Του Γιάννη Παντελάκη
«Βρισκόμαστε σε πόλεμο», έλεγε ο Τσίπρας λίγα μόλις χρόνια πριν. Και όχι μόνο ο Τσίπρας. Με τον τρόπο αυτό, μ' έναν τρόπο που αγγίζει το θυμικό δηλαδή και όχι τη λογική, ένα μεγάλο μέρος του ΣΥΡΙΖΑ τα χρόνια της αντιπολίτευσης ερμήνευε προς την κοινωνία την κρίση και τα παρεπόμενά της. Που κατά βάση ήταν η δραματική και βίαιη μείωση του βιοτικού επιπέδου ενός θεαματικά μεγάλου αριθμού ανθρώπων. Και οι οποίοι δεν ήταν εκπαιδευμένοι να σκέφτονται και να μιλάνε με πολιτικούς όρους. Το αποτέλεσμα ήταν να ερμηνεύσουν την κατάρρευση της ψεύτικης ευδαιμονίας με όρους πολεμικούς. Αυτούς που τις πρόσφερε ως εργαλείο ένα μεγάλο κομμάτι της τότε αντιπολίτευσης.
Με τέτοιους όρους εξακολουθούν και τώρα πολλοί να ερμηνεύουν όσα ακολούθησαν με τον ΣΥΡΙΖΑ ενάμισι χρόνο στην εξουσία. Απλά άλλαξαν οι αποδέκτες. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε καθημερινά. Οι υπουργοί αποδοκιμάζονται σε άλλοτε ιδιαίτερα φιλικές γι' αυτούς περιοχές που επισκέφτονται, βουλευτές δυσκολεύονται να πάνε στις περιφέρειές τους γιατί φοβούνται τις αντιδράσεις, τα μέτρα ασφαλείας για Μαξίμου, υπουργεία και χώρους συνάθροισης προσώπων της σημερινής εξουσίας έχουν πολλαπλασιαστεί. Κλείνουν τον εθνικό κήπο, κλείνουν κεντρικούς δρόμους, ζουν σαν φυλακισμένοι.
Μερικές ματιές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αρκούν για να κατανοήσει κανείς πως το μίσος κυριαρχεί σ ένα μεγάλο μέρος των χρηστών. Απλά, στο μεγαλύτερο μέρος του έχει αλλάξει εκφραστές και αποδέκτες. Έχει μεταφερθεί. Αλλά δεν παύει ν' αποτελεί και σήμερα για πολλούς το βασικό μέσο ανάλυσης και ερμηνείας της νέας πραγματικότητας. Αυτή, στην οποία πια δεν υπάρχει μια εναλλακτική πρόταση, αφού και ο ΣΥΡΙΖΑ που εμφανιζόταν ως τέτοια, προσχώρησε στη μνημονιακή πολιτική με βάσει τον διαχωρισμό που ο ίδιος έκανε τότε.
Η αλήθεια είναι πως η τότε αντιπολίτευση δεν χρειάστηκε ιδιαίτερες προσπάθειες για να τροφοδοτήσει με αυτές τις ρητορικές μίσους ένα κομμάτι της κοινωνίας. Υπήρχε το υπόβαθρο. Και σ' αυτό το σαθρό υπόβαθρο, ήρθαν όχι οι πολιτικές ερμηνείες των γεγονότων, αλλά οι πολεμικές. Δεν υπήρχε η κυριαρχία της ελεύθερης αγοράς αυτή που περιόριζε τις εθνικές πολιτικές, υπήρχαν δαιμονομοποιημένα πρόσωπα (η Μέρκελ, ο Σόιμπλε, ο Ολαντρέου κ.α.), που συμβόλιζαν το κακό. Δεν υπήρχε μια χώρα χωρίς παραγωγική βάση (ένα συγκριτικό πλεονέκτημα που δεν εκμεταλλεύτηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού δεν είχε συμμετοχή στη δημιουργία του προβλήματος), αλλά υπήρχε μια χώρα από την οποία επιδίωκαν να πάρουν τον εθνικό πλούτο.
Θεωρίες βάσει των οποίων «οι ξένοι μας ζηλεύουν» ή «το χρέος είναι επονείδιστο και παράνομο» κυριάρχησαν τα πρώτα χρόνια της κρίσης. Και υπάρχουν σε μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας ακόμα ως τρόποι ερμηνείας της κρίσης και του κακού που μας βρήκε.
Το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο όταν τη ρητορική μίσους εξακολουθεί, εκτός από ένα κομμάτι της κοινωνίας, να την χρησιμοποιεί και ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα, παρότι πια είναι φορέας εξουσίας. Με αυτήν αντιμετωπίζει οτιδήποτε μη φιλικό σ' αυτόν και οτιδήποτε ενδέχεται να του προκαλέσει πρόβλημα στην παραμονή του στην εξουσία. Αναζητά εχθρούς παντού, τους έχει σχεδόν ανάγκη. Για ένα διαφορετικό λόγο απ ό,τι τότε.
Σήμερα που έχει ταυτιστεί απόλυτα με τις μνημονιακές πολιτικές, άρα (με βάσει τη δική του ρητορική) με τους Μερκελιστές και τους Γερμανοτσολιάδες, πρέπει να ορίσει διακριτές γραμμές. Έστω και αν αυτές είναι εικονικές. Έτσι εξηγούνται και οι αντιδράσεις σε μια συγκέντρωση στο Σύνταγμα (ανεξάρτητα από το ποιος την οργανώνει), έτσι εξηγούνται οι απαντήσεις στις αποδοκιμασίες υπουργών (υπονομευτές της κυβέρνησης), έτσι εξηγούνται πολλά. Ο ΣΥΡΙΖΑ, εξακολουθεί να λέει ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο, αλλά έχει μπερδευτεί με τους εχθρούς...