Γράφει ο χρήστης του Forum του Capital Ιουλιανός
Στη ζωή υπάρχουν πάντοτε πολλοί τρόποι για να φτάσει ή να μη φτάσει κανείς από το σημείο Α στο σημείο Β. Υποτίθεται ότι έχουμε την ικανότητα της διάκρισης και τη δυνατότητα της επιλογής, την ελευθερία της βούλησης όπως έλεγαν παλιότερα. Ευτυχώς ή δυστυχώς, οι αξιολογήσεις και οι επιλογές μας δεν εξαρτώνται μόνο από μας, αλλά και από το περιβάλλον, τις περιστάσεις και τους άλλους. Είναι πολλές οι "μεταβλητές" που περιορίζουν και σχετικοποιούν αυτή την περίφημη ελευθερία της βούλησης – θα ’λεγα μάλιστα την ελευθερία γενικώς στην απόλυτη σύλληψή της, που προσεγγίζει αυτή της ασυδοσίας.
Ακριβώς επειδή ζούμε και κινούμαστε μέσα σε μια κοινωνία ανθρώπων, η οποία, με τη σειρά της, ζει και κινείται ανάμεσα σε άλλες κοινωνίες ανθρώπων που αναπτύσσουν μεταξύ τους πολυεπίπεδες και σύνθετες δυναμικές, οφείλουμε να προβάλλουμε συνεχώς την ελευθερία της διάκρισης και της επιλογής πάνω στα δεδομένα που έχουμε συνδιαμορφώσει με τους άλλους ή που οι άλλοι έχουν διαμορφώσει γύρω μας. Η απλή σκέψη του λέγοντος "Από το σημείο Α θέλω να πάω στο σημείο Β" πρέπει, κατά κάποιον τρόπο, να είναι συμβατή με πολλές ανάλογες σκέψεις πολλών άλλων, ώστε να είναι υλοποιήσιμη. Πρέπει, επομένως, να γίνει πρώτα πειστική για να γίνει, ακολούθως, σεβαστή. Eξάλλου, οι ενέργειες στις οποίες κάποιος προβαίνει για να υπερασπίσει μια θέση ή άποψη πρέπει να διαθέτουν ένα διακριτό βαθμό συνέπειας και συνοχής. Να πείθουν ότι ο αυτουργός ή ο εισηγητής τους είναι πρόσωπο συγκροτημένο και με θετικό πρόσημο, ότι η διάθεσή του είναι συνεργατική και εποικοδομητική, ότι οι βασικές παραδοχές του είναι λογικές ή τουλάχιστον λογικοφανείς κι ακόμη ότι η στάση του μπορεί να είναι αμοιβαία επωφελής για όσους δεν προσπεράσουν αλλά τη θέσουν στην κρησάρα της αξιολόγησης.
Δυστυχώς δεν καταγράφονται πολλές τέτοιες στάσεις στο βαβυλωνιακό περιβάλλον όπου ζούμε. Η πλειονότητα των ανθρώπων, κατά κύριο λόγο συνεπεία υποβόσκουσας ή απροκάλυπτης ιδιοτέλειας ή διανοητικής νωθρότητας, εμπίπτει στην τεράστια κατηγορία που ο Bertrand Russell περιγράφει με τον ακόλουθο αφορισμό: "Οι μόνοι άνθρωποι που είναι απόλυτα πεπεισμένοι για την ορθότητα των απόψεών τους είναι εκείνοι οι οποίοι χαρακτηρίζονται από τέτοιο βαθμό ηλιθιότητας ώστε να αδυνατούν να αντιληφθούν το άτοπό τους" (Bertrand Russell, Mortals and Others, Volume I, On Modern Uncertainty (20 July 1932), σ. 127.).
Πρόκειται για εκείνους που στο όνομα κάποιας κατά το μάλλον ή ήττον ατεκμηρίωτης ορθότητας – συχνά "ιδεολογικοποιημένης" ή "μαρτυρικής" – υποστηρίζουν με απόλυτο τρόπο μια θέση, μη παρέχοντας στους συνομιλητές, τους εταίρους ή/και τους αντιπάλους τους τη δυνατότητα προσέγγισης και συνδιαμόρφωσης μιας "μέσης λύσης". Για εκείνους που όταν η αποτυχία σαλπίσει στην πόρτα τους όπως οι σαλπιγκτές του Ιησού του Ναυή γύρω από τα τείχη της Ιεριχούς θα βγουν έκπληκτοι στο κατώφλι και με το πιο φυσικό ύφος του κόσμου θα δικαιολογηθούν επικαλούμενοι "κακή πληροφόρηση" και "αυταπάτες". Για εκείνους που μη μπορώντας να πείσουν αρνήθηκαν να πεισθούν και τώρα πια, που έχουν κατασπαταλήσει σε χίμαιρες και μικροκομπίνες το πολυτιμότερο ανθρώπινο κεφάλαιο – τον Χρόνο – , έχουν γίνει αποδέκτες της εύλογης δυσπιστίας των άλλων. Για το είδος των ελλιποβαρών προσώπων που θεωρούν φυσικό το γεγονός ότι η ελαφρότητά τους τούς απομακρύνει συνεχώς από την όποια γραμμή επικοινωνίας με τους άλλους.
Θυμάστε την τριπλή επανάληψη της λέξης "implementation" από την κ. Lagarde την ημέρα της υπογραφής του πρώτου μνημονίου; Μάλλον όχι. Μεσολάβησαν άλλωστε τόσα πολλά από τότε. Εδώ καλά-καλά δεν τη θυμούνται οι τότε φαιδρώς πανηγυρίζοντες τη δική τους "αυταπάτη" ηγέτες μας – όσοι τότε είχαν πιστέψει ότι "το θέμα πλέον τακτοποιήθηκε" και μπορούμε να συνεχίσουμε το ίδιο βιολί με ορισμένες "διακοσμητικές" αλλαγές για το θεαθήναι. Εμένα πάντως μου τη θύμισε με εκκωφαντικό τρόπο η "κομψή" πρόσφατη ανακοίνωση του κ. Draghi, σύμφωνα με την οποία η απόφαση για την επαναφορά του waiver (δηλαδή της απευθείας χορήγησης ρευστότητας στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μέσω της αγοράς ομολόγων του ελληνικού δημοσίου από την ΕΚΤ με πολύ χαμηλό επιτόκιο) "θα παρθεί μόνον εάν η Ελλάδα εφαρμόσει πρώτα τα υπόλοιπα prior actions και υπάρξει απόφαση του ESM". Τι μας λέει, απλοελληνιστί, ο κ. Draghi; Αυτό που ως επωδό επαναλαμβάνουν χρόνια τώρα οι "Θεσμοί" και όλοι οι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί: "Δεν σας εμπιστευόμαστε".
Η απώλεια της εμπιστοσύνης δεν υπήρξε αποκλειστικό κατόρθωμα της παρούσας κυβέρνησης. Ξεκίνησε με το θλιβερό περιστατικό της "χαρτοπετσέτας", με πρωταγωνιστές τον υπουργό Οικονομικών της κυβέρνησης ΝΔ κ. Παπαθανασίου και την τότε υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας κ. Lagarde. Συνεχίστηκε με τις "αποζημιώσεις" του κ. Χατζηγάκη προς τους αγρότες και το "Άστο γι’ αργότερα" του έκτοτε σιωπούντος πρώην πρωθυπουργού προς τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας κ. Αλογοσκούφη. Τη σκυτάλη παρέλαβε η έξαλλη ρητορεία του "Λεφτά υπάρχουν", το πρώτο δείγμα γραφής της οποίας αποτέλεσε η χορήγηση "επιδόματος αλληλεγγύης" σε συνδυασμό με την επίμονη άρνηση της πραγματικότητας ενός ελλείμματος που προσέγγιζε το 16% – η επιστροφή στην πραγματικότητα συνέβη μόνο όταν το κόστος δανεισμού εκτοξεύθηκε στα ύψη και η τότε κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με τη σκληρή θέα του άδειου ταμείου.
Ο θρίαμβος της "συνέχειας του κράτους" a la greca ολοκληρώθηκε με την είσοδο στην εποχή των "Μνημονίων" και την επιλεκτική εφαρμογή από τις κυβερνήσεις αυτής της περιόδου μόνο των συμφωνηθέντων οριζόντιων εισπρακτικών μέτρων, συνοδευόμενη από συμπτώματα απόλυτης κώφωσης σε σχέση με τις επισημανθείσες κακοήθειες της ελληνικής κοινωνίας και δημόσιας διοίκησης που έχρηζαν ριζικής αντιμετώπισης. Πλην ελαχίστων διακοσμητικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων – οι οποίες, λίγο μετά την ψήφισή τους, κατά κανόνα περιέρχονταν σε αχρηστία – η κοινή "γραμμή" όλων ήταν η πανάκριβη εξαγορά πολιτικού χρόνου για το Τίποτα και η τυφλή πίστη στο διαρκές ελληνικό δόγμα "Βλέποντας και κάνοντας".
Ευρισκόμενοι στο χείλος του γκρεμού όπου μας έσπρωξε η μετωπική σύγκρουση της στερνής ερειψίλαης κυβέρνησής μας με την ΕΕ και η καταστροφική "διαπραγμάτευση" Βαρουφάκη – και αφού πλέον πραγματοποιήσαμε στροφή 180° και αποδεχθήκαμε όλες τις απαιτήσεις των "Θεσμών" χτυπώντας προσοχές και τείνοντας αισχρά το χέρι στην άκρη του τραπεζιού ως Πτωχολάζαροι – , ακούμε ακόμη κυβερνητικά στελέχη να σιγοψιθυρίζουν κλείνοντας το μάτι: "Μη φοβάστε. Θα βρούμε εμείς τρόπο να σας επιστρέψουμε ό,τι σας παίρνουμε τώρα μέσω κάποιου άλλου κωδικού". Ακούμε επίσης για επικείμενους διορισμούς στο Δημόσιο. Βλέπουμε δεκάξι υπουργεία να φορτώνονται με 156(!) γενικούς, ειδικούς, τομεακούς και διοικητικούς κομματικούς γραμματείς (και Φαρισαίους!), καθώς και τους αναπληρωτές τους. Βλέπουμε τον ενταφιασμό της άρρωστης Παιδείας μας προτού καν της βγει η ψυχή. Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ οι προσπάθειές μας θα ’πρεπε να εντατικοποιούνται συνεχώς προς την κατεύθυνση της "αποπολιτικοποίησης του κράτους", της ενίσχυσης της αριστείας και του ανταγωνισμού, της αξιολόγησης των πάντων, του εξορθολογισμού των δαπανών. Λέτε όλα αυτά να τα αντιλαμβάνεται ο μέσος σκεπτόμενος πολίτης και να μη τα αντιλαμβάνονται οι εταίροι; Κομματάκι απίθανο μου φαίνεται.
Έτσι λοιπόν φτάσαμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα. Περίπου εκεί που βρισκόμαστε πάντα. Με μία μόνο κρίσιμη διαφορά: χωρίς λεφτά. Σαν στυμμένες λεμονόκουπες. Θύματα μιας εξουσίας που σε όλες της τις μορφές – αυτές που δοξάζουμε και αυτές που αναθεματίζουμε – εμείς οι ίδιοι επιλέξαμε. Ζωντανή απόδειξη του αφορισμού του Russell…