Του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου
Στην αγορά επικρατεί πλέον μεγάλη ανασφάλεια. Οι δραματικές εξελίξεις σε μεγάλα ονόματα της ελληνικής επιχειρηματικότητας, έχουν προκαλέσει μία εύλογη αγωνία για το "ποιος θα είναι ο επόμενος". Αυτό είναι το κυρίαρχο θέμα συζήτησης, αυτό το ερώτημα ακούγεται μετ' επιτάσεως. Και η φημολογία κορυφώνεται όσο βγαίνουν πλέον στον... αφρό καλά κρυμμένα μυστικά.
Γιατί μέχρι πριν λίγο καιρό, είτε λόγω των δυνατοτήτων των τραπεζών να στηρίζουν, δίκαια ή άδικα - σωστά ή λάθος δεν έχει σημασία, υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, είτε λόγω της ανοχής, των αντοχών και των προσδοκιών συνεργατών και προμηθευτών, υπήρχε μία ισορροπία τρόμου. Η οποία συνοδευόταν από μία σχετική "ομερτά". Πολλοί ήξεραν, σχεδόν κανένας δεν μιλούσε. Τώρα όμως η κρίση και η σκλήρυνση της στάσης των τραπεζών κάνει τις μάσκες να πέφτουν, τα προβλήματα να βγαίνουν στην επιφάνεια.
Και τα πρώτα "κανόνια" άρχισαν να βροντούν με πάταγο. Και από ό,τι φαίνεται πολύ σύντομα θα ακολουθήσουν κι άλλα. Οι πληροφορίες από τον τραπεζικό χώρο αναφέρουν ότι τουλάχιστον 3 - 4 περιπτώσεις γνωστών επιχειρηματικών ονομάτων βρίσκονται σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση και πολύ δύσκολα θα τα βγάλουν πέρα. Και ακολουθούν κι άλλοι... Υπάρχουν "επισφαλείς" ως προς την επιβίωσή τους εταιρείες σε όλους σχεδόν τους κλάδους. Και στο εμπόριο (και των καυσίμων...) και στη βαριά βιομηχανία και στο χώρο των τροφίμων αλλά και στη ναυτιλία και τον τουρισμο!
Την ίδια ώρα, τα "απόνερα" από την μέχρι τώρα αδυναμία του Μαρινόπουλου -και όχι μόνο- να διασφαλίσει τους προμηθευτές του προκαλεί έναν άνευ προηγουμένου συστημικό κίνδυνο στην ελληνική παραγωγή. Απειλούνται με άμεσο λουκέτο πολλοί προμηθευτές και παραγωγοί. Όχι τόσο οι μεγάλοι όμιλοι (και εισηγμένοι) στους οποίους οφείλονται εκατομμύρια, καθώς αυτό είναι ποσοστό μόνο επί του τζίρου τους, αλλά δεκάδες ή εκατοντάδες "μικροί" που η οφειλή αρκετών δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ κυριολεκτικά τους "τελειώνει". Γιατί και εκείνοι με τη σειρά τους έχουν ανοίγματα, υποχρεώσεις, χρέη και δάνεια. Και το "φέσι" τους οδηγεί στο λουκέτο και σε απολύσεις.
Εκείνο πάντως που σε κάθε περίπτωση είναι δεδομένο, είναι ότι οι "θεσμοί" και κυρίως η πλευρά του ΔΝΤ, εμφανίζονται ιδιαίτερα αρνητικοί στο να παράσχουν άλλες διευκολύνσεις οι τράπεζες σε υπερχρεωμένες επιχειρήσεις. Και αν οι βασικοί μέτοχοι είναι διατεθειμένοι ή ικανοί να βάλουν πολύ γερά το χέρι στην τσέπη σε συνδυασμό με συμμετοχή νέων στρατηγικών παικτών, υπάρχει ελπίδα και φως. Διαφορετικά οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να... τραβήξουν την πρίζα. Και αυτό θα φανεί πολύ πιο έντονα από το φθινόπωρο.
Το κλίμα λοιπόν που διαμορφώνεται είναι πολύ βαρύ. Πολλά είναι αλήθεια ότι μπορούν να γραφούν και να αναλυθούν για ευθύνες -από όποια πλευρά...- καθώς και για τις συνθήκες που οδήγησαν τα πράγματα ως εδώ. Και βεβαίως η κρίση έχει παίξει καθοριστικό ρόλο. Το θέμα ωστόσο είναι αν και τι μπορεί να γίνει από εδώ και πέρα. Γιατί η ζημιά έχει γίνει. Κατανοητό το θυμικό, κατανοητή η ανάγκη καταιγισμού ευθυνών, αλλά το μείζον ζήτημα είναι αν μπορεί να γυρίσει η αγορά και το κλίμα, να αρχίσει να αλλάζει το δραματικό μομέντουμ.
Και δυστυχώς στην κυβέρνηση δεν δείχνουν να το καταλαβαίνουν. Δεν αντιλαμβάνονται ότι με την αντιαναπτυξιακή, αντιεπενδυτική και αντιεπιχειρηματική πολιτική που ακολουθούν, η χώρα θα βυθίζεται ακόμα βαθύτερα στην ύφεση. Και ότι αυτή η εξέλιξη θα αντανακλάται με δραματικό τρόπο και στα δημόσια έσοδα. Τα οποία θα αρχίσουν να καταρρέουν. Όχι από κίνημα "δεν πληρώνω" αλλά από πραγματική αδυναμία. Το σπιράλ θανάτου στο οποίο βυθίζεται η αγορά απαιτεί καθοριστικές δράσεις για την αναχαίτισή του. Με αλλαγή νοοτροπίας, κατάρτιση εθνικού σχεδίου ανάπτυξης, παροχή σημαντικών επενδυτικών κινήτρων, ανάσχεση της φυγής στο εξωτερικό υπό το βάρος της φορολαίλαπας και των capital controls, ανάκτηση της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας. Μπορεί να το κάνει αυτό (και πολλά άλλα...) η σημερινή κυβέρνηση; Προφανώς όχι. Γι' αυτό και απαιτείται -"χθες" ει δυνατόν...- αλλαγή κατεύθυνσης και πολιτικής. Πριν περάσουμε το σημείο "μη επιστροφής".