Του Γιώργου Φιντικάκη
Τρελαίνοντας τους πάντες οι Ιρλανδοί ανακοίνωσαν εχθές ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ τους εκτινάχθηκε πέρυσι στο 26,3% έναντι αρχικής πρόβλεψης για 7,8%.
Σύμφωνοι, η τριπλάσια αυτή αύξηση είναι συγκυριακή - «one off gains» όπως λένε οι αναλυτές - δεν πρόκειται ωστόσο για «irish statistics». Οφείλεται σε μια απρόσμενα μαζική μεταφορά, που έλαβε χώρα πέρυσι, της φορολογικής έδρας πολυεθνικών, κυρίως αμερικανικών, στο Δουβλίνο και αλλού, λόγω του σταθερά χαμηλού εταιρικού φόρου της χώρας στο 12,5%, αναγκάζοντας την εθνική στατιστική υπηρεσία να αναθεωρήσει προς τα πάνω τα στοιχεία της.
Ήταν άραγε τέτοιας πρωτοφανούς έντασης αυτή η μεταφορά φορολογικής έδρας πολυεθνικών, ώστε να δικαιολογεί τον τριπλασιασμό του ρυθμού αύξησης του κελτικού ΑΕΠ; Η στατιστική υπηρεσία της χώρας θεωρεί πως ναι.
Αλλού όμως βρίσκεται το θέμα. Στη διαχρονική προσήλωση όλων των ιρλανδικών κυβερνήσεων να διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού στα χρόνια της κρίσης τον χαμηλό εταιρικό φόρο, προκειμένου να μην πάψει η χώρα να προσελκύει επενδύσεις και επιχειρήσεις, γεγονός στο οποίο οφείλει και τη γρήγορη έξοδό της το 2014, από τα μνημόνια. Τη χρονιά εκείνη κατέγραψε ανάπτυξη 4,8% την ταχύτερη στην Ε.Ε., ενώ ακόμη και το αρχικό 7,8% για πέρυσι, είναι μακράν η μεγαλύτερη αύξηση ΑΕΠ στην Ευρώπη για τη χρονιά που πέρασε, πόσο μάλλον το 26,3%.
Είναι όλα ρόδινα στην Ιρλανδία; Όχι, μεγάλο ποσοστό Ιρλανδών υποφέρει, ενώ στα χρόνια της κρίσης η φυγή του εργατικού δυναμικού (braindrain) πήρε τεράστιες διαστάσεις, και υπολογίζεται ότι από το 2008 και μετά, εγκατέλειψαν τη χώρα πάνω από 240.000 ως επί το πλείστον νέοι άνθρωποι, πολλοί από τους οποίους δεν θα γυρίσουν.
Στο σκέλος όμως να μην επιλέξει στα δύσκολα χρόνια τη ριψοκίνδυνη συνταγή της αύξησης των φόρων, η Ευρώπη της βγάζει το καπέλο, και το ερώτημα γεννάται από μόνο του. Έχει άραγε καμία τύχη να γίνει ποτέ η Ελλάδα «Ιρλανδία του Νότου»; Πύλη εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση είμαστε άλλωστε εμείς, πύλη εισόδου είναι κι εκείνοι.
Όχι φυσικά, είναι η απάντηση. Είναι πολλοί οι λόγοι (γειτνίαση της Ιρλανδίας με τη Δυτική Ευρώπη, κουλτούρα επιχειρηματικότητας, κλπ.), αλλά ο σημαντικότερος έχει να κάνει με τον ελληνικό κρατισμό. Χώρα-υπόδειγμα κακοδιοίκησης, και πελατειακής ασωτίας η Ελλάδα, ένα πράγμα φρόντισε να κάνει στα χρόνια της κρίσης. Να μην πειράξει τον πανταχού παρών κρατισμό, να μην κάνει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να μην αγγίξει τα κακώς κείμενα.
Και αντί η δεύτερη φορά Αριστερά να πει ένα ηχηρό «όχι» στον κρατισμό, έκανε ό,τι ακριβώς και οι προηγούμενοι, επέλεξε για να καλύψει τα ελλείμματα με έναν ορυμαγδό φόρων, λες και τα παθήματα της κυβέρνησης Σαμαρά δεν ήταν αρκετά. Τη σιγόνταραν και οι δανειστές που κλωτσώντας το τενεκεδάκι παρακάτω, συναίνεσαν σε μέτρα εισπρακτικά, απολύτως υφεσιακά, για να έχουν τα ταμεία γεμάτα (;) και προσωρινά το δικό τους κεφάλι ήσυχο.
Έτσι, ενώ οι Ιρλανδοί έπαιρναν σκληρά διαρθρωτικά μέτρα για να καλύψουν τα τεράστια ελλείμματά τους, εμείς τα καλύπταμε με αυξήσεις φόρων. Από 20% το 2012, ο εταιρικός φόρος στην Ελλάδα αυξήθηκε σε 26% το 2013, και αισίως έχει φτάσει στο 29%, όταν στη γειτονιά μας η Κύπρος έχει 12,5% και η Βουλγαρία 10%.
Και εκεί που οι Ιρλανδοί αρνούνταν να θυσιάσουν την ανταγωνιστικότητά τους, εδώ την πατήσαμε κι άλλο στο κεφάλι, παίρνοντας μόνο φέτος μέτρα ύψους 9 δισ. ευρώ.
Σαν αποτέλεσμα οι αναλυτές προβλέπουν ύφεση για φέτος, και ανάπτυξη για του χρόνου που στην καλύτερη περίπτωση δεν θα ξεπεράσει το 2,7%. Επιδόσεις πολύ μακριά από το 4,9% για φέτος και το 3,7% για το 2017 που είναι οι εκτιμήσεις για την Ιρλανδία, εκτός φυσικά κάποιου συγκλονιστικού απρόοπτου διπλασιασμού, παρόμοιου με το περυσινό.
Ποια πολιτική είναι άραγε καλύτερη;
Τα προβλήματα πάντως στην Ιρλανδία, όπως και σε όσες χώρες περάσαν από μνημόνιο είναι ακόμη πολλά, και η ανεργία έχει ακόμη μπόλικο δρόμο να διανύσει για να επιστρέψει στα ονειρικά ποσοστά του 4,7% το 2007. Στον αντίποδα όμως το χρέος της χώρας μειώνεται, και από το 109,7% του ΑΕΠ το 2014, μειώθηκε - μετά και την αναθεώρηση των περυσινών στοιχείων από την ιρλανδική στατιστική υπηρεσία - στο 80%. Το κυριότερο όμως είναι ότι ακόμη και τα χειρότερα χρόνια της οικονομικής κρίσης, η Ιρλανδία κατάφερνε να προσελκύει περισσότερες θέσεις εργασίας ανά κάτοικο μέσω των άμεσων ξένων επενδύσεων από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή οικονομία.
Είναι δε, μύθος ότι η Ιρλανδία ήταν ο καλύτερος μαθητής της Ευρώπης στα μνημόνια. Όταν πιεζόταν από την τρόικα για παράδειγμα να πουλήσει δασικές εκτάσεις, το εθνικό λαχείο της χώρας, τη δημόσια επιχείρηση ηλεκτρισμού ή το εθνικό δίκτυο ύδρευσης, συνάντησε τεράστιες κοινωνικές αντιδράσεις, οπότε και αναδιπλώθηκε. Έκανε ωστόσο άλλες επώδυνες μεταρρυθμίσεις, έκοψε μάλιστα στο αποκορύφωμα της κρίσης τους μισθούς του Δημοσίου, και τις συντάξεις, και το κυριότερο μείωσε δραστικά τη γραφειοκρατία.
Εδώ και χρόνια τα επαγγέλματα έχουν απελευθερωθεί, οι επιχειρήσεις δεν είναι υποχρεωμένες να δημοσιεύουν ισολογισμούς στις εφημερίδες, ενώ όταν ένας πολίτης αγοράζει ένα ακίνητο δεν έχει υποχρεωτική παράσταση και δεύτερου νομικού πέραν του συμβολαιογράφου. Ούτε υπάρχουν όλα αυτά τα δεκάδες αφανή τέλη υπέρ τρίτων, που εκτός από χρήματα, σημαίνουν χαρτιά, υπογραφές, χρόνος, με μια λέξη γραφειοκρατία.