες της Δύσης και το Σουλτάνο γράφονταν στα ελληνικά, παρουσιαζόμενος μάλιστα ως απόγονος των Ηπειρωτών κι όχι των Ιλλυριών (βλέπε επιστολή προς τον Ιταλό Ursini, 1460). Έφερε το μακεδονικό κράνος με το διπλό κέρας ενώ χρησιμοποιούσε το όνομα του Μεγ. Αλεξάνδρου, δείγμα συνείδησης εθνικής συνέχειας.
o Μιλώντας ενώπιον του Πάπα Παύλου Β’ τονίζει: «Μετά την υποδούλωσιν της Ασίας και της Ελλάδος, μετά την σφαγήν των ηγεμονικών γόνων της Κων/πόλεως, της Τραπεζούντος… και την ερήμωσιν μεγίστου μέρους της Μακεδονίας και της Ηπείρου, απέναντι του αγρίου κατακτητού του αγωνιζομένου να συντρίψη τον σταυρόν, να ανυψώση επί του Καπιτωλίου την ημισέληνον και να πληρώση δούλων τον κόσμον όλον … μόνος εγώ ίσταμαι μετά των λειψάνων των στρατιωτών μου και μετά της μικράς μου επικρατείας…».
o Ο Τούρκος βιογράφος του Αλή Πασά, Αχμέτ Μουφίτ, γράφει για τον Καστριώτη: «το έτος 1443 δραπέτευσε από το οθωμανικό στρατόπεδο του Μοράβα ο Έλληνας ηγεμόνας Καστριώτης και πήγε στην έδρα των προγόνων του, την Κρόια».
o Ιταλικές, Αγγλικές και Σουηδικές αναφορές θεωρούν τον Σκεντέρμπεη Έλληνα. Έτσι ο Ιταλός A. Salvi στην τραγωδία του (1718) τον αναφέρει ως Έλληνα (Greco). Ο Άγγλος C. Randall το 1810 τον αποκαλεί Έλληνα Ήρωα (Grecian Hero) και οι Σουηδοί Barrau αρχικά και Rudbeck αργότερα (1835) θεωρούν τον Γ. Καστριώτη Έλληνα.
Οι αποδείξεις είναι τόσες πολλές που είναι αδύνατον να καταγραφούν σε λίγες γραμμές. Καλούνται οι Έλληνες ιστορικοί να σταματήσουν αυτήν την διαστρέβλωση και να γράφουν ψευδώς στα ελληνικά βιβλία περι Αλβανού ηγεμόνα. Παρομοίως, καλούνται όλοι οι Έλληνες να γνωρίζουν τι εστί Σκεντέρμπεης και να απαντούν καταλλήλως στους παραπλανημένους φιλοξενούμενούς μας Αλβανούς.
O ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ
Η Ελληνική Ιστορία είναι γεμάτη από μεγάλες ηρωικές προσωπικότητες γνωστές αλλά και άγνωστες. Στην χωρία των αγνώστων και παραμελημένων ηρώων στους σύγχρονους καιρούς ανήκει και ο ήρωας της Νέας Ηπείρου, ο αρβανίτης πολέμαρχος Γεώργιος Καστριώτης ο επονομασθείς τουρκιστί Σκεντέρμπεης, δηλαδή Αλέξανδρος.
Ο Γεώργιος Καστριώτης ήταν όπως και ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος οι μορφές αυτές που αγαπήθηκαν, τραγουδήθηκαν, έγιναν θρύλος και παραμύθι της γιαγιάς κατά τη διάρκεια της πολύχρονης τουρκοκρατίας στον ελληνικό χώρο.
Ξεχασμένος μεταξύ των νεοελλήνων, δημοφιλής όμως τον 15ο και 16ο αιώνα στους περίφημους "στρατιώτες" που μελετούσαν τα κατορθώματά του, αλλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης κάθε καπετάνιος που μπορούσε να διαβάσει πέντε γράμματα διάβαζε για τα κατορθώματα του Σκεντέρμπεη που κυκλοφορούσαν τότε και είχαν μεγάλη απήχηση. Ο Κολοκοτρώνης μας λέει στα Απομνημονεύματά του:
"Ανέγνωσα τον βίον του Σκεντέρμπεη, εσυλλογούμουν τα έργα του..."
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ
Ο Σκεντέρμπεης γεννήθηκε το 1405 στην Κρούγια της Νέας Ηπείρου, της ονομαζομένης τώρα Αλβανίας. Ήταν γυιος του Ιωάννη Καστριώτη, φεουδάρχου της περιοχής.
Η Παλαιά και η Νέα Ήπειρος κατά το πρώτο τέταρτο του 15ου αιώνος εδιαιρείτο σε διάφορα φέουδα χωρίς σταθερά όρια. Αυτά μετεβάλλοντο συνεχώς ως αποτέλεσμα διαφόρων πολέμων μεταξύ των φεουδαρχών. Στο βόρειο τμήμα της περιοχής, υπήρχαν τα φέουδα του Μπάλσα, του Ντουκαγκίνη, του Ζαχαρία, του Γουνίνη, του Σπανού και του Δούσμανη. Νοτιότερα, δηλαδή στη Νέα Ήπειρο, τα φέουδα των οικογενειών των Τόπια, Μουζάκη, Αριανίτη και Καστριώτη, με κέντρα το Δυρράχιο, το Μπεράτι, το Βελιγράδι, την Κρούγια και το σημερινό Ελμπασάν, και νοτιότερα το φέουδο του Γκίνου Μπούα Σπάτα τον οποίον διεδέχθη ο Μαυρίκιος Μπούας Σπάτας, και το φέουδο του Γκιν Ζενεμπίση. Το φέουδο του πρώτου εξετείνετο στην περιοχή της Άρτας και του δευτέρου στην περιοχή του Αργυροκάστρου. Η μορφή αυτή διακυβερνήσεως της περιοχής κατά φάρες κράτησε μέχρι το έτος 1415. Οι Τούρκοι αφού εξήλθαν από μια εσωτερική κρίση, δηλαδή τον πόλεμο μεταξύ των επιγόνων του Σουλτάνου Βαγιαζήτ, ανέδειξαν τον ισχυρό Σουλτάνο Μωάμεθ Α΄ και από το 1415 έως το 1419 κατέλαβαν όλες τις φεουδαρχίες της περιοχής και κατάρτισαν νέο φορολογικό σύστημα. Οι πιο πολλοί φεουδάρχαι υπέκυψαν και έγιναν φόρου υποτελείς στον Σουλτάνο. Υπήρχαν και φεουδάρχαι που εγκατέλειψαν τον τόπο όπως ο Γκιν Ζενεμπίσης, ο Μαυρίκιος Μπούας Σπάτας και ο Μπάλσας. Ο πατέρας του Καστριώτη, παρά την αρχική αντίσταση που προέβαλε, υποτάχθηκε στη νέα κατάσταση.
Μεταξύ των υποχρεώσεων των φεουδαρχών ήταν και η υποχρέωση να στέλνουν στο Σουλτάνο στην Αδριανούπολη ένα ή και περισσότερα από τα παιδιά τους για να υπηρετήσουν στη στρατιωτική σχολή ως Ιτς-Ογλάν. Στη σχολή αυτή οι νεαροί γυιοί των φεουδαρχών εξισλαμίζοντο για να αναλάβουν αργότερα διάφορα επίσημα κυβερνητικά καθήκοντα με βεβαιωμένη την πίστη στο Σουλτάνο. Τα καθήκοντα αυτά ήσαν π.χ. αρχηγός του στρατού μιας περιοχής ή μιας επαρχίας, διοικητής της φρουράς ενός φρουρίου, διοικητής της αστυνομίας μιας πόλεως, κ.λ.π.
Μεταξύ των Ιτς-Ογλάν που εστάλησαν στον Σουλτάνο ήταν και τα παιδιά του Ιωάννη Καστριώτη. Ο μικρότερος γυιος απ' όλους, ο Γεώργιος ή Γκέργκι, βρέθηκε σε ηλικία 18 ετών στην Αδριανούπολη. Με ωραία θωριά, με ανάστημα γιγαντιαίο όπως αναφέρουν οι βιογράφοι του, και με μύτη γρυπή, προκάλεσε το θαυμασμό των Τούρκων για τα χαρίσματά του και του απέδωσαν το όνομα Ισκεντέρ (Αλέξανδρος). Εκεί, εκτός από τα ελληνικά και την αρβανίτικη διάλεκτο που μιλούσε, έμαθε τα τουρκικά, τα αραβικά και τα ιταλικά.
Ως άνθρωπος και στρατιωτικός ηγέτης διεκρίνετο για τα εξαίρετα ψυχικά του χαρίσματα, τη γενναιότητά του, τη σύνεσή του αλλά και την ευγλωττία του με την οποία κέρδιζε τις ψυχές των στρατιωτών του οι οποίοι ήσαν διατεθειμένοι να υποστούν οιανδήποτε θυσία και να προχωρήσουν ακόμη και εις τον θάνατο χάριν του αρχηγού των. Στο τέλος κάθε μάχης εισήρχετο στις σκηνές των πληγωμένων και παρακολουθούσε αυτοπροσώπως την θεραπεία τους. Είχε κερδίσει λοιπόν την εμπιστοσύνη των στρατιωτών του τόσο κατά την περίοδο της ζωής του κατά την οποίαν ήτο υπό τας διαταγάς του Σουλτάνου, όσο και κατά την περίοδο κατά την οποίαν ύψωσε το λάβαρο της επαναστάσεως εναντίον των Τούρκων στην περιοχή της αρβανιτιάς αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου.
Ο Σουλτάνος Μουράτ Β' έχοντας αναγνωρίσει την γενναιότητά του τον είχε στείλει με στρατεύματα στα μέτωπα των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας. Την περίοδο της υποτέλειας ο Καστριώτης δεν διέκοψε τους δεσμούς του με την οικογένειά του. Πότε-πότε επανήρχετο στην πατρίδα του κοντά στον πατέρα του.
Το 1438 ο Σκεντέρμπεης υπηρέτησε ως Σούμπασης στο βιλαέτι της Κρούγιας, δηλαδή ως αρχηγός της επαρχίας. Το 1440 απομακρύνθηκε από την Κρούγια και ανέλαβε Σαντζάκμπεης στην Ντίμπρα, δηλαδή τη Δίβρη, που ανήκε στο βιλαέτι του Μοναστηρίου. Την περίοδο εκείνη συνέσφιξε τους δεσμούς του με τον λαό αλλά και τους φεουδάρχες. Ιστοριογράφοι και αναλυταί της ζωής του Σκεντέρμπεη παραδέχονται ότι αυτός δεν άλλαξε ποτέ την πίστη του και παρέμεινε πάντα χριστιανός. Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην πατρίδα του επεδίωξε να έλθει σε επαφή με τις δυτικές δυνάμεις (Βενετία, Ραγούζα, Νεάπολη). Ειδικά προς το βασιλέα της Νεαπόλεως Αλφόνσο εμπιστεύθηκε τις προθέσεις του για μελλοντική εξέγερση κατά των Τούρκων. Ο Καστριώτης λοιπόν περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία για να δράσει. Αυτή δεν άργησε. Η Ουγγαρία μαζί με την Κωνσταντινούπολη, ελεύθερο απομεινάρι της πάλαι ποτέ κραταιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ήσαν οι μόνες από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις που ανθίσταντο κατά της Οθωμανικής πλημμυρίδος.
Κατά το 1439-1442 οι Ούγγροι εφαρμόζοντες την πολεμική τακτική του "Η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση" έφεραν σε δύσκολη θέση τους Τούρκους. Ο Σκεντέρμπεης ζήτησε να σταλεί στο μέτωπο του Δουνάβεως υπό τας διαταγάς του μπέη της Ρούμελης. Όταν στις αρχές Νοεμβρίου του 1443 οι Ούγγροι κατενίκησαν τους Τούρκους ο Σκεντέρμπεης βρήκε τη χρυσή ευκαιρία για να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιό του. Μέσα στη σύγχυση της ήττας αποσκίρτησε μαζί με 300 πιστούς ιππείς συμπεριλαμβανομένων του αδελφού του Στανίση Καστριώτη και του ανηψιού του Μούρτο Χάμζα, και μετά από μια πορεία επτά ημερών έφθασαν έξω από την Κρούγια κατά της οποίας επιτίθεται. Την κυριεύει, την απελευθερώνει και υψώνει τη βυζαντινή ερυθρά σημαία με το δικέφαλο αετό η οποία ήτο και το οικόσημο των Καστριώτηδων, και η οποία επεβλήθη στις αρχές του 20ου αιώνος ως το εθνικό σύμβολο της Αλβανίας, του νέου κράτους - δημιουργήματος των συμφερόντων των Μεγάλων Δυνάμεων.
Ο ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΤΕΙ ΤΟΝ ΜΩΑΜΕΘ
Για 25 χρόνια ο Σκεντέρμπεης θα δημιουργήσει μια ελεύθερη ζώνη στην τουρκοκρατούμενη χερσόνησο του Αίμου και θα θραύσει και θα ταπεινώσει τις δυνάμεις δύο Σουλτάνων, του Μουράτ Β΄ και του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή αποτελουμένας από εκατοντάδας χιλιάδας στρατού.
"Εάν δεν είχε γεννηθεί ο Σκεντέρμπεης, έλεγε ο Μωάμεθ Β΄, εγώ θα είχα συνδέσει τον κόλπο της Αδριατικής με την Ενετική Δημοκρατία, θα είχα θέσει το σαρίκι επί της κεφαλής του Πάπα και την ημισέληνο επί του τρούλου του Αγίου Πέτρου".
Η επιρροή του Σκεντέρμπεη και οι εστίες εξεγέρσεως έφθαναν μέχρι του Αμβρακικού κόλπου και η ηγετική του μορφή ένωσε τις διάφορες αλληλομαχόμενες φατριές. Ο Σκεντέρμπεης φρόντισε να δημιουργήσει εστίες εξεγέρσεως εκτός της Κρούγιας και νοτιότερα, όπως στο Πωγώνι, στο φρούριο της Βελλάς αλλά και της Χειμάρρας. Η Χειμάρρα από τότε και καθ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας μέχρι τις μέρες μας αποτελεί ένα φρούριο του Ελληνισμού. Οι έλληνες ιστορικοί δεν έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα με το βραχύβιο ανεξάρτητο κράτος του Καστριώτη. Το μέγεθος και τη σημασία της εξεγέρσεώς μαρτυρεί το γεγονός ότι ο Μουράτ Β΄ τέθηκε επικεφαλής δυνάμεως 200 000 ανδρών, τεραστίας δια την εποχή, η οποία ασφαλώς δεν θα εχρειάζετο εάν επρόκειτο να καταληφθεί μόνο το φρούριο της Κρούγιας.
Οι Χειμαρριώτες στάθηκαν στο πλευρό του Καστριώτη και, στην άμυνα της Κρούγιας,συμμετείχαν και οι φάρες του Ανδρούτσου, του Μπότσαρη, κ.ά., οι οποίες μετά την κατάρρευση της επαναστάσεως και το θάνατο του Σκεντέρμπεη κατήλθαν προς Νότον και αποίκησαν τα απρόσιτα όρη του Σουλίου. Σύμφωνα με τον στρατηγό Δημήτριο Νότη Μπότσαρη, αρχηγό του Σώματος των Εθελοντών εντοπίων Ηπειρωτών κατά το 1912-13: "Θανόντος του Σκεντέρμπεη οι Μποτσαραίοι μαχόμενοι προς Τούρκους και Τουρκαλβανούς, κατήλθον προς την Δράγανη. Κατά τας αρχάς δ ε του 17ου αιώνος ίδρυσαν με άλλους αδούλωτους Έλληνες την Σουλιώτικη Συμπολιτεία".Οι Χειμαρριώτες έναν αιώνα μετά τον θάνατο του Σκεντέρμπεη αποκαλούν τον Καστριώτη ηγεμόνα τους. Σε έγγραφό τους προς τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄ με ημερομηνία 12 Ιουλίου 1577 αποκαλούσαν τον Σκεντέρμπεη "Ρήγα" τους.
Ομοίως και οι κάτοικοι της Κορυτσάς, ονομαστοί για την παλικαριά τους, πολέμησαν σκληρά στο πλευρό του Καστριώτη.
Η ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗ
Ο Καστριώτης είχε ελληνοχριστιανική συνείδηση και ήταν κάτοχος της ελληνικής παιδείας. Τα έγγραφα που συντάσσονταν στην καγκελαρία του ήταν γραμμένα στην ελληνική. Το 1461 απευθυνόμενος προς τον Σουλτάνο Μωάμεθ Β΄ έγραφε:
"Γεώργιος Καστριώτης ο μετονομασθείς Σκεντέρμπεης, ηγεμών των Ηπειρωτών και Αλβανών, στρατιώτης του Ιησού Χριστού προς Μωάμεθ τον μονάρχην των Οθωμανών, χαίρειν...". Ομοίως απευθυνόμενος προς τον βασιλέα Αλφόνσο αυτοαποκαλείται "Πρίγκηψ των Ηπειρωτών".
Η εξέγερση της Ηπείρου εξέπληξε τους Ευρωπαίους ηγεμόνες. Όπως προείπαμε, αμέσως μετά την Κρούγια ακολούθησαν και οι εξεγέρσεις των υπολοίπων περιοχών. Προς τον σκοπόν αυτόν συνήλθαν το Μάρτη του 1444 οι φεουδάρχες της περιοχής Παλαιάς και Νέας Ηπείρου - χαρακτηριστικά αναφέρουμε τον Γεώργιο Αριανίτη, τον Θοδωρή Θώπια, τον Νικόλαο Ντουκαγκίνη, τον Παύλο Ντουκαγκίνη, τον Θοδωρή Κορώνα Μουζάκη, τον Λέκκα Ζαχαριά, τον Λέκκα Δούσμανη, τον Γιώργη Μπάλσα, τον Πέτρο Σπανό, κ.ά. Στην συνάντηση μετείχε και ο Στεφάν Τσερνόγιεβιτς, ως αντιπρόσωπος των κατοίκων του Μαυροβουνίου. Εκεί ανακηρύχθηκε ο Σκεντέρμπεης Γενικός Αρχηγός και όλοι ορκίστηκαν αντίσταση κατά του Τούρκου δυνάστη.
Οι Ούγγροι επίσης ενθαρρυνόμενοι από τας υποσχέσεις του Πάπα και σε συνεννόηση με τον Σκεντέρμπεη μαζί με δυνάμεις Πολάκων και Ρουμάνων διέβησαν τον Δούναβη και έφθασαν στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Ομοίως δυνάμεις του Σκεντέρμπεη με επικεφαλής τον Γεώργιο Αριανίτη εισήλθαν στη Μακεδονία όπου συγκέντρωσαν στρατεύματα εθελοντών προς ενίσχυση των δυνάμεων του Ούγγρου βασιλέως Βλαδισλάου. Όταν ο Ούγγρος βασιλιάς πληγώθηκε θανάσιμα από τις δυνάμεις του Σουλτάνου που κατέφθασαν στη Βάρνα με τη βοήθεια Γενοβέζικων πλοίων, η συμμαχία των Χριστιανικών δυνάμεων διελύθη.
Ο Ιανέσκου Ουνιάδης, αρχηγός της μάχης της Βάρνης, συνέχισε να βρίσκεται σε επαφή με τον Σκεντέρμπεη, πράγμα που εξαγρίωσε τον Σουλτάνο ο οποίος συγκέντρωσε όλο το στρατό της Ασίας και της Ευρώπης και μαζί με τον διάδοχό του Μωάμεθ Β΄ εισήλθε στην περιοχή βορείως της Νέας Ηπείρου (Βόρειος Αλβανία) και μέσω του Γενούσου ποταμού (Σκούμπι), έφτασε στην Κρούγια, κατά την πολιορκία της οποίας χρησιμοποίησε για πρώτη φορά πολιορκητικές μηχανές.
Μέχρι να φτάσει όμως ο στρατός του Σουλτάνου στην Κρούγια είχε υποστεί τέτοιες καταστροφές από καταδρομικές ενέργειες των στρατιωτών του Σκεντέρμπεη ώστε ο Τούρκος χρονικογράφος Ντουρσούν Μπέης γράφει: "Μόνον οι δαίμονες, όπως είναι οι κάτοικοι των μερών εκείνων, μπορούν, εξοικειωμένοι με τα όρη τους, οι κατηραμένοι αυτοί άπιστοι, να κτυπούν με δηλητηριώδη βέλη".
Η πολιορκία απέτυχε και ο Μουράτ Β΄ αποχώρησε ηττημένος για να πεθάνει ντροπιασμένος λίγο αργότερα στην Αδριανούπολη.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ
Εν τω μεταξύ ο Σκεντέρμπεης υπογράφει συμμαχία το Μάρτιο του 1451 με τον βασιλέα Αλφόνσο της Νεαπόλεως ο οποίος ονειρευόταν να ιδρύσει Μεσογειακή Αυτοκρατορία.
Ο διάδοχος του Μουράτ, νεαρός Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ετοίμασε άλλες δύο εκστρατείες κατά του κράτους του Καστριώτη - Σκεντέρμπεη οι οποίες όμως απέτυχαν και αυτές, το καλοκαίρι του 1452 και τον Απρίλιο του 1453, την εποχή δηλαδή κατά την οποία η γενναία φρουρά της Κωνσταντινουπόλεως υπό τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ΄ τον Παλαιολόγο έδινε τον υπέρ πάντων αγώνα.
Η κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως έκανε αίσθηση και σκόρπισε τον πανικό σε όλη την Ευρώπη. Ο Σκεντέρμπεης από τούδε και στο εξής δεν θα είχε να αντιμετωπίσει μόνο τους Τούρκους και εξισλαμισμένους Αρβανίτες εκστρατεύοντες εναντίον του, αλλά και τους εξωμότες φεουδάρχες πρώην πιστούς του.
Ακόμη και ο ανεψιός του Χάμζας μετά τη γέννηση του υιού του Σκεντέρμπεη, Ιωάννη, αφού έχασε την ελπίδα της διαδοχής, υποτάχθηκε στον εχθρό και οδήγησε τις δυνάμεις του εναντίον της πατρίδος του, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες στους Τούρκους τόσο για την περιοχή όσο και για τις στρατηγικές τακτικές του θείου του.
Το 1464 πέθανε ο Πάπας Πίος Β΄ ο οποίος ματαίως προσπαθούσε να ενώσει τις διηρημένες ευρωπαϊκές δυνάμεις και να οργανώσει σταυροφορία κατά του Σουλτάνου. Την ίδια χρονιά ο Σουλτάνος έστειλε εκστρατευτικό σώμα κατά του Σκεντέρμπεη με σκοπό την ερήμωση της χώρας αλλά και την αποκοπή των πηγών του ανεφοδιασμού της. Για άλλη μια φορά ο Σκεντέρμπεης τον Αύγουστο του 1464 κατακερμάτισε τις τουρκικές δυνάμεις.
Το 1465 άλλες τέσσερεις εκστρατείες καθοδηγούμενες από αρβανίτες εξωμότες αποτυγχάνουν.
Το 1466 ο ίδιος ο Μωάμεθ επικεφαλής 150 000 έως 200 000 στρατιωτών, γενιτσάρων, Οθωμανών της Ανατολής και εξωμοτών εμφανίζεται μπροστά στην Κρούγια. Ο χρονικογράφος Κριτόβουλος αναφέρει ότι οι Ηπειρώτες και Αρβανίτες αγωνιστές όταν εδιώκοντο από τις δυνάμεις των Τούρκων προτιμούσαν να γκρεμίζονται από τα βράχια και να φονεύονται παρά να παραδίδονται ικέτες. Και η εκστρατεία αυτή απέτυχε μετά από αλλεπάλληλες καταδρομικές επιχειρήσεις στο στρατόπεδο του Σουλτάνου που είχαν σαν αποτέλεσμα ακόμη και τον θάνατο ενός εκ των στρατιωτικών ηγετών, του εξωμότη Αρβανίτη Μπαλαμπά Πασά.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟ 1468
Το 1466 ο γενναίος αρχηγός Γεώργιος Καστριώτης Σκεντέρμπεης, φορώντας την πολεμική του γούνα παρουσιάστηκε αυτοπροσώπως στον Πάπα Παύλο Β΄ και τους καρδιναλίους προκειμένου να βοηθήσουν στην διοργάνωση εκστρατείας των Ευρωπαίων ηγεμόνων εναντίον του Μωάμεθ.
Η παρουσία του προξένησε την περιέργεια του κόσμου οι οποίοι συγκεντρώθηκαν να ιδούν τον φημισμένο ήρωα. Σύμφωνα με τον Βαρλέτιο ο Σκεντέρμπεης τελείωσε την ομιλία του προς τον Πάπα ως εξής: "Μετά την καταστροφήν της Ασίας και της Ελλάδος, μετά την σφαγήν των πριγκίπων της Κωνσταντινουπόλεως, της Τραπεζούντος, της Σερβίας, της Βοσνίας, της Μολδοβλαχίας, μετά την υποδούλωσιν της Πελοποννήσου και την λεηλάτησιν του μεγαλυτέρου μέρους της Μακεδονίας και της Ηπείρου, έμεινα εγώ μόνος μου με το αδύνατον και μικρόν κράτος μου, με τους στρατιώτας μου εξηντλημένους από τόσους πολέμους, καμφθέντας μετά τόσας μάχας, ώστε η Ήπειρος δεν έχει πλέον εις τα σπλάχνα της εν μέρος υγιές δια να λάβη νέας πληγάς και δεν έμεινε πλέον εις αυτήν αίμα δια να το χύση υπέρ του χριστιανικού λαού. Εις την Μακεδονίαν ταύτην, τοσούτον άφθονον εις στρατιώτας, εις πρίγκιπας και εις οπλαρχηγούς δεν μένει άλλο, ή μόνον η ημετέρα ανδρεία και ψυχή ακαταδάμαστος. Ελάτε λοιπόν προς βοήθειάν μας, ενόσω είναι εισέτι καιρός, όσον ούπω ίσως δεν θέλουν υπάρχει πλέον αθληταί του Χριστού από το άλλο μέρος του Αδριατικού Πελάγους".
Τον Απρίλιο του 1467 ο Σκεντέρμπεης επιστρέφει στην πατρίδα του. Η βοήθεια που έλαβε από τον Πάπα ήτο μόνον εις χρήμα και ήταν τέτοια, μόλις 3000 τάλιρα, ώστε να χαρακτηριστεί ως ατιμία των χριστιανικών δυνάμεων. Ο Καστριώτης παρέμενε πιστός στην συμφωνηθείσα μεταξύ Βατικανού και Παλαιολόγων ένωση των εκκλησιών, και είναι αυτός ένας από τους λόγους που αγνοήθηκε από το επίσημο Ορθόδοξο Νεοελληνικό κράτος.
Η χώρα ήτο σε δύσκολη κατάσταση και τον Ιανουάριο του 1468 ο Καστριώτης συνεκάλεσε και δεύτερο συνέδριο στο Αλέσιο προκειμένου να αντιμετωπίσουν και τη νέα εκστρατεία του Μωάμεθ. Ο Σκεντέρμπεης δεν έλαβε μέρος στη μάχη γιατί ήταν ασθενής από μια πληγή που είχε στον ώμο του. Για άλλη μια φορά όμως οι στρατιώτες του και χωρίς τον αρχηγό τους κέρδισαν μια νέα νίκη.
Η κατάσταση της υγείας του χειροτέρευσε και στις 17 Ιανουαρίου 1468 πέθανε στο Αλέσιο όπου και τάφηκε στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου.
Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
Ο Γεώργιος Καστριώτης ήτο μια μεγάλη πολιτική και στρατιωτική φυσιογνωμία της εποχής του. Σε μία εποχή ζυμώσεων και ανακατατάξεων στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και η γιγαντιαία του μορφή, κυριολεκτικώς και μεταφορικώς, απετέλεσε το βράχο αντιστάσεως στην Ασιατική λαίλαπα. Λέγεται πως ήτο μυημένος και στις ιδέες του Γεωργίου Πλήθωνος Γεμιστού, στην πολιτεία του οποίου αίτημα ήταν να ξεχωρίσουν οι πολεμιστές από τους γεωργούς. Ο Καστριώτης είχε αποστείλει στον Μπαλαμπά Πασά σκαπάνη, άροτρο και δρέπανο προσκαλώντας τον να επανέλθει στην τέχνη των προγόνων του.
Με τον θάνατο του Σκεντέρμπεη αυξήθηκε το κύμα μεταναστεύσεως των Ηπειρωτών στην Κάτω Ιταλία και Σικελία. Οι Τούρκοι κατέλαβαν τη χώρα και ο Μωάμεθ Β΄ έφθασε το 1474 στο Αλέσιο όπου διέταξε την εκταφή του νεκρού του Σκεντέρμπεη για να θαυμάσουν όλοι τον σκελετό του και στη συνέχεια να του αποδώσει ηγεμονικές τιμές.
Η μορφή του Σκεντέρμπεη έγινε θρύλος που κράτησε γερά μέχρι την Επανάσταση.
Οι υπερασπισταί του Μεσολογγίου τον θεωρούσαν τόσο δικό τους ώστε σε ένα από τα κανονιοστάσιά τους (πυροβολεία) είχαν δώσει το όνομα Σκεντέρμπεης, τρίτο κατά σειρά μετά από εκείνα των Δρακούλη και Κανάρη.
Ζωντανή όμως ανάμνηση της φρουράς του Σκεντέρμπεη και του κράτους του παρέμεινε η περιοχή της Χειμάρρας η οποία συνέχισε τις εξεγέρσεις κατά των Τούρκων με ηγέτες τον Γεώργιο Στρέσιο, τον Πήλιο Κασνέτση, κ.ά., με αποκορύφωμα την παροχή ειδικών προνομίων που διήρκεσαν μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα και καθιστούσαν την περιοχή τρόπον τινά αυτόνομο και ανεξάρτητο.
Από τους Οθωμανούς Αρβανίτες καθοδηγουμένους από τις ξένες δυνάμεις (Αυστροουγγαρία, και ιδιαιτέρως Ιταλία), γεννήθηκε το νέο κράτος που επέβαλε στους υπηκόους μια ξεχωριστή, όχι ηπειρώτικη ή αρβανίτικη συνείδηση αλλά αλβανική και ανθελληνική, κάνοντας εθνικό τους ήρωα τον Γεώργιο Καστριώτη και εθνικό τους σύμβολο τον δικέφαλο αετό. Το 1960 στην κεντρική πλατεία των Τιράνων, στο σημείο όπου ευρίσκετο το άγαλμα του Στάλιν το οποίο μετεφέρθη σε άλλο σημείο της πόλεως, στήθηκε το άγαλμα του έφιππου Σκεντέρμπεη. Ω! ποία ειρωνεία! Οι απόγονοι των εξωμοτών, αυτών που πρόδωσαν τον αρχηγό τους, να τον οικειοποιούνται ως "εθνικό ήρωα" και να τοποθετούν το άγαλμα του μεγάλου Ηπειρώτη πολέμαρχου δίπλα στο τζαμί που δεσπόζει της πλατείας.
Κάποτε, ο Πρίγκιπας του Τάραντος Ιωάννης Αντώνιος είχε χαρακτηρίσει τους στρατιώτες του Καστριώτη ως πρόβατα. Δια να λάβει την απάντηση του Σκεντέρμπεη: "Οι προπάτορες Ημών ήσαν Ηπειρώται, εκ των οποίων ηγέρθη εκείνος ο Πύρρος, του οποίου την ορμήν μόλις οι Ρωμαίοι ηδυνήθησαν να αντικρούσουν, εκείνος όστις δια των όπλων εκατέκτησε το Τάραντον και άλλας χώρας της Ιταλίας. Δεν έχεις άντρας δυνατούς ν' αντισταθούν εις τους Ηπειρώτας ειμή τους Ταραντίνους, γένος ανθρώπων βρεμένων και γεννηθέντων μόνον δια να ψαρεύουν οψάρια".
Πώς οι Αλβανοί παρουσιάζουν ως αλβανικής καταγωγής τον Γεώργιο Καστριώτη.
Ένας από τους λιγότερο γνωστούς ήρωες της Ελληνικής Ιστορίας θεωρείται ο Γεώργιος Καστριώτης, γνωστός κι ως Σκεντέρμπεης. Αποτελεί τον εθνικό ήρωα των Αλβανών την ίδια ώρα που θεωρείται άγνωστος ή παρουσιάζεται λανθασμένα ως Αλβανικής καταγωγής στην Ελλάδα. Ας δούμε όμως τελικά ποιος ήταν ο Σκεντέρμπεης.Το πραγματικό του όνομα είναι Γεώργιος Καστριώτης. Το επίθετό του παρουσιάζει και την πραγματική του καταγωγή αφού ο παππούς του, Κων/νος Καστριώτης (1390), ήταν ηγεμόνας της περιοχής της Καστοριάς και της Ημαθίας. Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Καστριώτης, ηγεμόνας της Κρόιας ενώ η μητέρα του καταγόταν από τη Σερβία (Βοϊσάβα).
Λίγο καιρό πριν την Άλωση της Πόλης κι ενώ ο σουλτάνος Μουράτ Β’ κατακτούσε την μια βυζαντινή επαρχία μετά την άλλη, ζητά από τον ηγεμόνα της Κρόιας ως εκδήλωση υποταγής και εγγύηση της κυριαρχίας του, την ομηρία των 4 γιων του ένας εκ των οποίων ήταν ο Γεώργιος. Ο Ι. Καστριώτης δέχτηκε και τα παιδιά του αφού ασπάσθηκαν τον ισλαμισμό (ήταν χριστιανοί), βρέθηκαν να ανατρέφονται στη σουλτανική αυλή της Ανδριανουπόλεως παρέα με τον μετέπειτα Πορθητή της Πόλεως, Μωάμεθ τον Β’. Ο σουλτάνος Μουράτ, βλέποντας την εξαιρετική πρόοδο και τα χαρίσματα του ελληνόπουλου, του προσέδωσε την τουρκική ονομασία «Ισκεντέρ μπέη» (Σκεντέρμπεης) που σημαίνει «Αλέξανδρος ηγεμών».
Παρόλη την οθωμανική ανατροφή του, ο Γεώργιος δεν ξεχνούσε τις ρίζες του. Η είδηση του θανάτου των γονιών του και η καταπίεση των ομοεθνών του από τον τουρκικό ζυγό έδωσαν το έναυσμα στον Σκεντέρμπεη να λιποτακτήσει σε μάχη στη Σερβία και να επιστρέψει στα πατρογονικά του εδάφη. Αφού νυμφεύεται την Ανδρονίκη Κομνηνή, ο Γεώργιος Καστριώτης στις 28 Νοεμβρίου 1443 κηρύσσει την επανάστασή του κατά των Τούρκων. Ως έμβλημά του χρησιμοποίησε τον βυζαντινό δικέφαλο αετό σε κόκκινο φόντο, τη σημερινή πλέον σημαία της Αλβανίας.
Ο Γεώργιος Καστριώτης χάρη στις πολεμικές του αρετές κατάφερε να απελευθερώσει την επαρχία του από την τουρκική κατοχή και να προκαλέσει το θαυμασμό στην χριστιανική Δύση που ανέμενε την οθωμανική απειλή. Ήταν τόσο μεγάλες οι επιτυχίες του Καστριώτη που ανάγκασε τον ίδιο τον σουλτάνο να εκστρατεύσει εναντίον του. Χαρακτηριστικοί είναι και οι έπαινοι του πάπα Κάλλιστρου Γ’, ονομάζοντας τον Καστριώτη «ιππότη του Χριστού» και «αθλητή του Θεού». Ακόμη και μετά την Άλωση της Πόλης (1453), ο Σκεντέρμπεης δρούσε ανενόχλητος μέχρι τον θάνατό του. Στις 17 Ιανουαρίου 1467 και σε ηλικία 63 ετών πέθανε από ελονοσία. Θάφτηκε με τις τιμές που αρμόζουν σε έναν θρύλο στο Ναό του Αγίου Νικολάου στο Αλέσσιο (αρχαία Λισσός).
Αποδείξεις της ελληνικής καταγωγής του Σκεντέρμπεη
Παρά την γνώση της καταγωγής του, οι Αλβανοί συνεχίζουν να πιστεύουν και να διαδίδουν ορισμένοι Έλληνες εν αγνοία τους ότι ο Σκεντέρμπεης ήταν Αλβανός επειδή έδρασε στην περιοχή της σημερινής Αλβανίας. Βέβαια εκτός του ότι ξεχνάνε την ελληνικότητα των αλβανικών εδαφών (από την εποχή του Πύρρου), πράττουν το μεθοδολογικό σφάλμα του ετεροχρονισμού στην προσπάθειά τους να βρουν έναν μεγάλο ήρωα μιας και η ολιγόχρονη αλβανική ιστορία δεν είχε να επιδείξει κάποιον ήρωα αφού πάντοτε υπέκυπταν σε δωροδοκίες και πολιτικές πιέσεις των μεγαλύτερων δυνάμεων (βλέπε Οθωμανική Αυτοκρατορία, φασιστική Ιταλία, ναζιστική Γερμανία και Σοβιετική Ένωση).
Ιδού μερικές αποδείξεις της ρίζας του Γεωργίου Καστριώτου:
o Ο ίδιος ο Καστριώτης ήταν ελληνομαθής και όλες του οι επιστολές προς τους ηγεμόνες της Δύσης και το Σουλτάνο γράφονταν στα ελληνικά, παρουσιαζόμενος μάλιστα ως απόγονος των Ηπειρωτών κι όχι των Ιλλυριών (βλέπε επιστολή προς τον Ιταλό Ursini, 1460). Έφερε το μακεδονικό κράνος με το διπλό κέρας ενώ χρησιμοποιούσε το όνομα του Μεγ. Αλεξάνδρου, δείγμα συνείδησης εθνικής συνέχειας.
o Μιλώντας ενώπιον του Πάπα Παύλου Β’ τονίζει: «Μετά την υποδούλωσιν της Ασίας και της Ελλάδος, μετά την σφαγήν των ηγεμονικών γόνων της Κων/πόλεως, της Τραπεζούντος… και την ερήμωσιν μεγίστου μέρους της Μακεδονίας και της Ηπείρου, απέναντι του αγρίου κατακτητού του αγωνιζομένου να συντρίψη τον σταυρόν, να ανυψώση επί του Καπιτωλίου την ημισέληνον και να πληρώση δούλων τον κόσμον όλον … μόνος εγώ ίσταμαι μετά των λειψάνων των στρατιωτών μου και μετά της μικράς μου επικρατείας…».
o Ο Τούρκος βιογράφος του Αλή Πασά, Αχμέτ Μουφίτ, γράφει για τον Καστριώτη: «το έτος 1443 δραπέτευσε από το οθωμανικό στρατόπεδο του Μοράβα ο Έλληνας ηγεμόνας Καστριώτης και πήγε στην έδρα των προγόνων του, την Κρόια».
o Ιταλικές, Αγγλικές και Σουηδικές αναφορές θεωρούν τον Σκεντέρμπεη Έλληνα. Έτσι ο Ιταλός A. Salvi στην τραγωδία του (1718) τον αναφέρει ως Έλληνα (Greco). Ο Άγγλος C. Randall το 1810 τον αποκαλεί Έλληνα Ήρωα (Grecian Hero) και οι Σουηδοί Barrau αρχικά και Rudbeck αργότερα (1835) θεωρούν τον Γ. Καστριώτη Έλληνα.
Οι αποδείξεις είναι τόσες πολλές που είναι αδύνατον να καταγραφούν σε λίγες γραμμές. Καλούνται οι Έλληνες ιστορικοί να σταματήσουν αυτήν την διαστρέβλωση και να γράφουν ψευδώς στα ελληνικά βιβλία περι Αλβανού ηγεμόνα. Παρομοίως, καλούνται όλοι οι Έλληνες να γνωρίζουν τι εστί Σκεντέρμπεης και να απαντούν καταλλήλως στους παραπλανημένους φιλοξενούμενούς μας Αλβανούς.
O ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ
Η Ελληνική Ιστορία είναι γεμάτη από μεγάλες ηρωικές προσωπικότητες γνωστές αλλά και άγνωστες. Στην χωρία των αγνώστων και παραμελημένων ηρώων στους σύγχρονους καιρούς ανήκει και ο ήρωας της Νέας Ηπείρου, ο αρβανίτης πολέμαρχος Γεώργιος Καστριώτης ο επονομασθείς τουρκιστί Σκεντέρμπεης, δηλαδή Αλέξανδρος.
Ο Γεώργιος Καστριώτης ήταν όπως και ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος οι μορφές αυτές που αγαπήθηκαν, τραγουδήθηκαν, έγιναν θρύλος και παραμύθι της γιαγιάς κατά τη διάρκεια της πολύχρονης τουρκοκρατίας στον ελληνικό χώρο.
Ξεχασμένος μεταξύ των νεοελλήνων, δημοφιλής όμως τον 15ο και 16ο αιώνα στους περίφημους "στρατιώτες" που μελετούσαν τα κατορθώματά του, αλλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης κάθε καπετάνιος που μπορούσε να διαβάσει πέντε γράμματα διάβαζε για τα κατορθώματα του Σκεντέρμπεη που κυκλοφορούσαν τότε και είχαν μεγάλη απήχηση. Ο Κολοκοτρώνης μας λέει στα Απομνημονεύματά του:
"Ανέγνωσα τον βίον του Σκεντέρμπεη, εσυλλογούμουν τα έργα του..."
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ
Ο Σκεντέρμπεης γεννήθηκε το 1405 στην Κρούγια της Νέας Ηπείρου, της ονομαζομένης τώρα Αλβανίας. Ήταν γυιος του Ιωάννη Καστριώτη, φεουδάρχου της περιοχής.
Η Παλαιά και η Νέα Ήπειρος κατά το πρώτο τέταρτο του 15ου αιώνος εδιαιρείτο σε διάφορα φέουδα χωρίς σταθερά όρια. Αυτά μετεβάλλοντο συνεχώς ως αποτέλεσμα διαφόρων πολέμων μεταξύ των φεουδαρχών. Στο βόρειο τμήμα της περιοχής, υπήρχαν τα φέουδα του Μπάλσα, του Ντουκαγκίνη, του Ζαχαρία, του Γουνίνη, του Σπανού και του Δούσμανη. Νοτιότερα, δηλαδή στη Νέα Ήπειρο, τα φέουδα των οικογενειών των Τόπια, Μουζάκη, Αριανίτη και Καστριώτη, με κέντρα το Δυρράχιο, το Μπεράτι, το Βελιγράδι, την Κρούγια και το σημερινό Ελμπασάν, και νοτιότερα το φέουδο του Γκίνου Μπούα Σπάτα τον οποίον διεδέχθη ο Μαυρίκιος Μπούας Σπάτας, και το φέουδο του Γκιν Ζενεμπίση. Το φέουδο του πρώτου εξετείνετο στην περιοχή της Άρτας και του δευτέρου στην περιοχή του Αργυροκάστρου. Η μορφή αυτή διακυβερνήσεως της περιοχής κατά φάρες κράτησε μέχρι το έτος 1415. Οι Τούρκοι αφού εξήλθαν από μια εσωτερική κρίση, δηλαδή τον πόλεμο μεταξύ των επιγόνων του Σουλτάνου Βαγιαζήτ, ανέδειξαν τον ισχυρό Σουλτάνο Μωάμεθ Α΄ και από το 1415 έως το 1419 κατέλαβαν όλες τις φεουδαρχίες της περιοχής και κατάρτισαν νέο φορολογικό σύστημα. Οι πιο πολλοί φεουδάρχαι υπέκυψαν και έγιναν φόρου υποτελείς στον Σουλτάνο. Υπήρχαν και φεουδάρχαι που εγκατέλειψαν τον τόπο όπως ο Γκιν Ζενεμπίσης, ο Μαυρίκιος Μπούας Σπάτας και ο Μπάλσας. Ο πατέρας του Καστριώτη, παρά την αρχική αντίσταση που προέβαλε, υποτάχθηκε στη νέα κατάσταση.
Μεταξύ των υποχρεώσεων των φεουδαρχών ήταν και η υποχρέωση να στέλνουν στο Σουλτάνο στην Αδριανούπολη ένα ή και περισσότερα από τα παιδιά τους για να υπηρετήσουν στη στρατιωτική σχολή ως Ιτς-Ογλάν. Στη σχολή αυτή οι νεαροί γυιοί των φεουδαρχών εξισλαμίζοντο για να αναλάβουν αργότερα διάφορα επίσημα κυβερνητικά καθήκοντα με βεβαιωμένη την πίστη στο Σουλτάνο. Τα καθήκοντα αυτά ήσαν π.χ. αρχηγός του στρατού μιας περιοχής ή μιας επαρχίας, διοικητής της φρουράς ενός φρουρίου, διοικητής της αστυνομίας μιας πόλεως, κ.λ.π.
Μεταξύ των Ιτς-Ογλάν που εστάλησαν στον Σουλτάνο ήταν και τα παιδιά του Ιωάννη Καστριώτη. Ο μικρότερος γυιος απ' όλους, ο Γεώργιος ή Γκέργκι, βρέθηκε σε ηλικία 18 ετών στην Αδριανούπολη. Με ωραία θωριά, με ανάστημα γιγαντιαίο όπως αναφέρουν οι βιογράφοι του, και με μύτη γρυπή, προκάλεσε το θαυμασμό των Τούρκων για τα χαρίσματά του και του απέδωσαν το όνομα Ισκεντέρ (Αλέξανδρος). Εκεί, εκτός από τα ελληνικά και την αρβανίτικη διάλεκτο που μιλούσε, έμαθε τα τουρκικά, τα αραβικά και τα ιταλικά.
Ως άνθρωπος και στρατιωτικός ηγέτης διεκρίνετο για τα εξαίρετα ψυχικά του χαρίσματα, τη γενναιότητά του, τη σύνεσή του αλλά και την ευγλωττία του με την οποία κέρδιζε τις ψυχές των στρατιωτών του οι οποίοι ήσαν διατεθειμένοι να υποστούν οιανδήποτε θυσία και να προχωρήσουν ακόμη και εις τον θάνατο χάριν του αρχηγού των. Στο τέλος κάθε μάχης εισήρχετο στις σκηνές των πληγωμένων και παρακολουθούσε αυτοπροσώπως την θεραπεία τους. Είχε κερδίσει λοιπόν την εμπιστοσύνη των στρατιωτών του τόσο κατά την περίοδο της ζωής του κατά την οποίαν ήτο υπό τας διαταγάς του Σουλτάνου, όσο και κατά την περίοδο κατά την οποίαν ύψωσε το λάβαρο της επαναστάσεως εναντίον των Τούρκων στην περιοχή της αρβανιτιάς αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου.
Ο Σουλτάνος Μουράτ Β' έχοντας αναγνωρίσει την γενναιότητά του τον είχε στείλει με στρατεύματα στα μέτωπα των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας. Την περίοδο της υποτέλειας ο Καστριώτης δεν διέκοψε τους δεσμούς του με την οικογένειά του. Πότε-πότε επανήρχετο στην πατρίδα του κοντά στον πατέρα του.
Το 1438 ο Σκεντέρμπεης υπηρέτησε ως Σούμπασης στο βιλαέτι της Κρούγιας, δηλαδή ως αρχηγός της επαρχίας. Το 1440 απομακρύνθηκε από την Κρούγια και ανέλαβε Σαντζάκμπεης στην Ντίμπρα, δηλαδή τη Δίβρη, που ανήκε στο βιλαέτι του Μοναστηρίου. Την περίοδο εκείνη συνέσφιξε τους δεσμούς του με τον λαό αλλά και τους φεουδάρχες. Ιστοριογράφοι και αναλυταί της ζωής του Σκεντέρμπεη παραδέχονται ότι αυτός δεν άλλαξε ποτέ την πίστη του και παρέμεινε πάντα χριστιανός. Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην πατρίδα του επεδίωξε να έλθει σε επαφή με τις δυτικές δυνάμεις (Βενετία, Ραγούζα, Νεάπολη). Ειδικά προς το βασιλέα της Νεαπόλεως Αλφόνσο εμπιστεύθηκε τις προθέσεις του για μελλοντική εξέγερση κατά των Τούρκων. Ο Καστριώτης λοιπόν περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία για να δράσει. Αυτή δεν άργησε. Η Ουγγαρία μαζί με την Κωνσταντινούπολη, ελεύθερο απομεινάρι της πάλαι ποτέ κραταιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ήσαν οι μόνες από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις που ανθίσταντο κατά της Οθωμανικής πλημμυρίδος.
Κατά το 1439-1442 οι Ούγγροι εφαρμόζοντες την πολεμική τακτική του "Η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση" έφεραν σε δύσκολη θέση τους Τούρκους. Ο Σκεντέρμπεης ζήτησε να σταλεί στο μέτωπο του Δουνάβεως υπό τας διαταγάς του μπέη της Ρούμελης. Όταν στις αρχές Νοεμβρίου του 1443 οι Ούγγροι κατενίκησαν τους Τούρκους ο Σκεντέρμπεης βρήκε τη χρυσή ευκαιρία για να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιό του. Μέσα στη σύγχυση της ήττας αποσκίρτησε μαζί με 300 πιστούς ιππείς συμπεριλαμβανομένων του αδελφού του Στανίση Καστριώτη και του ανηψιού του Μούρτο Χάμζα, και μετά από μια πορεία επτά ημερών έφθασαν έξω από την Κρούγια κατά της οποίας επιτίθεται. Την κυριεύει, την απελευθερώνει και υψώνει τη βυζαντινή ερυθρά σημαία με το δικέφαλο αετό η οποία ήτο και το οικόσημο των Καστριώτηδων, και η οποία επεβλήθη στις αρχές του 20ου αιώνος ως το εθνικό σύμβολο της Αλβανίας, του νέου κράτους - δημιουργήματος των συμφερόντων των Μεγάλων Δυνάμεων.
Ο ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΤΕΙ ΤΟΝ ΜΩΑΜΕΘ
Για 25 χρόνια ο Σκεντέρμπεης θα δημιουργήσει μια ελεύθερη ζώνη στην τουρκοκρατούμενη χερσόνησο του Αίμου και θα θραύσει και θα ταπεινώσει τις δυνάμεις δύο Σουλτάνων, του Μουράτ Β΄ και του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή αποτελουμένας από εκατοντάδας χιλιάδας στρατού.
"Εάν δεν είχε γεννηθεί ο Σκεντέρμπεης, έλεγε ο Μωάμεθ Β΄, εγώ θα είχα συνδέσει τον κόλπο της Αδριατικής με την Ενετική Δημοκρατία, θα είχα θέσει το σαρίκι επί της κεφαλής του Πάπα και την ημισέληνο επί του τρούλου του Αγίου Πέτρου".
Η επιρροή του Σκεντέρμπεη και οι εστίες εξεγέρσεως έφθαναν μέχρι του Αμβρακικού κόλπου και η ηγετική του μορφή ένωσε τις διάφορες αλληλομαχόμενες φατριές. Ο Σκεντέρμπεης φρόντισε να δημιουργήσει εστίες εξεγέρσεως εκτός της Κρούγιας και νοτιότερα, όπως στο Πωγώνι, στο φρούριο της Βελλάς αλλά και της Χειμάρρας. Η Χειμάρρα από τότε και καθ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας μέχρι τις μέρες μας αποτελεί ένα φρούριο του Ελληνισμού. Οι έλληνες ιστορικοί δεν έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα με το βραχύβιο ανεξάρτητο κράτος του Καστριώτη. Το μέγεθος και τη σημασία της εξεγέρσεώς μαρτυρεί το γεγονός ότι ο Μουράτ Β΄ τέθηκε επικεφαλής δυνάμεως 200 000 ανδρών, τεραστίας δια την εποχή, η οποία ασφαλώς δεν θα εχρειάζετο εάν επρόκειτο να καταληφθεί μόνο το φρούριο της Κρούγιας.
Οι Χειμαρριώτες στάθηκαν στο πλευρό του Καστριώτη και, στην άμυνα της Κρούγιας,συμμετείχαν και οι φάρες του Ανδρούτσου, του Μπότσαρη, κ.ά., οι οποίες μετά την κατάρρευση της επαναστάσεως και το θάνατο του Σκεντέρμπεη κατήλθαν προς Νότον και αποίκησαν τα απρόσιτα όρη του Σουλίου. Σύμφωνα με τον στρατηγό Δημήτριο Νότη Μπότσαρη, αρχηγό του Σώματος των Εθελοντών εντοπίων Ηπειρωτών κατά το 1912-13: "Θανόντος του Σκεντέρμπεη οι Μποτσαραίοι μαχόμενοι προς Τούρκους και Τουρκαλβανούς, κατήλθον προς την Δράγανη. Κατά τας αρχάς δ ε του 17ου αιώνος ίδρυσαν με άλλους αδούλωτους Έλληνες την Σουλιώτικη Συμπολιτεία".Οι Χειμαρριώτες έναν αιώνα μετά τον θάνατο του Σκεντέρμπεη αποκαλούν τον Καστριώτη ηγεμόνα τους. Σε έγγραφό τους προς τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄ με ημερομηνία 12 Ιουλίου 1577 αποκαλούσαν τον Σκεντέρμπεη "Ρήγα" τους.
Ομοίως και οι κάτοικοι της Κορυτσάς, ονομαστοί για την παλικαριά τους, πολέμησαν σκληρά στο πλευρό του Καστριώτη.
Η ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗ
Ο Καστριώτης είχε ελληνοχριστιανική συνείδηση και ήταν κάτοχος της ελληνικής παιδείας. Τα έγγραφα που συντάσσονταν στην καγκελαρία του ήταν γραμμένα στην ελληνική. Το 1461 απευθυνόμενος προς τον Σουλτάνο Μωάμεθ Β΄ έγραφε:
"Γεώργιος Καστριώτης ο μετονομασθείς Σκεντέρμπεης, ηγεμών των Ηπειρωτών και Αλβανών, στρατιώτης του Ιησού Χριστού προς Μωάμεθ τον μονάρχην των Οθωμανών, χαίρειν...". Ομοίως απευθυνόμενος προς τον βασιλέα Αλφόνσο αυτοαποκαλείται "Πρίγκηψ των Ηπειρωτών".
Η εξέγερση της Ηπείρου εξέπληξε τους Ευρωπαίους ηγεμόνες. Όπως προείπαμε, αμέσως μετά την Κρούγια ακολούθησαν και οι εξεγέρσεις των υπολοίπων περιοχών. Προς τον σκοπόν αυτόν συνήλθαν το Μάρτη του 1444 οι φεουδάρχες της περιοχής Παλαιάς και Νέας Ηπείρου - χαρακτηριστικά αναφέρουμε τον Γεώργιο Αριανίτη, τον Θοδωρή Θώπια, τον Νικόλαο Ντουκαγκίνη, τον Παύλο Ντουκαγκίνη, τον Θοδωρή Κορώνα Μουζάκη, τον Λέκκα Ζαχαριά, τον Λέκκα Δούσμανη, τον Γιώργη Μπάλσα, τον Πέτρο Σπανό, κ.ά. Στην συνάντηση μετείχε και ο Στεφάν Τσερνόγιεβιτς, ως αντιπρόσωπος των κατοίκων του Μαυροβουνίου. Εκεί ανακηρύχθηκε ο Σκεντέρμπεης Γενικός Αρχηγός και όλοι ορκίστηκαν αντίσταση κατά του Τούρκου δυνάστη.
Οι Ούγγροι επίσης ενθαρρυνόμενοι από τας υποσχέσεις του Πάπα και σε συνεννόηση με τον Σκεντέρμπεη μαζί με δυνάμεις Πολάκων και Ρουμάνων διέβησαν τον Δούναβη και έφθασαν στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Ομοίως δυνάμεις του Σκεντέρμπεη με επικεφαλής τον Γεώργιο Αριανίτη εισήλθαν στη Μακεδονία όπου συγκέντρωσαν στρατεύματα εθελοντών προς ενίσχυση των δυνάμεων του Ούγγρου βασιλέως Βλαδισλάου. Όταν ο Ούγγρος βασιλιάς πληγώθηκε θανάσιμα από τις δυνάμεις του Σουλτάνου που κατέφθασαν στη Βάρνα με τη βοήθεια Γενοβέζικων πλοίων, η συμμαχία των Χριστιανικών δυνάμεων διελύθη.
Ο Ιανέσκου Ουνιάδης, αρχηγός της μάχης της Βάρνης, συνέχισε να βρίσκεται σε επαφή με τον Σκεντέρμπεη, πράγμα που εξαγρίωσε τον Σουλτάνο ο οποίος συγκέντρωσε όλο το στρατό της Ασίας και της Ευρώπης και μαζί με τον διάδοχό του Μωάμεθ Β΄ εισήλθε στην περιοχή βορείως της Νέας Ηπείρου (Βόρειος Αλβανία) και μέσω του Γενούσου ποταμού (Σκούμπι), έφτασε στην Κρούγια, κατά την πολιορκία της οποίας χρησιμοποίησε για πρώτη φορά πολιορκητικές μηχανές.
Μέχρι να φτάσει όμως ο στρατός του Σουλτάνου στην Κρούγια είχε υποστεί τέτοιες καταστροφές από καταδρομικές ενέργειες των στρατιωτών του Σκεντέρμπεη ώστε ο Τούρκος χρονικογράφος Ντουρσούν Μπέης γράφει: "Μόνον οι δαίμονες, όπως είναι οι κάτοικοι των μερών εκείνων, μπορούν, εξοικειωμένοι με τα όρη τους, οι κατηραμένοι αυτοί άπιστοι, να κτυπούν με δηλητηριώδη βέλη".
Η πολιορκία απέτυχε και ο Μουράτ Β΄ αποχώρησε ηττημένος για να πεθάνει ντροπιασμένος λίγο αργότερα στην Αδριανούπολη.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ
Εν τω μεταξύ ο Σκεντέρμπεης υπογράφει συμμαχία το Μάρτιο του 1451 με τον βασιλέα Αλφόνσο της Νεαπόλεως ο οποίος ονειρευόταν να ιδρύσει Μεσογειακή Αυτοκρατορία.
Ο διάδοχος του Μουράτ, νεαρός Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ετοίμασε άλλες δύο εκστρατείες κατά του κράτους του Καστριώτη - Σκεντέρμπεη οι οποίες όμως απέτυχαν και αυτές, το καλοκαίρι του 1452 και τον Απρίλιο του 1453, την εποχή δηλαδή κατά την οποία η γενναία φρουρά της Κωνσταντινουπόλεως υπό τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ΄ τον Παλαιολόγο έδινε τον υπέρ πάντων αγώνα.
Η κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως έκανε αίσθηση και σκόρπισε τον πανικό σε όλη την Ευρώπη. Ο Σκεντέρμπεης από τούδε και στο εξής δεν θα είχε να αντιμετωπίσει μόνο τους Τούρκους και εξισλαμισμένους Αρβανίτες εκστρατεύοντες εναντίον του, αλλά και τους εξωμότες φεουδάρχες πρώην πιστούς του.
Ακόμη και ο ανεψιός του Χάμζας μετά τη γέννηση του υιού του Σκεντέρμπεη, Ιωάννη, αφού έχασε την ελπίδα της διαδοχής, υποτάχθηκε στον εχθρό και οδήγησε τις δυνάμεις του εναντίον της πατρίδος του, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες στους Τούρκους τόσο για την περιοχή όσο και για τις στρατηγικές τακτικές του θείου του.
Το 1464 πέθανε ο Πάπας Πίος Β΄ ο οποίος ματαίως προσπαθούσε να ενώσει τις διηρημένες ευρωπαϊκές δυνάμεις και να οργανώσει σταυροφορία κατά του Σουλτάνου. Την ίδια χρονιά ο Σουλτάνος έστειλε εκστρατευτικό σώμα κατά του Σκεντέρμπεη με σκοπό την ερήμωση της χώρας αλλά και την αποκοπή των πηγών του ανεφοδιασμού της. Για άλλη μια φορά ο Σκεντέρμπεης τον Αύγουστο του 1464 κατακερμάτισε τις τουρκικές δυνάμεις.
Το 1465 άλλες τέσσερεις εκστρατείες καθοδηγούμενες από αρβανίτες εξωμότες αποτυγχάνουν.
Το 1466 ο ίδιος ο Μωάμεθ επικεφαλής 150 000 έως 200 000 στρατιωτών, γενιτσάρων, Οθωμανών της Ανατολής και εξωμοτών εμφανίζεται μπροστά στην Κρούγια. Ο χρονικογράφος Κριτόβουλος αναφέρει ότι οι Ηπειρώτες και Αρβανίτες αγωνιστές όταν εδιώκοντο από τις δυνάμεις των Τούρκων προτιμούσαν να γκρεμίζονται από τα βράχια και να φονεύονται παρά να παραδίδονται ικέτες. Και η εκστρατεία αυτή απέτυχε μετά από αλλεπάλληλες καταδρομικές επιχειρήσεις στο στρατόπεδο του Σουλτάνου που είχαν σαν αποτέλεσμα ακόμη και τον θάνατο ενός εκ των στρατιωτικών ηγετών, του εξωμότη Αρβανίτη Μπαλαμπά Πασά.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟ 1468
Το 1466 ο γενναίος αρχηγός Γεώργιος Καστριώτης Σκεντέρμπεης, φορώντας την πολεμική του γούνα παρουσιάστηκε αυτοπροσώπως στον Πάπα Παύλο Β΄ και τους καρδιναλίους προκειμένου να βοηθήσουν στην διοργάνωση εκστρατείας των Ευρωπαίων ηγεμόνων εναντίον του Μωάμεθ.
Η παρουσία του προξένησε την περιέργεια του κόσμου οι οποίοι συγκεντρώθηκαν να ιδούν τον φημισμένο ήρωα. Σύμφωνα με τον Βαρλέτιο ο Σκεντέρμπεης τελείωσε την ομιλία του προς τον Πάπα ως εξής: "Μετά την καταστροφήν της Ασίας και της Ελλάδος, μετά την σφαγήν των πριγκίπων της Κωνσταντινουπόλεως, της Τραπεζούντος, της Σερβίας, της Βοσνίας, της Μολδοβλαχίας, μετά την υποδούλωσιν της Πελοποννήσου και την λεηλάτησιν του μεγαλυτέρου μέρους της Μακεδονίας και της Ηπείρου, έμεινα εγώ μόνος μου με το αδύνατον και μικρόν κράτος μου, με τους στρατιώτας μου εξηντλημένους από τόσους πολέμους, καμφθέντας μετά τόσας μάχας, ώστε η Ήπειρος δεν έχει πλέον εις τα σπλάχνα της εν μέρος υγιές δια να λάβη νέας πληγάς και δεν έμεινε πλέον εις αυτήν αίμα δια να το χύση υπέρ του χριστιανικού λαού. Εις την Μακεδονίαν ταύτην, τοσούτον άφθονον εις στρατιώτας, εις πρίγκιπας και εις οπλαρχηγούς δεν μένει άλλο, ή μόνον η ημετέρα ανδρεία και ψυχή ακαταδάμαστος. Ελάτε λοιπόν προς βοήθειάν μας, ενόσω είναι εισέτι καιρός, όσον ούπω ίσως δεν θέλουν υπάρχει πλέον αθληταί του Χριστού από το άλλο μέρος του Αδριατικού Πελάγους".
Τον Απρίλιο του 1467 ο Σκεντέρμπεης επιστρέφει στην πατρίδα του. Η βοήθεια που έλαβε από τον Πάπα ήτο μόνον εις χρήμα και ήταν τέτοια, μόλις 3000 τάλιρα, ώστε να χαρακτηριστεί ως ατιμία των χριστιανικών δυνάμεων. Ο Καστριώτης παρέμενε πιστός στην συμφωνηθείσα μεταξύ Βατικανού και Παλαιολόγων ένωση των εκκλησιών, και είναι αυτός ένας από τους λόγους που αγνοήθηκε από το επίσημο Ορθόδοξο Νεοελληνικό κράτος.
Η χώρα ήτο σε δύσκολη κατάσταση και τον Ιανουάριο του 1468 ο Καστριώτης συνεκάλεσε και δεύτερο συνέδριο στο Αλέσιο προκειμένου να αντιμετωπίσουν και τη νέα εκστρατεία του Μωάμεθ. Ο Σκεντέρμπεης δεν έλαβε μέρος στη μάχη γιατί ήταν ασθενής από μια πληγή που είχε στον ώμο του. Για άλλη μια φορά όμως οι στρατιώτες του και χωρίς τον αρχηγό τους κέρδισαν μια νέα νίκη.
Η κατάσταση της υγείας του χειροτέρευσε και στις 17 Ιανουαρίου 1468 πέθανε στο Αλέσιο όπου και τάφηκε στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου.
Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
Ο Γεώργιος Καστριώτης ήτο μια μεγάλη πολιτική και στρατιωτική φυσιογνωμία της εποχής του. Σε μία εποχή ζυμώσεων και ανακατατάξεων στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και η γιγαντιαία του μορφή, κυριολεκτικώς και μεταφορικώς, απετέλεσε το βράχο αντιστάσεως στην Ασιατική λαίλαπα. Λέγεται πως ήτο μυημένος και στις ιδέες του Γεωργίου Πλήθωνος Γεμιστού, στην πολιτεία του οποίου αίτημα ήταν να ξεχωρίσουν οι πολεμιστές από τους γεωργούς. Ο Καστριώτης είχε αποστείλει στον Μπαλαμπά Πασά σκαπάνη, άροτρο και δρέπανο προσκαλώντας τον να επανέλθει στην τέχνη των προγόνων του.
Με τον θάνατο του Σκεντέρμπεη αυξήθηκε το κύμα μεταναστεύσεως των Ηπειρωτών στην Κάτω Ιταλία και Σικελία. Οι Τούρκοι κατέλαβαν τη χώρα και ο Μωάμεθ Β΄ έφθασε το 1474 στο Αλέσιο όπου διέταξε την εκταφή του νεκρού του Σκεντέρμπεη για να θαυμάσουν όλοι τον σκελετό του και στη συνέχεια να του αποδώσει ηγεμονικές τιμές.
Η μορφή του Σκεντέρμπεη έγινε θρύλος που κράτησε γερά μέχρι την Επανάσταση.
Οι υπερασπισταί του Μεσολογγίου τον θεωρούσαν τόσο δικό τους ώστε σε ένα από τα κανονιοστάσιά τους (πυροβολεία) είχαν δώσει το όνομα Σκεντέρμπεης, τρίτο κατά σειρά μετά από εκείνα των Δρακούλη και Κανάρη.
Ζωντανή όμως ανάμνηση της φρουράς του Σκεντέρμπεη και του κράτους του παρέμεινε η περιοχή της Χειμάρρας η οποία συνέχισε τις εξεγέρσεις κατά των Τούρκων με ηγέτες τον Γεώργιο Στρέσιο, τον Πήλιο Κασνέτση, κ.ά., με αποκορύφωμα την παροχή ειδικών προνομίων που διήρκεσαν μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα και καθιστούσαν την περιοχή τρόπον τινά αυτόνομο και ανεξάρτητο.
Από τους Οθωμανούς Αρβανίτες καθοδηγουμένους από τις ξένες δυνάμεις (Αυστροουγγαρία, και ιδιαιτέρως Ιταλία), γεννήθηκε το νέο κράτος που επέβαλε στους υπηκόους μια ξεχωριστή, όχι ηπειρώτικη ή αρβανίτικη συνείδηση αλλά αλβανική και ανθελληνική, κάνοντας εθνικό τους ήρωα τον Γεώργιο Καστριώτη και εθνικό τους σύμβολο τον δικέφαλο αετό. Το 1960 στην κεντρική πλατεία των Τιράνων, στο σημείο όπου ευρίσκετο το άγαλμα του Στάλιν το οποίο μετεφέρθη σε άλλο σημείο της πόλεως, στήθηκε το άγαλμα του έφιππου Σκεντέρμπεη. Ω! ποία ειρωνεία! Οι απόγονοι των εξωμοτών, αυτών που πρόδωσαν τον αρχηγό τους, να τον οικειοποιούνται ως "εθνικό ήρωα" και να τοποθετούν το άγαλμα του μεγάλου Ηπειρώτη πολέμαρχου δίπλα στο τζαμί που δεσπόζει της πλατείας.
Κάποτε, ο Πρίγκιπας του Τάραντος Ιωάννης Αντώνιος είχε χαρακτηρίσει τους στρατιώτες του Καστριώτη ως πρόβατα. Δια να λάβει την απάντηση του Σκεντέρμπεη: "Οι προπάτορες Ημών ήσαν Ηπειρώται, εκ των οποίων ηγέρθη εκείνος ο Πύρρος, του οποίου την ορμήν μόλις οι Ρωμαίοι ηδυνήθησαν να αντικρούσουν, εκείνος όστις δια των όπλων εκατέκτησε το Τάραντον και άλλας χώρας της Ιταλίας. Δεν έχεις άντρας δυνατούς ν' αντισταθούν εις τους Ηπειρώτας ειμή τους Ταραντίνους, γένος ανθρώπων βρεμένων και γεννηθέντων μόνον δια να ψαρεύουν οψάρια".