Πόσες ουγκιές χρυσό έχει μία χρυσή λίρα; Τι ακριβώς συμβαίνει με τις λιβανέζικες λίρες; Γιατί θα πρέπει να προσέξετε πώς ακριβώς εμφανίζεται το πόδι πάνω στο άλογο του Άι Γιώργη που σκοτώνει το κτήνος; Όλες αυτές τις πληροφορίες τις θεωρούσαμε άχρηστες μέχρι πριν λίγο καιρό, όταν πιστέψαμε ότι έχουμε περάσει σε μία νέα εποχή…
Στο τραπεζικό σύστημα δεν υπάρχει η εμπιστοσύνη που υπήρχε στο παρελθόν. Κυρίως στην Ελλάδα. Παλιότερα θεωρούσαμε τις τράπεζες ένα ασφαλές καταφύγιο για τις αποταμιεύσεις μας. Μας είχαν πείσει γι' αυτό, μέχρι και εκθέσεις στο σχολείο μας έβαζαν να γράφουμε με έπαθλο έναν κουμπαρά.
Για να μην μας τα κλέψουν οι ληστές τα βγάλαμε από το μαξιλάρι που τα κρύβαμε και τα βάλαμε στην τράπεζα. Τα χρήματά μας ήσαν απολύτως ασφαλή και μάλιστα με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, η τράπεζα μας επιβράβευε (ή τουλάχιστον έτσι πιστεύαμε) για την εμπιστοσύνη μας με έναν τόκο και είχαμε και την αίσθηση ότι με τις καταθέσεις μας βοηθούσαμε την εθνική μας οικονομία. Ζούσαμε μέσα σε αυτό που λέγαμε μία χαρούμενη ατμόσφαιρα.
Στην πραγματικότητα οι άνθρωποι στο μαξιλάρι φύλαγαν λίγα χρήματα, εκείνα που θα τους ήσαν απαραίτητα για τις καθημερινές τους ανάγκες. Τα χρήματα που τους περίσσευαν τα αποταμίευαν κάνοντάς τα χρυσές αγγλικές λίρες. Στο χαρτονόμισμα δεν υπήρχε εμπιστοσύνη. Όχι μόνο στον μεσοπόλεμο, αλλά και στη συνέχεια. Επίσης ήταν οι πόλεμοι, οι πολιτικές αναταραχές, οι υποτιμήσεις. Όλα αυτά έκαναν τους ανθρώπους να ψάχνουν τρόπους να σώσουν το βιός τους.
Οι υποψήφιοι αγοραστές των πολύτιμων χρυσών νομισμάτων δεν τα αγόραζαν από την Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς η τελευταία εκμεταλλευότανε το «μονοπώλιό» της (ως προς τις επίσημες πράξεις) και χρέωνε υπερβολικές προμήθειες τους αγοραστές. Το βασικό εμπόριο το έκαναν οι χρηματομεσίτες, μεταξύ των οποίων και αρκετοί χρηματιστές της εποχής. Βλέπετε, το Χρηματιστήριο ήταν ανύπαρκτο και η αγοραπωλησίες χρυσών λιρών η μόνη επαγγελματική διέξοδος για το κλειστό club των χρηματιστών.
Μετά από το «υψηλό» που σημείωσε η τιμή του χρυσού στην πρώτη πετρελαϊκή κρίση, τα πράγματα άλλαξαν ραγδαία. Μετά από την εγκατάλειψη του χρυσού κανόνα άλλαξαν και οι επενδυτικές συνήθειες. Ο χρυσός παρέμεινε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα μέχρι την ώρα που το κραχ των ενυπόθηκων δανείων μας έδειξε ότι ποτέ δεν πρέπει να λέμε ποτέ στον κόσμο των επενδύσεων.
Στην Ελλάδα ζούμε τα τελευταία χρόνια στη ζώνη των μνημονίων και της κρίσης. Στον καιρό αυτόν, λοιπόν, ο χρυσός έγινε και πάλι δημοφιλής. Όχι μόνο λόγω της ίδιας της κρίσης, αλλά κι επειδή έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο κύμα αμφισβήτησης της ασφάλειας των καταθέσεων στις τράπεζες. Το κούρεμα των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες ήταν σοκαριστικό. Επιπρόσθετα, τα capital controls και οι επιθέσεις των φορολογικών αρχών στους τραπεζικούς λογαριασμούς δημιούργησαν ένα γενικότερο κλίμα ανασφάλειας.
Από την άλλη πλευρά, πρόκειται για ένα παγκόσμιο και όχι μόνο για ένα ελληνικό φαινόμενο. Η διαφορά είναι ότι αν είχε συμβεί στον υπόλοιπο κόσμο ό,τι συμβαίνει τα τελευταία επτά χρόνια στην Ελλάδα, η τιμή του χρυσού θα ήταν σε δυσθεώρητα ύψη…
Είναι η κατάλληλη στιγμή για να αγοράσει κανείς χρυσό; Αυτό δεν το ξέρει κανείς. Οι παλαιότεροι σύστηναν κάποτε στους νεόφυτους στον χώρο των επενδύσεων να έχουν πάντα ένα κομμάτι των χρημάτων τους σε χρυσό και μάλιστα σε φυσικό προϊόν. Κι αυτό για να μπορέσουν να ξεκινήσουν και πάλι την επενδυτική τους καριέρα μετά από την ημέρα της απόλυτης καταστροφής, του μεγάλου κραχ, όταν θα έχουν γίνει όλα… καπνός! Στην πραγματικότητα δεν το έβλεπαν ως «επένδυση», αλλά ως ασφάλεια. Είναι μία ενδιαφέρουσα άποψη, η οποία εντάσσεται μέσα σε μια γενικότερη επενδυτική φιλοσοφία.
Γενικά δεν είναι ωραίες οι υστερίες. Αφήστε που τις περισσότερες φορές αποδεικνύεται ότι κοστίζουν και ακριβά. Για τις υστερίες ο λόγος. Ο χρυσός είναι πάντοτε γοητευτικός, αλλά όταν ξεκινάει κάποιος να αγοράσει μία «ασφάλεια» το κάνει για τις δύσκολες ώρες και όχι για να κερδοσκοπήσει. Θα λέγαμε ότι την ώρα που κάνει την τοποθέτηση έχει προσφέρει από εκείνη την ώρα ένα μέρος των χρημάτων για να μπορεί να αισθάνεται καλύτερα, ασφαλέστερος.
Μπορεί ο χρυσός να γίνει αύριο ο απόλυτος κυρίαρχος; Μπορεί ναι, μπορεί και όχι! Οι ενδείξεις είναι υπέρ του, αλλά αυτό αποτυπώνεται ήδη στην τιμή του. Στη μικρή διαδρομή στον κόσμο των αγορών έχουμε μάθει το εξής: Δεν έχει βρεθεί ακόμη τρόπος για να προβλέπεται το μέλλον. Το να υποστηρίξει κανείς ότι η άνοδος του χρυσού στα 10.000 δολάρια η ουγκιά ή η επιστροφή του στα 300 δολάρια έχει τις ίδιες πιθανότητες θα μοιάζει σε κάποιους με σοφιστεία και σε κάποιους άλλους που έχουν ήδη υψηλές προσδοκίες με κακόγουστο αστείο. Ωστόσο, είναι μία πραγματικότητα. Όταν αντιληφθεί κανείς ότι έχει ξεκινήσει η διαδρομή προς τη μια ή προς την άλλη κατεύθυνση, τότε είναι αργά για να πάρει τις προφυλάξεις του. Εφόσον, λοιπόν, μιλάμε για επενδύσεις και για ανθρώπινη ψυχολογία, καλό είναι να τηρούμε μερικούς από τους βασικούς κανόνες, Κυρίως τον εξής έναν που συνοψίζεται σε μία και μόνο λέξη: Διασπορά! Ειδικά για τον χρυσό!
Θανάσης Μαυρίδης