Για πολλούς ήταν ζήτημα χρόνου. Ένα χρόνο πριν, η Ελλάδα φλέρταρε με την ρήξη αλλά εκείνο το «όχι» μεταφράστηκε σε «ναι». Σε όλη την Ευρώπη, ο αντιευρωπαϊσμός αυξάνει δυνάμεις, καθίσταται κεντρικός παράγοντας διαμόρφωσης πολιτικής.
Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος προκαλεί ήδη σοκ, σε παγκόσμιο επίπεδο. Η βόμβα πυροδοτήθηκε και το ωστικό κύμα ξεπερνά τα σύνορα της γηραιάς Αλβιόνας.
Οι αγορές ήδη τιμωρούν με σκληρό τρόπο τη στερλίνα που καταγράφει ιστορικό χαμηλό τριακονταετίας, τα ασιατικά χρηματιστήρια κατέγραψαν πτώση ενώ την ίδια πορεία αναμένεται να έχουν τα ευρωπαϊκά και η Wall Street που έκλεισε με Remain και θα ανοίξει με την Βρετανία σε τροχιά εξόδου από την Ένωση.
Η οικονομική παράμετρος, προφανώς, δεν μπορεί να αγνοηθεί, ωστόσο περισσότερο κρίσιμη μοιάζει πλέον η πολιτική διαχείριση της βρετανικής βόμβας.
Ο Ντέιβιντ Κάμερον, που ενεργοποίησε την διαδικασία του δημοψηφίσματος, βρίσκεται αντιμέτωπος με τις επιλογές του. Πυροδότησε το δημοψήφισμα προκειμένου να ικανοποιήσει την ευρωσκεπτικιστική πτέρυγα των Tories και, εν συνεχεία, επιχείρησε να πείσει τους πολίτες να ψηφίσουν Remain. Λίγο πριν τις 8:30 ώρα Βρετανίας ανακοίνωσε την παραίτησή του από την Πρωθυπουργία ενώ ο διάδοχός του θα επιλεγεί μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου στο Συνέδριο των συντηρητικών.
Σε δοκιμασία, ωστόσο, μπαίνουν και οι Εργατικοί, καθώς και η δική του επιλογή για Remain αποδοκιμάστηκε.
Όσο για τον Nigel Farage, του Ukip, η επιτυχία του μοιάζει να ανοίγει την όρεξη των ομοϊδεατών του στη γηραιά Ήπειρο.
Τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης ήδη χαιρέτισαν το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος ως νίκη της αντιμεταναστευτικής και αντιευρωπαϊκής ρητορικής τους και ως εφαλτήριο διεξαγωγής αντίστοιχων δημοψηφισμάτων και σε άλλες χώρες. Η Μαρίν Λεπέν δήλωσε στο RTL ευτυχισμένη που οι βρετανοί «άντεξαν και πήραν τη σωστή απόφαση. Αυτό που έμοιαζε αδύνατο χθες, σήμερα έγινε πιθανό». Ο αντιπρόεδρος του κόμματός της, Φλοριάν Φιλιπό υπήρξε σαφής: «Η ελευθερία των λαών πάντοτε υπερισχύει στο τέλος. Μπράβο Ην. Βασίλειο, τώρα είναι η σειρά μας».
Ο ακροδεξιός Ολλανδός ηγέτης Geert Wilders ζήτησε, επίσης, τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ολλανδική σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Θέλουμε να έχουμε τον έλεγχο της ίδιας μας της χώρας, των συνόρων και της μεταναστευτικής πολιτικής» ανέφερε.
Την ίδια στιγμή, αυτή η επιτυχία βάζει το ίδιο το οικοδόμημα της Μεγάλης Βρετανίας σε φάση αμφισβήτησης. Οι σκωτσέζοι που έμειναν εντός Η.Β. προ έτους λόγω και του κινδύνου να βρεθούν και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης στήριξαν εμφατικά το remain.
Mεταξύ των, remainers, βορειο-Ιρλανδών έχει επίσης ανοίξει σχετική συζήτηση. Ο επικεφαλής του Sinn Fein ανέφερε πως η έκβαση της βρετανικής κάλπης φέρνει πιο κοντά «τον στόχο μίας ενωμένης Ιρλανδίας» και σημείωσε πως το αποτέλεσμα εγείρει σοβαρά ζητήματα «μορφολογία του βρετανικού εδάφους» καθώς Σκωτία και Ιρλανδία ψήφισαν υπέρ της παραμονής.
Η απόφαση των Βρετανών για Brexit είναι το πρώτο βήμα μίας μακράς πορείας, δύο ετών, κατά τη διάρκεια των οποίων – σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συνθήκες – Λονδίνο και Βρυξέλλες θα πρέπει να διαπραγματευτούν και να καταλήξουν στους όρους του διαζυγίου, που περιλαμβάνει και την πρόσβαση των εταιρειών με έδρα της Βρετανία στην κοινή αγορά.
Μέχρι τότε, όμως, και οι ίδιες οι Βρυξέλλες θα έχουν πολλή δουλειά. Το Brexit έβαλε τέλος στην ψευδαίσθηση ότι η πορεία του ευρωπαϊκού σκάφους θα ήταν, παρά τις φορτούνες, σταθερή και θέτει εκ των πραγμάτων την ανάγκη διαμόρφωσης ενός νέου ευρωπαϊκού αφηγήματος, που θα μπορέσει να είναι πειστικό προς τους πολίτες μίας Ευρώπης που μοιάζει να άφησε πίσω της τη μακρά περίοδο της μεταπολεμικής ευμάρειας.