Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Τρία καθοριστικά για τη συνέχεια γεγονότα, διαφορετικής βαρύτητας το καθένα, που... ανεβάζουν τον υδράργυρο. Τρεις ημέρες που θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό τόσο τη βραχυπρόθεσμη τάση των μετοχών όσο και το γενικότερο κλίμα που θα επικρατήσει τους επόμενους μήνες. Τρεις εξελίξεις που αναμένονται με μεγάλη αγωνία εδώ και πολύ καιρό: η επαναφορά του waiver από την ΕΚΤ σήμερα Τετάρτη, το βρετανικό δημοψήφισμα την Πέμπτη και η «ετυμηγορία» της Moody's για τα κρατικά ομόλογα την Παρασκευή.
Με μία πρώτη ματιά και βάσει των εκτιμήσεων, η επαναφορά του waiver θεωρείται δεδομένη, από τη στιγμή που έκλεισε η αξιολόγηση, ενώ για τον ίδιο ακριβώς λόγο και η Moody's προβλέπεται ότι θα προχωρήσει στην αναβάθμιση του ελληνικού αξιόχρεου την Παρασκευή 24 Ιουνίου. Αυτό που δεν μπορεί να προβλεφθεί με βεβαιότητα είναι το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, αν και το Bremain (η παραμονή της Μ. Βρετανίας στην Ε.Ε.) αρχίζει να... παίρνει κεφάλι.
Σαφώς και το βρετανικό δημοψήφισμα ξεχωρίζει, αποτελώντας έναν καταλύτη που θα μπορούσε να προκαλέσει μη αναστρέψιμο ρήγμα στα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Είναι το γεγονός που αναμένει ολόκληρος ο πλανήτης και η σημασία του αποδεικνύεται από τις παρεμβάσεις πολιτικών, επενδυτών και αναλυτών διαφόρων κλάδων εντός και εκτός Ευρώπης.
Έχουμε, λοιπόν, μία σίγουρα θετική εξέλιξη (είτε αυτή επικυρωθεί σήμερα είτε στην επόμενη συνεδρίαση της ΕΚΤ), μία μάλλον θετική και μία εντελώς αμφίρροπη. Ας δούμε τι πρέπει να περιμένουμε στην περίπτωση που οι Βρετανοί αποφασίσουν να συνεχίσουν την ευρωπαϊκή τους πορεία εντός της Ε.Ε., καθώς στην περίπτωση του Brexit τα πάντα είναι ρευστά.
Το καλό σενάριο για την Ελλάδα είναι η ΕΚΤ να επαναφέρει το waiver δίνοντας τη δυνατότητα στις τράπεζες να αξιοποιήσουν το φθηνό χρήμα της ΕΚΤ και να βελτιώσουν το χρηματοδοτικό τους προφίλ και παράλληλα η Moody' s να αναβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας. Σε συνδυασμό με την παραμονή της Μ. Βρετανίας στην Ε.Ε., οι εξελίξεις αυτές αποτελούν το πρώτο μεγάλο βήμα για την επιστροφή στην ομαλότητα.
Και μπορεί το «πραγματικό» όφελος από την επαναφορά του waiver και τις επακόλουθες εξελίξεις να διαμορφώνεται σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για τις τράπεζες – η Τράπεζα της Ελλάδος κάνει λόγο για 400-500 εκατ. ευρώ – όμως η ουσιαστική επίπτωση σχετίζεται με την προσπάθεια αποκατάστασης της εμπιστοσύνης. Άλλωστε η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης είναι η απόλυτη συνθήκη για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Το «φάντασμα» του Brexit
Είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσει κανείς τις επιπτώσεις της εξόδου της Μ. Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το σίγουρο είναι ότι στην περίπτωση του Brexit η επόμενη ημέρα θα ξημερώσει με ένα πέπλο αβεβαιότητας πάνω από τις παγκόσμιες αγορές, σε μία εποχή, μάλιστα, που οι σοβαρές προκλήσεις μόνο λίγες δεν είναι.
Αυτό το πέπλο αβεβαιότητας αναμένεται να επισκιάσει τις θετικές εξελίξεις της επαναφοράς του waiver και της αναβάθμισης από τη Moody's αλλά και τις προοπτικές της οικονομίας. Χαρακτηριστική είναι η εκτίμηση της Citigroup, βάσει της οποίας το ελληνικό ΑΕΠ θα μειώνεται με ρυθμό άνω του 0,5% για τα επόμενα 1-3 χρόνια.
Αν και η Citigroup δεν συμπεριλαμβάνει την Ελλάδα στις χώρες που θα πληγούν περισσότερο από το Brexit, την εντάσσει σε αυτές που θα δεχτούν ισχυρό χτύπημα. Σύμφωνα με την αμερικανική τράπεζα, οι χώρες που αποτελούν τουριστικούς προορισμούς όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία διαθέτουν πλεόνασμα εμπορικών υπηρεσιών με το Ηνωμένο Βασίλειο. Την ίδια ώρα, η χώρα μας όπως και οι υπόλοιπες της περιφέρειας θα επηρεαστούν από την επιδείνωση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών.
Μετά το waiver... τι;
Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ συνεδριάζει σήμερα στη Φρανκφούρτη και αναμένεται να δώσει το πράσινο φως για την επαναφορά του waiver, από τη στιγμή που η βασική συνθήκη για να γίνει αυτό έχει εκπληρωθεί: η πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος έκλεισε επιτυχώς και η δόση των 7,5 δισ. ευρώ εκταμιεύθηκε.
Με την εκ νέου εξαίρεση των ελληνικών τίτλων από τα κριτήρια επιλεξιμότητας, η ΕΚΤ επιτρέπει στις τράπεζες να δανείζονται με μηδενικό επιτόκιο και να μειώσουν την εξάρτησή τους από τον ακριβό ELA (επιτόκιο 1,50%), από τον οποίο έχουν δανειστεί περί τα 65 δισ. ευρώ. Το δυνητικό όφελος σε απόλυτα ποσά – μόνο από το waiver - δεν ξεπερνά τα 200 εκατ. ευρώ, όμως συμβάλλει στην επιστροφή των τραπεζών στην κερδοφορία, που είναι ο βασικός τους στόχος για το 2016.
Αποτελεί επίσης το πρώτο βήμα για την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, αν και πληροφορίες του liberal.gr αναφέρουν ότι το εν λόγω ζήτημα μάλλον μετατίθεται για το φθινόπωρο... και βλέπουμε, καθώς η κεντρική τράπεζα θα περιμένει την ολοκλήρωση της ανάλυσης για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Από κει και πέρα, η βιώσιμη ανάκαμψη των τραπεζών θα εξαρτηθεί κατά κύριο λόγο από την πορεία της οικονομίας και την επίδραση των φόρων στην πραγματική οικονομία, τη στιγμή που εκκρεμεί η καθοριστική για τη συνέχεια διαχείριση των «κόκκινων» δανείων.
Η Moody's κάνει την αρχή
Όπως προαναφέρθηκε, στην περίπτωση που οι Βρετανοί αποφασίσουν να... μας αφήσουν, περιορίζεται σημαντικά ο αντίκτυπος ενδεχόμενης αναβάθμισης της Ελλάδας από τη Moody's. Θα μπορούσε να επηρεαστεί ακόμη και η ίδια η αξιολόγηση.
Αν όμως η Μ. Βρετανία παραμείνει στην Ε.Ε., τότε η ετυμηγορία του οίκου ανοίγει το δρόμο της επιστροφής στην ομαλότητα και της αποκλιμάκωσης των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων. Όπως και το waiver, έτσι και ενδεχόμενη αναβάθμιση από τη Moody's συνεισφέρει κατά βάση σε επίπεδο κλίματος και συμβάλλει στη σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Η Moody's διαθέτει τη χαμηλότερη αξιολόγηση για την Ελλάδα, μεταξύ των τριών μεγαλύτερων οίκων αξιολόγησης, ενώ όπως και η Fitch κάνει λόγο για κίνδυνο εφαρμογής των συμφωνηθέντων.
Η «οριακή κυβερνητική πλειοψηφία» και το «σκηνικό πολιτικής και κοινωνικής δυσαρέσκειας» είναι τα δύο στοιχεία που σύμφωνα με τη Moody’s απειλούν την ομαλή πορεία της χώρας προς την τελική συμφωνία για το χρέος, από τη στιγμή που αυτή θα εξαρτηθεί από τις «αντοχές» της κυβέρνησης, παρά την «αυξανόμενη συναίνεση μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωζώνης και των Θεσμών για την ελάφρυνση του χρέους».