Ο Στάλιν έλεγε ότι "σημασία δεν έχει ποιοι και τι ψηφίζουν, αλλά ποιοι μετράνε τις ψήφους". Ο Αλέξης Τσίπρας το τροποποίησε αλά ελληνικά ή μάλλον αλά Συριζαίικα σε "σημασία δεν έχει ποιοι και τι ψηφίζουν, αλλά πώς θέλω να ερμηνεύσω εγώ το αποτέλεσμα". Στη Βρετανία σκέπτονται ελαφρώς διαφορετικά: "σημασία δεν έχει τι ψηφίζουν αλλά το αν θέλω να εφαρμόσω το αποτέλεσμα".
Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και αν ακριβώς εφαρμοστεί, πάει περίπατο η βούληση της κοινωνίας η οποία ερωτάται, είτε αυτό αφορά εκλογές σε απολυταρχικά καθεστώτα, είτε δημοψηφίσματα σε χώρες με δημοκρατική ελευθερία. Ενίοτε βέβαια και σε δημοκρατικά καθεστώτα οι εκλογές τα... έχουν τα προβλήματά τους... και χρειάζεται να ξαναγίνουν, μια και ο "σύντροφος" Στάλιν είχε δημιουργήσει "σχολή". Αλλά τέλος πάντων.
Χθες λοιπόν ήταν η επέτειος εκείνου του αξέχαστου δημοψηφίσματος που προκήρυξε ο Αλέξης Τσίπρας και η "πρώτη φορά αριστερά (με ολίγη από λαϊκή δεξιά)" κυβέρνηση. Δημοψήφισμα παρωδία χωρίς ουσιαστικό ερώτημα. Γιατί τι απάντηση μπορεί να δοθεί σε ένα δίλημμα που σου τίθεται για το αν δέχεσαι ή όχι τους σκληρούς όρους που θα έχουν σημαντική επίπτωση στη ζωή σου; Ο Αλέξης βέβαια κινήθηκε εξαιρετικά πονηρά. Έπαιξε με το θυμικό (το άι σιχτίρ προς τους προηγούμενους) του μέσου Ελληνάρα και με το... "γαμώτο". Και έτσι τους παραμύθιασε μία χαρά. Έβαλε τον κόσμο να σταθεί απέναντι σε πραγματικά επίπονα μέτρα για να λάβει αμέσως μετά ο ίδιος ακόμη χειρότερα! Και εις διπλούν! Και πέρυσι και φέτος...
Εκεί πραγματικά η επιστήμη σηκώνει τα χέρια. Όχι για τη μεθόδευση του Αλέξη Τσίπρα. Για τον ψυχισμό του κόσμου. Γιατί αμέσως μετά, αν θυμάστε, πήγαν οι ίδιοι που πιάστηκαν... κορόιδα στο δημοψήφισμα και είχαν μείνει... στήλη άλατος πέρυσι τέτοια εποχή και τον επιβράβευσαν με την ψήφο τους! Οκ, οι ιστορικοί και οι ψυχίατροι –κυρίως αυτοί– του μέλλοντος σαφώς θα έχουν πολλή δουλειά όταν θα αναλύουν τη συγκεκριμένη περίοδο. Ως προς το δημοψήφισμα όμως, όλοι οι υπόλοιποι έκαναν ένα πολύ μεγάλο λάθος. Το νομιμοποίησαν δια της συμμετοχής τους.
Να όμως που το know how του Αλέξη στην "ανατροπή" των δημοψηφισμάτων, έχει αρχίσει να εξάγεται διεθνώς. Και άλλοι βέβαια στο παρελθόν έχουν ανατρέψει δημοψηφίσματα ή έχουν οδηγήσει τα πράγματα σε επαναληπτικές κάλπες. Και στη Δανία και στην Ιρλανδία. Όμως η περίπτωση της Βρετανίας είναι άλλου ειδικού βάρους. Και ως προς το ίδιο το ερώτημα... Από την πρώτη κιόλας ημέρα ξεκίνησαν τα δημοσιεύματα ότι έχουν "μετανοιώσει" πολλοί από εκείνους που ψήφισαν brexit. Ενδεχομένως.
Όμως, το ύποπτο είναι ότι αυτό το στοιχειοθετούσαν και με δημοσκοπικές μετρήσεις... Εδώ δεν μπόρεσαν οι δημοσκόποι να καταλάβουν ότι επικρατούσε το brexit και όχι το bremain και έδιναν διόρθωση των προβλέψεων για 54 – 46 υπέρ της παραμονής μετά την αρχική εκτίμηση του 52 – 48. Και ήρθαν όλα τούμπα όταν βγήκαν τα πρώτα επίσημα αποτελέσματα... Και πρέπει μετά να πιστέψουμε ότι οι ίδιοι κατάφεραν μέσα σε ελάχιστες ώρες να διαπιστώσουν την τάση για μετάνοια...
Και βέβαια έχει αρχίσει πλέον μία μεγάλη συζήτηση για το αν και το πότε θα ενεργοποιηθεί το σχετικό άρθρο 50 για να προχωρήσει το πολύ δύσκολο πράγματι εγχείρημα της εξόδου. Ανεξάρτητα από την άποψη ή την οπτική που έχει ο καθένας για το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, το ζήτημα είναι αν θα πρέπει ή όχι να εφαρμόζεται η δημοκρατία ή αυτό να ισχύει αλά καρτ και ανάλογα με το πόσο συμφέρουν ή όχι τα συστήματα εξουσίας οι αποφάσεις της πλειοψηφίας. Αν είναι έτσι, να μην γίνονται δημοψηφίσματα, που εν τέλει τείνουν να λειτουργήσουν ως "όπλα" πολιτικής παραπλάνησης. Ας ονομαστούν... σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης...
Δηλαδή επί της ουσίας τίθεται το αν υπάρχει ή όχι θέμα ελλείμματος δημοκρατίας στην Ευρώπη. Και πού αυτό μπορεί να οδηγήσει.
Βεβαίως, μπορεί να υποστηριχθεί ότι πολλές φορές οι μάζες ψηφίζουν υπό τη "σκιά" μίας χειραγώγησης του θυμικού τους, είτε παρασύρονται, είτε ότι δεν αναλύουν και δεν αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των επιλογών τους. Αυτό ίσως σε έναν βαθμό και να ισχύει. Πολλές φορές η ψήφος είναι απλά αντισυστημική ή "αρνητική" χωρίς να έχει μελετηθεί ή αναλυθεί η επιλογή και οι συνέπειές της. Όμως αυτός ο δρόμος, της αμφισβήτησης της λαϊκής ετυμηγορίας και του διαχωρισμού της κοινωνίας σε ικανούς και ανίκανους να λάβουν αποφάσεις, είναι ένας πολύ επικίνδυνος δρόμος...