Συμπληρώθηκαν 365 ημέρες από την πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και τα επίσημα στοιχεία για τις καταθέσεις των νοικοκυριών είναι κάτι παραπάνω από απογοητευτικά. Παράγοντες όπως η εποχικότητα και η έλλειψη εμπιστοσύνης καθώς βέβαια και οι αυξημένες φορολογικές υποχρεώσεις συγκρατούν εδώ και περίπου ένα χρόνο τις καταθέσεις... κολλημένες στο επίπεδο 121-122 δισ. ευρώ.
Τόσο η πορεία που ακολούθησαν τα υπόλοιπα των καταθέσεων στο τελευταίο δωδεκάμηνο, όσο και η μεμονωμένη συμπεριφορά των νοικοκυριών το μήνα Μάιο, δίνουν την εικόνα που επικρατεί, σε μία κοινωνία που δέχεται αλλεπάλληλα κύματα αβεβαιότητας και μετά βίας στέκεται στα πόδια της.
Χθες, η Τράπεζα της Ελλάδος έδωσε στη δημοσιότητα τα στοιχεία για τις καταθέσεις Μαΐου, οι οποίες εμφάνισαν οριακή άνοδο έναντι του Απριλίου. Ενώ, όμως, τα συνολικά υπόλοιπα των καταθέσεων (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα ενισχύθηκαν κατά περίπου 300 εκατ. ευρώ μέσα στο Μάιο, οι καταθέσεις των νοικοκυριών ακολούθησαν εντελώς αντίθετη πορεία και περιορίστηκαν κατά 834 εκατ. ευρώ.
Και αν το γεγονός από μόνο του μπορεί να θεωρηθεί αναμενόμενο, δεδομένου ότι οι συνθήκες ρευστότητας δεν έχουν βελτιωθεί, υπάρχει ένα ακόμη πιο εντυπωσιακό στοιχείο που σύμφωνα με αρμόδια τραπεζικά στελέχη αντικατοπτρίζει πλήρως τις διαθέσεις των καταναλωτών.
Εξετάζοντας, λοιπόν, την πορεία των καταθέσεων από τον Ιούνιο του 2015 μέχρι τον Μάιο του 2016, θα δει κανείς ότι η πτώση των καταθετικών υπολοίπων των νοικοκυριών το μήνα Μάιο είναι η τρίτη μεγαλύτερη, μετά τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2015. Τότε που οι ουρές έξω από τα ΑΤΜ για την ανάληψη των 60 ευρώ ημερησίως αρχικά (και 420 ευρώ σε εβδομαδιαία βάση αργότερα) ήταν ατελείωτες, ως απόρροια της ανασφάλειας που προκάλεσε η τραπεζική αργία και η επιβολή των capital controls.
Ας δούμε όμως την πορεία αναλυτικά από το περασμένο καλοκαίρι έως σήμερα: Ιούλιος και Αύγουστος ήταν οι μήνες του σοκ της τραπεζικής αργίας και της προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα. Οι καταθέσεις μόνο των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 1,192 δισ. ευρώ τον Ιούνιο και 1,095 δισ. ευρώ τον Ιούλιο.
Στη συνέχεια οι συνθήκες εμφάνισαν σημάδια εξομάλυνσης. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών υποχώρησαν κατά μόλις 193 εκατ. ευρώ τον Σεπτέμβριο και κατά 453 εκατ. ευρώ και 414 εκατ. ευρώ τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. Ακολούθησε η μεγάλη αύξηση των υπολοίπων το μήνα Δεκέμβριο, κατά 1,414 δισ. ευρώ, η οποία ωστόσο χαρακτηρίστηκε εποχική και προσωρινή, κάτι που επιβεβαιώθηκε στη συνέχεια.
Τον Ιανουάριο οι καταθέσεις ενισχύθηκαν περαιτέρω κατά μόλις 178 εκατ. ευρώ για να σημειώσουν «βουτιά» 669 εκατ. ευρώ τον Φεβρουάριο που ήταν μήνας πληρωμής φορολογικών υποχρεώσεων. Ο Μάρτιος ήταν επίσης αρνητικός μήνας (-270 εκατ. ευρώ), ενώ τόσο ο Φεβρουάριος όσο και ο Μάρτιος χαρακτηρίστηκαν από παράγοντες της αγοράς ως οι χειρότεροι μήνες της κρίσης.
Η περίοδος του Πάσχα έδωσε μία ανάσα στην αγορά με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα των καταθέσεων να αυξηθούν κατά 785 εκατ. ευρώ, όμως η για πολλοστή φορά αβεβαιότητα που συνόδευσε τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές είχε ως αποτέλεσμα, τα νοικοκυριά να σηκώσουν ακόμη και αυτά που είχαν αφήσει στις τράπεζες από τον Απρίλιο.
Το Brexit καθυστερεί ακόμη περισσότερο τις επιστροφές
Ο Ιούνιος είναι μήνας με μικτά... συναισθήματα, αφού από τη μία πλευρά ολοκληρώθηκε με επιτυχία η αξιολόγηση δίνοντας ελπίδες για σταδιακή επιστροφή στην ομαλότητα και από την άλλη ήρθε το Brexit να προκαλέσει σεισμική δόνηση σε ολόκληρο τον πλανήτη επαναφέροντας την αβεβαιότητα και μάλιστα σε ακραία μορφή.
Οι τραπεζικές διοικήσεις εκτιμούν πως η επιστροφή των καταθέσεων ούτε θα ξεκινήσει αλλά ούτε και θα αρχίσει να γίνεται αισθητή από τα νοικοκυριά. Όμως όταν σημειωθούν οι πρώτες ουσιαστικές εισροές από ιδιώτες τότε η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης θα βρίσκεται σε καλό δρόμο. Όμως οι απρόβλεπτες επιπτώσεις του Brexit περιορίζουν σημαντικά την όποια δυναμική είχε αναπτυχθεί με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης.
Ο Ιούλιος, λοιπόν, θεωρείται κρίσιμος μήνας καθώς αναμένεται να φανεί ο αντίκτυπος του βρετανικού δημοψηφίσματος. «Σε καμία περίπτωση το Brexit δεν αποτελεί καλή εξέλιξη για τις πολυπόθητες εισροές καταθέσεων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα», σημειώνει τραπεζικό στέλεχος, για να προσθέσει: «Πριν το Brexit, περιμέναμε πως παρά την επιβολή νέων φορολογικών αυξήσεων, το έτος θα έκλεινε με θετικό πρόσημο για τις καταθέσεις για μία σειρά λόγων που σχετίζονται με τη βελτίωση του κλίματος. Τώρα κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι θα συμβεί και όλα θα κριθούν μέσα στους επόμενους μήνες».
Στο μεταξύ, οι προβλέψεις της Goldman Sachs που ενσωματώνουν τον αντίκτυπο του Brexit είναι επίσης απαισιόδοξες. Ο οίκος εκτιμά ότι οι καταθέσεις στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα θα καταγράψουν οριακή πτώση 1% το 2016, για να ενισχυθούν 7% το 2017, 4% το 2018 και 4% το 2019.