Γράφει ο υποστράτηγος ε.α. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ
Ένα κείμενο γραμμένο το 1977 από τον δημοσιογράφο και ποιητή Λευτέρη Παπαδόπουλο στο βιβλίο του η Τουρκία χωρίς φερετζέ μας δίνει μια εικόνα για την Τουρκία.
Αν και έχουν περάσει 39 χρόνια από τότε το κείμενο παραμένει επίκαιρο και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τις διεργασίες και τις εξελίξεις στη γείτονα χώρα.
Το 1977 ο ποιητής και συγγραφέας Λευτέρης Παπαδόπουλος έγραφε:
«Πάνω-πάνω είναι οι πασάδες.
Οι Στρατηγοί κάθονται στους ώμους των πολιτικών, ξύνονται και καπνίζουν εκλεκτό καπνό στα μακριά τους τσιμπούκια. Πότε-πότε, όταν κουράζονται από το πολύ καθισιό, λένε πως φταίνε οι σκληροί ώμοι των πολιτικών και αρχίζουν στις κατραπακιές τον Ντεμιρέλ, γιατί αυτός είναι συνήθως Πρωθυπουργός. Ύστερα ξαναβάζουν τα τσιμπούκια στο στόμα, τραβάνε μια γερή ρουφηξιά, μνημονεύουν τον Κεμάλ Ατατούρκ και με μισόκλειστα μάτια, οραματίζονται το «λαμπρό μέλλον της Τουρκίας».
Στη μέση βρίσκονται οι πολιτικοί.
Καθιστοί και τούτοι. Αλλά σε σβέρκο. Στο σβέρκο του τουρκικού λαού. Ίδιοι με τον «Τζίμη τον Τίγρη», λυγίζουν σίδερα, καταπίνουν τρένα, κοιτάζουνε με αγριωπό μάτι την Ελλάδα κι όταν οι «αποκάτω» φωνάζουν «κόψτε το παραμύθι, πεινάμε» απαντούν «είσαστε άπιστοι και κομμουνιστές» και αρπάζουν τον βούρδουλα.
Ύστερα ανάβουν ένα αμερικάνικο τσιγάρο-μερικές φορές και εγγλέζικο-τραβάνε μια γερή ρουφηξιά, σκέφτονται τους πασάδες, τον Κεμάλ Ατατούρκ και τον Μωάμεθ και με μισόκλειστα μάτια, αρκετά χορτάτοι και αρκετά εθνικόφρονες, οραματίζονται το «λαμπρό μέλλον της Τουρκίας».
Κάτω-κάτω, είναι ο λαός.
Καμπουριασμένος από το βάρος των πολιτικών και των πασάδων, τρώει ένα ξεροκόμματο, προσεύχεται στον Μωάμεθ για να τον καλοπιάσει μπας και το ξεροκόμματο γίνει πιλάφι με μπόλικη σάλτσα στην άλλη ζωή και όταν έλθει η ώρα του να καπνίσει, στρίβει ένα τσιγάρο με καπνό από κοπριά, τραβάει μια γερή ρουφηξιά, βήχει, σκέφτεται το «αυθαίρετο» που ‘χτισε τη νύκτα, παρακαλάει να μην του το γκρεμίσει ο χωροφύλακας και επειδή είναι πεινασμένος και υπόπτων εθνικών φρονημάτων, δεν οραματίζεται το «λαμπρό μέλλον της Τουρκίας».
Απλά από την ταλαιπωρία που τραβάει, κοιμάται όρθιος.
Η κατάσταση όπως την περιγράφει ο Λευτέρης Παπαδόπουλος άρχισε να αλλάζει μετά την εκλογική νίκη του AKP (το κυβερνών κόμμα) το 2002 και την ανάληψη την πρωθυπουργίας από τον Ερντογάν το 2003.
Με κύριο μοχλό την ανάπτυξη της οικονομίας πέτυχε να ανεβάσει το βιoτικό επίπεδο των Τούρκων πολιτών οι οποίοι με την ψήφο τους του έδωσαν τη δυνατότητα να διατηρηθεί στην πρωθυπουργία και να μεταπηδήσει στην προεδρία.
Η κυριαρχία του Ερντογάν στηρίχθηκε στον τουρκικό λαό και κυρίως στα κατώτερα στρώματα. Ο μέσος Τούρκος πολίτης δεν απολαμβάνει δημοκρατικά δικαιώματα, τα οποία είναι αυτονόητα για τους Ευρωπαίους, αλλά δεν κοιμάται πλέον νηστικός και το πιστωτικό σύστημα του έχει δώσει τη δυνατότητα να αποκτήσει κατοικία νόμιμη, δανείζοντας τον.
Σταδιακά και μεθοδικά περιόρισε το ρόλο των στρατιωτικών αναγκάζοντας τους να κάνουν το μοιραίο λάθος με το αποτυχημένο πραξικόπημα το οποίο και τους στερεί τη δυνατότητα να είναι μέρος του συστήματος που καθορίζει τις εξελίξεις στη χώρα.
Το πολιτικό προσωπικό της χώρας, κυβέρνηση και αντιπολίτευση. συναντήθηκε με τον Ερντογάν και πήρε τις κατευθύνσεις αλλά και το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα έχει τη δυνατότητα να κινείται.
Ο μόνος πολιτικός παράγοντας που δεν είναι ακόμα υπό έλεγχο είναι το κουρδικό HDP, το οποίο είναι προς το παρόν, η μοναδική απειλή αλλά και ο επόμενος χρήσιμος εχθρός για τον Ερντογάν.
Οι Τούρκοι πολίτες αρχίζουν να νιώθουν τη νέα κατάσταση από τις εκκαθαρίσεις στο Στρατό, τη δημόσια διοίκηση, τη δικαιοσύνη, την παιδεία και τα ΜΜΕ.
Όλα πλέον στην Τουρκία κινούνται γύρω από τον Ερντογάν και τις αποφάσεις που θα πάρει να καθορίζουν την πορεία της χώρας σε όλα τα επίπεδα.
Η μόνη ουσιαστική αλλαγή από το κείμενο του Λευτέρη Παπαδόπουλου ίσως είναι το ότι ο πρόεδρος πήρε τη θέση των Στρατηγών.
Ονειρεύεται το λαμπρό μέλλον της Τουρκίας, μέσα σε ένα περιβάλλον αστάθειας τόσο στην χώρα του όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Οι εξελίξεις αναμένονται ραγδαίες και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη χώρα μας.
*Ο Υποστράτηγος ε.α. Σταμάτης Παναγιώτης είναι πτυχιούχος του τμήματός Βαλκανικών Σπουδών του Α.Π.Θ και έχει διατελέσει Διευθυντής της Δνσης Ανάλυσης Στρατηγικών Πληροφοριών του ΓΕΕΘΑ καθώς και της Δνσης Πληροφοριών-Ασφαλείας του ΓΕΣ.