ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΜΒΟΥΚΑΣ
Η Ισλανδια, ηφαιστειογενές νησί της Βόρειας Ευρώπης, με πληθυσμό μόλις 332.500 κάτοικους και ονομαστικό ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) κοντά στα 20 δις δολάρια ($), θεωρείται μια από τις μικρότερες οικονομίες της παγκόσμιας οικονομίας. Πριν μερικές μέρες, στο θεσμό του Euro (Ευρωπαϊκό Κύπελλο), αυτή η μικρούλα πληθυσμιακά χώρα, νίκησε με 2-1 την ποδοσφαιρική ομάδα της Μ. Βρετανίας των 65 εκατ/ρίων κατοίκων. Η νίκη της Ισλανδίας επί της Μ. Βρετανίας υπήρξε έκπληξη τεράστιων διαστάσεων στο φετινό Euro και μέχρι σήμερα αποτελεί πρωτεύον θέμα της τρέχουσας διεθνούς επικαιρότητας. Παράλληλα, η Ισλανδία έχει βαρύνουσα σημασία για τους πολιτικοοικονομικούς αναλυτές, καθότι το 2008 χρεοκόπησε λόγω κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος και σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε με τις δικές της δυνάμεις να βγει ισχυρή και αλώβητη από την κρίση. Το καλοκαίρι του 2008, ο τυφώνας της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης έπληξε και την οικονομία της Ισλανδίας. Αν και τα Δημόσια Οικονομικά της ήταν σε πολύ καλή κατάσταση, τα υψηλά χρέη των εγχώριων τραπεζών υπήρξαν το κύριο αίτιο που προκάλεσαν την κατάρρευση του τραπεζικοπιστωτικού της συστήματος.
Το ισλανδικό κράτος προέβη στην επανίδρυση του τραπεζικού συστήματος. Οι χρεοκοπημένες τράπεζες έκλεισαν και δημιουργήθηκαν νέες. Το φθινόπωρο του 2008, η τότε ισλανδική κυβέρνηση με 8 δις ευρώ στήριξε τις νεοϊδρυθείσες τράπεζες. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση “απόδοτε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ”. Με πρωτοβουλία της πολιτείας, δεκάδες πολιτικά πρόσωπα και στελέχη των τραπεζών κρίθηκαν ένοχοι για την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος και την χρεοκοπία της χώρας και οδηγήθηκαν στη φυλακή. Η ασκούμενη μακροοικονομική πολιτική στέφτηκε με επιτυχία. Ναι μεν την περίοδο 2007-2011 ο λόγος δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ από 30,2% αυξήθηκε σε 97,5%, αλλά στη συνέχεια ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αποκλιμακώθηκε για να πέσει σε 68% σήμερα.
Την κρίσιμη διετία 2008-2009 η συνολική μείωση του πραγματικού ΑΕΠ ανήλθε σε -8,3% και το ποσοστό ανεργίας από 3,1% αυξήθηκε σε 7,3%. Η ώθηση της οικονομίας σε αναπτυξιακή πορεία επιτεύχθηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Μετά το 2009 οι αναπτυξιακοί ρυθμοί της ισλανδικής οικονομίας είναι πολύ ικανοποιητικοί. Την περίοδο 2010-2016, η Ισλανδία αναπτύσσεται με μέσο ρυθμό 3,5% κάθε χρόνο, με συνέπεια το ποσοστό ανεργίας να εκτιμάται το 2016 μόλις σε 3,3%. Οι αξιοσημείωτοι αναπτυξιακοί της ρυθμοί οφείλονται κυρίως στην άνοδο των εξαγωγών.
Την περίοδο 2009-2016, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών από 6,4 δις $ αυξήθηκαν σε 10,5 δις $, συντελώντας έτσι στην άνοδο του ονομαστικού ΑΕΠ από 12,8 σε 20 δις $. Ο Πρόεδρος της Ισλανδικής Δημοκρατίας Όλαφουρ Γκρίμσον, το Φεβρουάριο του 2013 σε δηλώσεις του στην Deutsche Welle είχε πει τα εξής για την οικονομική κρίση της περιόδου 2008-2009: «Κατ’ αρχάς διαπιστώσαμε νωρίς πως δεν πρόκειται μόνο για μια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, αλλά για μια βαθιά πολιτική και κοινωνική κρίση. Και αυτό μας οδήγησε σε μεταρρυθμίσεις στα εν λόγω πεδία. Αφήσαμε τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν. Η Ισλανδία δεν έσωσε τις προβληματικές τράπεζες …
Οι τράπεζες είναι μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις και όταν διαπράττουν μεγάλα λάθη θα πρέπει να χρεοκοπούν … Δεν γίνεται όταν έχουν επιτυχία να σημειώνουν μεγάλα κέρδη και όταν αποτυγχάνουν να καλείται ο φορολογούμενος να πληρώσει τον λογαριασμό … Στηρίξαμε το σύστημα πρόνοιας … Αφήσαμε τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν και φτιάξαμε άλλες … Αυτά θα τα κάναμε ακόμη και εάν ήμασταν μέλος της Ευρωζώνης». Αυτά που είπε ο Πρόεδρος της Ισλανδίας, ποιος έλληνας πολιτικός έχει το κύρος και το ηθικό ανάστημα να τα πει σήμερα; Έστω και μετά έξι χρόνια σκληρότατων μνημονιακών πολιτικών; Οι κυβερνήσεις στη χώρα μας έχουν τα “κότσια” να εφαρμόσουν τις πετυχημένες πολιτικές της Ισλανδίας; Δηλαδή, να κλείσουν τις χρεοκοπημένες τράπεζες και να στείλουν στη φυλακή τους πολιτικούς και τους μεγαλοτραπεζίτες που ευθύνονται για τα δεινά που ζει ο ελληνικός λαός μετά το 2008; Αναμφίβολα, η μικρή Ισλανδία αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα για την Ελλάδα.