Του Γεράσιμου Ποταμιάνου από την Ρήξη φ. 125
Ένα χρόνο μετά το δημοψήφισμα για την αποδοχή των όρων του τρίτου Μνημονίου και την συντριπτική νίκη του ΟΧΙ, συζήτηση έχει ξεσπάσει σχετικά με τις ενέργειες της κυβέρνησης με Υποικ τον Γ. Βαρουφάκη τον Ιούνιο του 2015. Ομως το πραγματικά κρίσιμο διάστημα ήταν το τέλος Φεβρουαρίου 2015 όταν ο Γ. Βαρουφάκης, αποδέχθηκε την κοινοτική πρακτική της «δημιουργικής ασάφειας» που επέτρεψε την παράταση του δεύτερου Μνημονίου μέχρι τον Ιούνιο.
Η συζήτηση για τις πληροφορίες Γκαλμπρέιθ, αποπροσανατολίζει επομένως από το σημαντικότερο θέμα της χώρας, που είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων. Μέσω του «αφελληνισμού» των ελληνικών τραπεζών, μεθοδεύεται η εκχώρησή τους σε «γύπες» της αγοράς, όπως αποκαλούνται τα κερδοσκοπικά κεφάλαια. Είναι ζήτημα χρόνου να επιβληθούν αλλαγές προσώπων σε όλες τις τράπεζες, όπως προδιαγράφει το τρίτο Μνημόνιο. Η εξέλιξη αυτή θα ολοκληρωθεί μέχρι τον Οκτώβριο, καθώς δόθηκε τρίμηνη παράταση. Στην διαδικασία αναδιάρθρωσης των επιχειρηματικών δανείων, καθοριστικό ρόλο –μαζί με το ΤΧΣ– θα έχουν οι τράπεζες. Αυτές θα αξιολογήσουν τις προσφορές των hedge funds. θα αποφασίσουν την τιμή πώλήσης των δάνείων, την αναχρηματοδότηση των εταιρειών.
Η «κατάληψη» των ελληνικών τράπεζών έγινε με την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, μέσα από μια σύνθετη νομική κατασκευή που ελέγχουν οι δανειστές, μέ τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) της ΕΚΤ. Η ελληνική κυβέρνηση έχασε τον έλεγχο του ΤΧΣ, αν και πρόκειται για έναν φορέα που διαχειρίζεται την συμμετοχή του Δημοσίου στις ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες. Η τοποθέτηση ξένων στελεχών στις διοικήσεις των τραπεζών, μεθοδεύεται σύμφωνα με τον νόμο 4346/2015 περί εταιρικής διακυβέρνησης, που η κυβέρνηση ψήφισε το 2015.
Οι δανειστές επιθυμούν το ΤΧΣ να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στο ζήτημα της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το συνολικό ύψος των οποίων ανέρχεται στα 110 δισ. ευρώ (περίπου το 50% του συνόλου), ποσοστό που υπερβαίνει αυτό της Ιταλίας σε σχέση με το ΑΕΠ. Τα fundς-μέτοχοι, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, επιδιώκουν να τοποθετήσουν τους δικούς τους ανθρώπους σε θέσεις-κλειδιά, που θα διευκολύνουν τα σχέδιά τους για πλήρη έλεγχο των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων. Με τον τρόπο αυτό, θα παραδοθεί το μεγαλύτερο τμήμα του παραγωγικού ιστού της χώρας στα funds, καθιστώντας παραμύθι για μικρά παιδιά τις διακηρύξεις για εθνική παραγωγική ανασυγκρότηση.
Σύμφωνα με το επικαιροποιημένο τρίτο Μνημόνιο, από τον Οκτώβριο ο SSM, θα ελέγξει τον βαθμό προσαρμογής των τραπεζών στον πρόσφατο νόμο εταιρικής διακυβέρνησης. Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι η ΕΚΤ (SSM) έχει ζητήσει την πώληση του 40% των κόκκινων δανείων μέχρι το 2018. Την ίδια ακριβώς προθεσμία και ποσοστό πώλησης δανείων έχει θέσει και στις ιταλικές τράπεζες. Συγκεκριμένα η ΕΚΤ ζήτησε από την Banca Monte dei Paschi di Siena να διαμορφώσει άμεσα σχέδιο πώλησης μέχρι το 2018, των κόκκινων δανείων που την βαρύνουν, ύψους 16,2 δισ. (από σύνολο 24,2). Η πώληση ενός τόσο μεγάλου ποσοστού θα δημιουργήσει ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης της τράπεζας, ενώ δεν υπάρχουν διαθέσιμοι επενδυτές. Ο Μ. Ρέντσι αναζητά εναλλακτική λύση σε αυτήν που προβλέπουν οι κανόνες χρεοκοπίας που έχει επιβάλει η Γερμανία (bail-in) με την τραπεζική ενοποίηση.
Η Monte dei Paschi είναι μόνο μια από την ομάδα των ιταλικών τραπεζών που βαρύνονται με 360 δισ. κόκκινων δανείων (20% του ΑΕΠ). Οι Ιταλοί, θέλουν να εξαιρεθούν από τον ευρωπαϊκό Κανονισμό περί bail-in και οι ανακεφαλαιοποιήσεις να γίνουν με κρατικό χρήμα. Η κυβέρνηση Ρέντσι συναινεί και προσπαθεί να βρει φόρμουλα αποδεκτή από την ΕΕ και την ΕΚΤ, προκειμένου να διατηρηθεί ο έλεγχος της παραγωγικής βάσης σε ιταλικά χέρια. Ο «καυγάς» αφορά και το αν οι πιστωτές θα υποστούν απώλειες, όπως δεν έγινε στην ελλάδα.
Ο Β. Σόιμπλε επικαλείται το ότι θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι και υπερασπίζεται τον μηχανισμό χρεοκοπίας που ο ίδιος επέβαλε με την τραπεζική ένωση, για να απεθνικοποιήσει το ιταλικό παραγωγικό δυναμικό που εξαρτάται από τον τραπεζικό δανεισμό. Η ιταλική κυβέρνηση στη μάχη με την Γερμανία, χρησιμοποιεί την ρήτρα προληπτικής δράσης του μηχανισμού χρεοκοπίας τραπεζών, που δεν προβλέπει συμμετοχή στο κόστος διάσωσης των κατόχων ομολόγων. Οι τράπεζες θα πουλήσουν μετοχές ή cocos (μετατρέψιμα ομόλογα) στο δημόσιο, αν δεν αγοραστούν από ιδιώτες. Το μοντέλο εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, αλλά η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει χάσει την κυριαρχία στις πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις και όλα δείχνουν ότι φτάνει η ώρα να χάσει και τον έλεγχο στις επιχειρήσεις της. Είναι επομένως εξαιρετικά ενδιαφέρον και καθοριστικό για τις ευρωπαικές εξελίξεις το αν τελικά οι Γερμανοί δεν αφήσουν να γίνουν διασώσεις τραπεζών στην Ιταλία, με κρατικό-ευρωπαϊκό χρήμα.
Σε ότι αφορά την Ελλάδα, η οικονομική και κοινωνική κατάρρευση, θα είναι ο θησαυρός που θα κυνηγήσουν τα ιδιωτικά κεφάλαια υψηλής μόχλευσης, καθώς θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευθούν τις υπεραξίες που κρύβει ο παραγωγικός ιστός. Με την υποτίμηση αξιών αρκούν π.χ λίγες εκατοντάδες εκατ. για να αποκτήσει ένα fund ικανό ποσοστό μιας τράπεζας, έχοντας έτσι πρόσβαση σε περιουσιακά στοιχεία αξίας 85 δισ. Δεν είναι ενδιαφέρον; Πολύ περισσότερο από την «δημιουργική καταστροφή» που υπερασπίστηκε ο Schumpeter. Γιατί αυτός ζούσε στην βιομηχανική εποχή.